Hồ Tonle Sap Campuchia – Đại dương ngọt lớn nhất Đông Nam Á

Hồ Tonle Sap thường được ví như “trái tim” của Campuchia, là một hồ nước ngọt khổng lồ, gần giống như đại dương. Dòng chảy của hồ thay đổi theo mùa và người dân Campuchia tận dụng để trồng trọt và đánh bắt cá theo từng mùa.

Biển hồ Tonle Sap Campuchia – Nơi ẩn mình trái tim lớn nhất Đông Nam Á

Biển hồ Tonle Sap không chỉ là một hồ mà còn là hệ thống phức tạp kết hợp giữa hồ và sông, đóng vai trò quan trọng trong đời sống của Campuchia. Hệ thống thủy văn thay đổi dòng chảy hai lần mỗi năm, tạo nên hệ sinh thái động đất đa dạng và phong phú. Hồ với chu vi lớn chạy qua 5 tỉnh, là nơi sinh sống của nhiều cộng đồng người gốc Việt. Họ xây dựng những ngôi nhà gỗ nổi, sống giữa rừng xanh hoặc gần các dòng sông đổ vào biển hồ.

Tết của người Khmer được tổ chức vào tháng 4 mỗi năm, là dấu hiệu của sự kết thúc mùa thu hoạch. Đây là thời kỳ mà các gia đình ở Campuchia bắt đầu thu hoạch trước khi mùa mưa bắt đầu, khoảng tháng sáu. Khi mưa bắt đầu, mực nước sông Mekong tăng cao và dòng chảy từ

sẽ chuyển đổi ngược lại.

Thường thì nước từ

bên bờ dòng nước uốn lượn của sông Lạc Tônle, nơi cuối cùng hòa quyện với dòng nước Mê Kông và sông Tônle Bassac. Khi mùa mưa đến, mực nước đột ngột tăng cao, đẩy nước trở lại hồ, tạo ra hiện tượng tự nhiên độc đáo. Lúc đó, hồ biến thành một bể nước khổng lồ, mở rộng gấp 5 lần kích thước và lan rộng qua các vùng đất xung quanh. Tại đây, Tônle Sap trở thành hồ nước ngọt lớn nhất khu vực Đông Nam Á.

Khi mùa khô đến vào khoảng tháng 11, hồ Lạc Tônle tràn ngập sức sống. Mực nước ở sông Mê Kông giảm xuống và dòng chảy của sông quay ngược lại. Lễ hội Bom Om Touk (nghĩa là “lễ hội thuyền”) là biểu tượng của sự kết thúc của mùa mưa. Lễ hội này có những nghi lễ giã gạo, mọi người ăn gạo đã giã vào thời điểm này trong năm.

Sự đa dạng sinh học của hồ Lạc Tônle rất độc đáo. Xung quanh hồ là rừng ngập mặn, rừng nhiệt đới, đầm lầy và đồng cỏ, tạo nên môi trường sống cho nhiều loài động vật như hơn 300 loài cá nước ngọt, rắn, cá sấu, đồi mồi, ba ba và rái cá, cùng với hơn 100 loài chim nước như cò, bồ nông…

Khu dự trữ chim Prek Toal nằm ở phía Tây cuối cùng của hồ Lạc Tônle, là điểm đến lý tưởng cho những người yêu thích quan sát chim. Bên cạnh những loài chim quý hiếm, nơi đây còn có đủ loại bò sát, cá, động vật có vú và côn trùng… Một số loài quý hiếm như cá sấu Xiêm, khỉ ăn cua, bồ nông mỏ đốm và cò sữa đều đang đối diện nguy cơ tuyệt chủng.

Chấm dứt ngày bằng cảnh hoàng hôn tuyệt vời tại Lạc Tônle.

Lạc Tônle không chỉ là nơi cư trú của rắn nước Enhydris longicauda, mà còn là danh sách gồm những loài có nguy cơ tuyệt chủng. Hàng năm, khoảng 6,9 triệu con rắn thuộc 14 loài bị bắt. Nhiều loài rắn là nguồn thức ăn chính cho các loài chim, và giảm số lượng này sẽ gây tác động nặng nề đến sự đa dạng sinh học. Rắn còn được sử dụng làm thức ăn cho cả con người và cá sấu, đặc biệt khi số lượng trang trại cá sấu tăng lên.

UNESCO đã công nhận khu vực hồ Lạc Tônle là khu dự trữ sinh quyển thế giới từ năm 1997, đồng thời đặt ra các quy định và luật lệ chặt chẽ để bảo tồn khu vực này.

Mặc dù con số về số lượng cư dân quanh hồ là điều bí ẩn, nhưng tài liệu cho thấy khoảng 40% số người đang sinh sống dưới mức độ nghèo đói. Đa phần cộng đồng đều đối mặt với khó khăn về giáo dục và y tế.

Cuộc sống ở đây đòi hỏi sự linh hoạt và sáng tạo. Thường, gia đình phải di chuyển nhà tới những khu vực khác nhau tùy thuộc vào mực nước trong mùa. Nhiều ngôi làng được xây dựng linh hoạt, từ nhà sàn cho đến những căn nhà di động có thể di chuyển theo dòng nước thủy triều. Các khu vực này thường được gọi là 'làng nổi'.

Ngư nghiệp và nông nghiệp là nguồn thu nhập chính của cư dân xung quanh hồ Tonle Sap. Nước thủy triều và dòng chảy của hồ đóng vai trò quan trọng trong việc nuôi trồng và đánh bắt cá để cung cấp thực phẩm cho cộng đồng. Hơn nữa, lượng cá đánh bắt từ hồ này chiếm phần lớn nguồn cung cấp thị trường và đóng góp 16% vào GDP quốc gia Campuchia.

Hồ Tonle Sap cách thị xã Siem Reap khoảng 15 km về phía Nam; có thể di chuyển từ Siem Reap đến Phnom Penh bằng thuyền cao tốc qua hồ và đổ bến ở làng Chong Khneas. Trong mùa khô, thuyền thường mắc kẹt trong bùn do mức nước thấp. Bạn sẽ có cơ hội khám phá cuộc sống của các hộ gia đình, chợ nổi, trường học, ngư trường, trạm y tế, sân bóng rổ và thậm chí là chuồng lợn...

Người viết: Quân Nguyễn Phạm Minh

Từ khóa: Biển hồ Tonle Sap ở Campuchia – Đồng bằng nước ngọt lớn nhất Đông Nam Á