Hoàng Đế Ngọc

Hoàng Đế Ngọc (chữ Hán: 玉皇上帝), còn được gọi là Ngọc Hoàng Đại Đế (玉皇大帝), viết tắt là Ngọc Hoàng (玉皇) hoặc Ngọc Đế (玉帝) hay Ông Trời (Chữ Nôm: 翁𡗶) là các danh xưng dành cho vị vua tối cao của bầu trời, là chúa tể của vạn vật trong tín ngưỡng Đạo giáo ở Trung Quốc, Việt Nam và Triều Tiên.

Danh xưng

(玉皇上帝): vị vua tối cao của thiên giới, chủ của Thiên Đình, với nhiều tôn xưng như Hạo Thiên Thượng Đế (昊天上帝), Ngọc Hoàng Đại Đế (玉皇大帝), Ngọc Đế (玉帝), Ngọc Hoàng (玉皇), Hạo Thiên Kim Khuyết Chí Tôn Ngọc Hoàng Đại Đế (昊天金闕至尊玉皇大帝), Huyền Khung Cao Thượng Ngọc Hoàng Đại Thiên Đế (玄穹高上玉皇大天帝), Ngọc Hoàng Đại Thiên Tôn Huyền Linh Cao Thượng Đế (玉皇大天尊玄靈高上帝), hoặc dân gian thường gọi là Thiên Công (天公, Ông Trời).

Dưới thời nhà Tống, vua Chân Tông (眞宗, tại vị 997-1022) và vua Huy Tông (徽宗, tại vị 1100-1126) đều ban Thánh hiệu cho Ngọc Hoàng Đại Đế. Vua Chân Tông ban Thánh hiệu là Thái Thượng Thiên Chấp Phù Ngự Lịch Hàm Chơn Thể Đạo Ngọc Hoàng Đại Thiên Đế (太上開天執符御歷含眞體道玉皇大天帝). Vua Huy Tông ban là Thái Thượng Thiên Chấp Phù Ngự Lịch Hàm Chơn Thể Đạo Hạo Thiên Ngọc Hoàng Thượng Đế (太上開天執符御歷含眞體道昊天玉皇上帝).

Trong các kinh điển Đạo giáo, Ngọc Hoàng Đại Đế được tôn xưng là Hạo Thiên Kim Khuyết Vô Thượng Chí Tôn Tự Nhiên Diệu Hữu Di La Chí Chơn Ngọc Hoàng Đại Đế (昊天金闕無上至尊自然妙有彌羅至眞玉皇大帝). Ngài là vị thần tối cao của Đạo giáo, chỉ dưới Tam Thanh Tôn Thần (三清尊神). Với người thường, Ngài là vị thần tối thượng, vua của các vị thần.

Theo truyền thuyết dân gian, Ngọc Hoàng Thượng Đế không chỉ là Thiên Tử thống trị con người, mà còn quản lý Tam giáo Nho, Lão, Thích và các vị thần tiên của ba đạo này, cũng như các thiên thần, địa kỳ, người, quỷ đều thuộc quyền của Ngài. Ngọc Hoàng Đại Đế còn quản lý sự hưng suy, tốt xấu, phước họa của vũ trụ vạn vật. Các thuộc hạ của Ngài gồm Văn Xương đế quân (文昌帝君) về học vụ, Quan Thánh Đế Quân (關聖帝君) về thương vụ, Công Thánh Tiên Sư (巧聖先師) về công vụ, Thần Nông Tiên Đế (神農先帝) về nông vụ, Đông Nhạc Đại Đế (東岳大帝), Thanh Sơn Vương (青山王), Thành Hoàng Da (城隍爺), Cảnh Chủ Công (境主公), Thổ Địa Công (土地公), Địa Cơ Chủ (地基主) về địa phương, Phong Đô Đại Đế (酆都大帝) và Thập Điện Diêm Vương (十殿閻王) về cõi âm.

Theo Đạo giáo, Trời có 13 tầng, mỗi tầng rộng 3 vạn dặm, ngoài Trời gọi là Vô Cực (無極), trong Trời là Thái Cực (太極). Ngọc Hoàng Đại Đế là thần linh tối cao trong vũ trụ, tất cả chư thần đều tuân lệnh Ngài. Cõi Trời Thái Cực chia thành 5 cõi: Trung Thiên (中天) nơi Ngọc Hoàng Đại Đế ngự, quản lý 36 cõi trời và 72 cõi dưới; Đông Thiên (東天) có Tam quan đại đế (三官大帝) ban phước, kéo dài tuổi thọ, giải trừ tai ách; Nam Thiên (南天) có Văn Hành Thánh Đế (文衡聖帝) giám sát công tội các thần; Tây Thiên (西天) có Thích-ca Mâu-ni (釋迦牟尼) chủ việc tín ngưỡng; Bắc Thiên (北天) có Tử Vi Đại Đế (紫微大帝) ban phước, tiêu tai.

