Học sinh thường phải học rất nhiều môn một lúc, từ ngôn ngữ đến toán và khoa học, thậm chí là văn học cổ điển mà có thể họ sẽ không bao giờ sử dụng lại trong đời. Nhiều người cho rằng việc học những thứ này không vô ích vì chúng giúp 'huấn luyện' bộ não, khiến bạn thông minh hơn. Tuy nhiên, liệu điều này có phải là sự thật?
Theo bài viết của Chuck Reynolds
Tôi đã dành nhiều thời gian để nghiên cứu vấn đề này. Khi còn ở trường đại học, tôi thậm chí đã học hai chuyên ngành cùng một lúc, đăng ký nhiều môn hơn so với hầu hết sinh viên khác. Lý do là tôi tin rằng học nhiều thứ sẽ làm tăng trí thông minh. Tôi tin vào khả năng 'chuyển giao' kỹ năng - học những thứ không sử dụng cũng giúp chúng ta trở nên thông minh hơn và có thể áp dụng được kỹ năng cho các lĩnh vực khác trong tương lai.
Tuy nhiên, quan điểm này cần được xem xét lại. Thực tế, có nhiều nghiên cứu đã được thực hiện từ đầu thế kỷ XX, nhưng chỉ có rất ít bằng chứng cho thấy việc chuyển giao kỹ năng thực sự xảy ra. Nói một cách chính xác hơn, điều này rất hiếm khi xảy ra và nếu có thì thường nằm ngoài khả năng kiểm soát của chúng ta.
Caplan cũng có quan điểm tương tự trong cuốn sách của ông: 'Các giáo viên thường nghĩ rằng dù những bài giảng của họ có ích hay không, họ vẫn đang truyền đạt kiến thức cho học sinh. Tuy nhiên, sau hơn một thế kỷ tìm kiếm bằng chứng, các nhà tâm lý giáo dục cuối cùng cũng phải nhận ra rằng điều này không đúng.'
Điều này có nghĩa là học thêm tiếng Pháp cũng không giúp bạn học tốt tiếng Tây Ban Nha hay học nhiều ngôn ngữ lập trình không giúp bạn nâng cao kỹ năng lập trình. Chuyển giao kỹ năng đôi khi xảy ra, nhưng chỉ trong những lĩnh vực giống nhau.
Phát hiện này có thể khiến nhiều người cảm thấy thất vọng, đặc biệt là những người đã học các ngành mà họ hiếm khi áp dụng vào công việc hiện tại.
Sau nhiều thử nghiệm và tổng hợp điểm đánh giá về khả năng tư duy phản biện của sinh viên, hai nhà nghiên cứu Roksaa và Arumb đưa ra kết luận:
'Một tỷ lệ lớn sinh viên đại học đến khi tốt nghiệp vẫn chẳng học được một chút kỹ năng tư duy phản biện nào.'
Dĩ nhiên, những sinh viên đã học được nhiều kỹ năng ở đại học, nhưng không có gì đảm bảo rằng những kỹ năng này có thể áp dụng vào tư duy phản biện.
Làm thế nào để học hiệu quả hơn?
Đối với tôi, điều phân biệt một học sinh giỏi và một học sinh kém là thói quen học. Phải nói rằng hầu hết học sinh, sinh viên hiện nay chưa biết cách học hiệu quả. Tệ hơn nữa, hầu hết giáo viên cũng không biết cách dạy họ thói quen học tập hiệu quả.
Trình độ tăng lên tương ứng với sự nỗ lực
Ngồi nghe giáo viên giảng bài có thể khiến bạn cảm thấy như đang học, đọc sách về một chủ đề mới cũng có thể khiến bạn cảm thấy như đang học, nhưng đó chỉ là những hoạt động thụ động, không hiệu quả. Thậm chí, những hoạt động này còn khiến nhiều người nghĩ rằng họ đã hiểu hết mọi thứ.
Thay vì học thụ động như thường lệ, hãy thử thách bản thân. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc lặp đi lặp lại một vấn đề dễ dàng sẽ không giúp bạn phát triển. Thay vào đó, bạn nên học cách nhận biết những điều chưa biết.
Thực tế, một bài giảng khiến mọi thứ trở nên dễ dàng không nhất thiết là một bài giảng hay. Nhiều sinh viên phàn nàn về sự khó hiểu của giảng viên, nhưng đôi khi vấn đề lại không phải là như vậy: Một khóa học tốt thường là khó và đòi hỏi nỗ lực. Chính sự vất vả đó giúp chúng ta học được nhiều điều.
Vì vậy, hãy luôn thách thức bản thân với những thứ khó hơn, theo các cách dưới đây:
- Tìm kiếm và giải quyết những vấn đề phức tạp hơn. Đọc sách giáo khoa lặp đi lặp lại không hiệu quả nếu bạn không thực sự giải quyết vấn đề. Trong công việc, để tiến xa, hãy thử giải quyết những vấn đề khó nhất.
- Tóm tắt lại những gì đã học: Một trong những cách hiệu quả nhất là viết tóm tắt ngắn gọn về những kiến thức mới, chẳng hạn là tóm tắt một chương sách thành một đoạn văn ngắn. Hoặc bạn có thể dạy lại cho người khác những điều bạn đã học, điều này giúp bạn nhớ lâu hơn.
- Khám phá từ nhiều nguồn: Học từ một cuốn sách duy nhất có thể hạn chế tầm nhìn của bạn. Thay vào đó, hãy tìm kiếm kiến thức từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm sách, bài báo và chuyên gia. Mặc dù có thể làm bạn cảm thấy bối rối ban đầu, nhưng việc học sẽ chỉ thực sự hiệu quả khi bạn phải nỗ lực để hiểu được điều gì đó.
- Đa dạng hoá cách học của bạn: Trong cùng một môn học, hãy thử nghiệm nhiều vấn đề, khái niệm, và chương sách khác nhau thay vì tập trung quá nhiều vào một điểm (phương pháp này gọi là interleaved practice). Ví dụ, khi học toán, không nên dành cả tháng chỉ để ôn tập hình phẳng hoặc không gian. Thay vào đó, hãy xen kẽ chúng lại để học một cách hiệu quả nhất.
Tham khảo Ecosystem của Markethive