HIV: Cơ hội hiểu biết về một căn bệnh toàn cầu

1. Tổng quan về HIV

HIV là vi rút gây ra sự suy giảm hệ miễn dịch trong cơ thể con người. Virus HIV, viết tắt của Human immunodeficiency virus, có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

• Đặc điểm của HIV: HIV có thể tồn tại trong cơ thể người từ khi nhiễm cho đến khi chết, và có thể sống sót trong máu khô trong khoảng 72 giờ. Có hai loại chủng chính của HIV là HIV-1 và HIV-2, mỗi loại có nguồn gốc và cách lây truyền riêng.

  Khi xâm nhập vào cơ thể, virus HIV tấn công tế bào miễn dịch, làm suy yếu hệ thống miễn dịch và tạo điều kiện cho vi khuẩn và các bệnh truyền nhiễm khác phát triển. Tuy nhiên, với sự tiến bộ trong điều trị, việc kiểm soát virus và cải thiện sức khỏe của bệnh nhân là hoàn toàn khả thi.

HIV: Nỗi ám ảnh của thế kỷ

2. Làm sao để HIV lây lan?

Virus HIV tồn tại trong máu và các dịch tiết của cơ thể. Tuy nhiên, chỉ có máu, sữa mẹ, dịch âm đạo và tinh dịch mới là nguồn lây nhiễm HIV. Có ba con đường chính mà virus HIV có thể lây truyền:

Lây truyền qua quan hệ tình dục

Khi quả đầu bất an, không sử dụng bảo vệ như bao cao su khi tiếp xúc với người nhiễm HIV sẽ tăng nguy cơ bị nhiễm. Thường lây qua quan hệ âm đạo, hậu môn và quan hệ bằng miệng.

Lây qua máu

HIV chuyển từ người sang người thông qua máu và các sản phẩm liên quan đến máu như:

• Sử dụng chung kim tiêm và dụng cụ y tế chứa máu của người nhiễm.

• Sử dụng chung dao, kim châm cứu, kim xăm,...

• Tiếp xúc trực tiếp với vết thương của người nhiễm.

• Nhận máu chưa được lọc sàng.

Lây nhiễm HIV qua máu

Lây từ mẹ sang con 

HIV chuyển từ mẹ sang con mới sinh thông qua 3 con đường:

• Khi mang thai, lây qua khả năng nhiễm bệnh của thai nhi.

• Lây qua nước ối, máu, dịch âm đạo khi sinh con.

• Lây qua sữa mẹ khi cho con bú.

Chú ý: Bệnh HIV không lây qua việc tiếp xúc hàng ngày như bắt tay, sờ tay, ôm, hôn, hắt hơi, sổ mũi, dùng chung vật dụng cá nhân hoặc ăn uống.

3. Dấu hiệu của người nhiễm HIV 

Sau khi bị nhiễm virus HIV, người bệnh trải qua các triệu chứng khác nhau ở các giai đoạn khác nhau, bao gồm:

Giai đoạn cửa sổ: 

• Thường kéo dài từ 3 - 6 tháng.

• Là giai đoạn virus HIV xâm nhập vào cơ thể và nhân lên nhanh chóng.

• Sau từ 2 - 4 tuần phơi nhiễm, bệnh nhân thường có biểu hiện sốt, ho, nổi hạch, mệt mỏi, đau nhức,… giống như cảm cúm hoặc không có triệu chứng rõ ràng. Do biểu hiện không rõ ràng, nhiều người không nhận ra hoặc bị chẩn đoán nhầm khi đi khám bệnh. 

Giai đoạn tiềm ẩn:

• Tùy thuộc vào sức đề kháng của bệnh nhân, giai đoạn này có thể kéo dài từ vài tuần đến 20 năm.

• Hệ miễn dịch không thể chống lại lượng lớn virus HIV, dẫn đến giảm sút mạnh mẽ của tế bào lympho T và tăng cao kháng nguyên HIV. Do đó, nó được gọi là nhiễm trùng mạn tính.