Nguồn gốc

Theo Cao Thượng Ngọc Hoàng Bản Hạnh Tập Kinh (高上玉皇本行集經) của Đạo giáo, Ngọc Hoàng Đại Đế có xuất thân từ Quang Nghiêm Diệu Lạc Quốc (光嚴妙樂國). Quốc vương tại đây là Tịnh Đức Vương (淨德王) và hoàng hậu là Bảo Nguyệt Quang (寶月光). Mặc dù tuổi đã cao nhưng họ chưa có con. Một đêm, hoàng hậu mơ thấy Thái Thượng Lão Quân ẵm một hài nhi và đưa vào bụng bà. Khi tỉnh dậy, bà phát hiện mình đã mang thai. Sau 12 tháng, vào ngày 9 tháng giêng năm Bính Ngọ, hoàng hậu sinh hạ thái tử. Từ nhỏ, thái tử đã thông tuệ, lớn lên giúp đỡ quốc vương, thương dân, làm nhiều việc thiện. Sau khi vua cha qua đời, thái tử từ bỏ ngôi vị, tu đạo tại Phổ Minh Hương Nham Sơn (普明香岩山), trải qua 3.200 kiếp mới chứng được Kim Tiên, hiệu là Tự Nhiên Giác Hoàng. Sau đó, tiếp tục trải qua hàng ức kiếp mới thành Ngọc Đế, hy sinh thân mạng để cứu độ chúng sanh. Từ đó, ngày 9 tháng giêng hằng năm trở thành ngày khánh đản của Ngọc Hoàng Đại Đế. Tại các Đạo Quán, người ta tổ chức lễ dâng cúng gọi là Ngọc Hoàng Hội (玉皇會) để cầu phước, sống lâu. Ở tỉnh Phúc Kiến và Đài Loan, ngày này được gọi là ngày Bái Thiên Công (拜天公), nên mọi người trong gia đình đều giữ gìn trai giới, tắm rửa sạch sẽ, dâng hương hành lễ. Ở phương Bắc Trung Quốc, có tục lệ tế lễ Ngọc Hoàng, rước tượng Ngài đi khắp thôn xóm. Ngày 25 tháng 12, Ngọc Hoàng Đại Đế hạ phàm tuần tra nhân gian, nên các Đạo Quán và dân gian đều thắp hương, tụng kinh nghênh đón Ngài.

Việt Nam

Dân gian

Trong đạo Mẫu Việt Nam, Ngọc Hoàng được gọi là Vua cha Ngọc Hoàng, cha của Thánh Mẫu Liễu Hạnh. Ngọc Hoàng được cho là sống và làm việc tại Thiên Phủ, một cung điện trên trời với nhiều tiên nữ hầu hạ, cùng các thiên tướng và thiên binh canh gác.

Trong truyện dân gian Việt Nam, có câu chuyện về con cóc lên cầu Ngọc Hoàng xin mưa. Ngọc Hoàng đồng ý và hứa rằng mỗi khi cóc gọi sẽ làm mưa rơi xuống trần gian. Một câu chuyện nổi tiếng khác là 'Ngọc Hoàng và người học trò nghèo', ca ngợi quyền năng và sự công bằng của Ngài.

Nhà bác học Nguyễn Văn Huyên từng nhận xét: 'Ông trời đối với người dân quê Việt Nam là nguồn gốc của mọi sự sống và lẽ công bằng. Ông không phải là một vị thần trừu tượng và khó hiểu, mà được xem như một con người, vua của các vua. Ông có triều đình, điều khiển tất cả cuộc sống trên trời và dưới đất, trừng phạt kẻ xấu và ban thưởng người tốt.'

Di tích thờ Ngọc Hoàng

Tại Việt Nam, có các di tích chính thờ Ngọc Hoàng Thượng Đế (không kể đến các nơi phối thờ Ngọc Hoàng trong nhiều đền, chùa và điện thờ Mẫu Tam Phủ):

• Đền Đậu An ở thôn An Xá, xã An Viên, huyện Tiên Lữ, tỉnh Hưng Yên là nơi thờ Ngọc Hoàng Thượng đế và các vị thần.
• Điện Bồ Hong trên đỉnh núi Cấm, xã An Hảo, huyện Tri Tôn, tỉnh An Giang.
• Chùa Vân An ở thị trấn huyện Bảo Lạc, tỉnh Cao Bằng thờ Ngọc Hoàng Thượng đế và Quan Thế Âm Bồ Tát, với lễ hội Lồng Tồng được tổ chức vào ngày 9 tháng Giêng, ngày sinh của Ngọc Hoàng Thượng đế.

Liên kết bên ngoài

Tư liệu về Ngọc Hoàng Thượng đế tại Wikimedia Commons