• Hạch bạch bị viêm do nắm giữ virus để bảo vệ cơ thể. 

• Đây là giai đoạn có nguy cơ lây nhiễm bệnh cao cho người khác.

Giai đoạn AIDS:

• Hệ miễn dịch bị phá hủy, mất khả năng phòng ngừa do virus tấn công mạnh mẽ và gây ra dấu hiệu nhiễm trùng bởi vi sinh vật cơ hội như: nhiễm nấm candida ở miệng, viêm phổi do nấm, ung thư bạch huyết và zona thần kinh do virus herpes bùng phát.

• Bệnh nhân thường gặp phải phát ban, lở loét, mệt mỏi, sưng hạch bạch huyết, cơ thể bị suy yếu, mất cân nặng không rõ nguyên nhân,… và dễ mắc các bệnh thông thường. Nếu không được điều trị, bệnh nhân sẽ trở nên suy yếu hơn, tiều tụy, mất khả năng sống và có nguy cơ tử vong cao.

Một trong những dấu hiệu khi nhiễm HIV

4. Khi nào cần phải thực hiện xét nghiệm HIV và phương pháp chẩn đoán HIV là gì?

Các nhóm đối tượng sau cần phải được tư vấn và thực hiện xét nghiệm HIV:

• Phụ nữ bán dâm, nam đồng tính.

• Người nghiện ma túy.

• Người mắc bệnh nhiễm trùng qua đường tình dục.

• Phụ nữ mang thai, vợ, con của người nhiễm HIV.

• Người có quan hệ tình dục không an toàn với người sử dụng ma túy hoặc người mắc bệnh HIV.

• Người đến khám lâm sàng và thực hiện xét nghiệm cận lâm sàng khi chưa rõ nguyên nhân hoặc có triệu chứng nghi ngờ nhiễm HIV.

• Các trường hợp có nhu cầu khám và xét nghiệm.

Nên thực hiện xét nghiệm HIV tại các cơ sở y tế đáng tin cậy.

Các phương pháp chẩn đoán HIV: Trong giai đoạn cửa sổ, triệu chứng không rõ ràng dễ khiến cho bệnh nhân nhầm lẫn với các bệnh khác. Sau khi xác định kết quả dương tính của xét nghiệm HIV, bệnh nhân cần được tiếp tục theo dõi và thực hiện các xét nghiệm sâu hơn để đưa ra chẩn đoán chính xác nhất.

5. Các điều cần chú ý khi mắc HIV

Nếu không may dương tính với virus HIV, người bệnh cần:

• Bình tĩnh lắng nghe lời khuyên từ bác sĩ, không nên hoảng loạn vì nhiều người bệnh vẫn sống khỏe mạnh bình thường.

• Đến các trung tâm y tế để được tư vấn và điều trị đúng cách (thông tin cá nhân sẽ được bảo mật).

• Dừng quan hệ tình dục không an toàn và thông báo cho đối tác biết.

• Sử dụng các loại thuốc để làm chậm sự phát triển của virus vì hiện vẫn chưa có phương pháp điều trị.

• Không nên tự ti hay cảm thấy tách biệt với xã hội, bạn hoàn toàn có thể tiếp tục cuộc sống và hoạt động bình thường.

Qua bài viết này, chúng ta đã hiểu được HIV là gì và giải đáp được các thắc mắc về cách lây nhiễm, triệu chứng cũng như các biện pháp cần lưu ý khi mắc bệnh. Nếu bạn nghi ngờ mình mắc HIV, hãy đến ngay cơ sở y tế để thực hiện các xét nghiệm sàng lọc cần thiết, nhằm xác định tình trạng và có biện pháp xử lý kịp thời. Đồng thời, hãy nâng cao nhận thức về bệnh, bảo vệ sức khỏe cho bản thân và cộng đồng mà không kỳ thị bệnh nhân mắc HIV.