Hội chứng Asperger là một dạng của bệnh tự kỷ. Từ năm 2013, tất cả các dạng tự kỷ được gọi là rối loạn phổ tự kỷ (ASD). Những người mắc hội chứng Asperger thường có trí tuệ tự kỷ cao và khả năng giao tiếp tốt hơn so với mức trung bình, vì vậy còn được biết đến là tự kỷ chức năng cao.

Khi bạn gặp một người mắc hội chứng Asperger, bạn có thể nhận thấy ngay hai dấu hiệu. Một là, người đó cũng thông minh như những người khác, nhưng lại gặp nhiều rắc rối hơn với các kỹ năng xã hội. Hai là, người đó cũng có xu hướng tập trung ám ảnh vào một chủ đề hoặc thực hiện các hành vi giống nhau lặp đi lặp lại.

Các bác sĩ từng nghĩ Hội chứng Asperger là một bệnh lý riêng biệt. Nhưng vào năm 2013, ấn bản mới nhất của cuốn sách tiêu chuẩn mà các chuyên gia sức khỏe tâm thần sử dụng, được gọi là Sổ tay chẩn đoán và thống kê các loại rối loạn tâm thần, tái bản lần 5 (DSM-5) đã thay đổi cách phân loại của hội chứng này.

Ngày nay, về mặt kỹ thuật, hội chứng Asperger không còn là một chẩn đoán riêng rẽ. Hiện hội chứng này là một phần của một loại rối loạn rộng hơn được gọi là rối loạn phổ tự kỷ (ASD). Nhóm các vấn đề sức khỏe tâm thần liên quan này đều có chung một số triệu chứng. Mặc dù vậy, nhiều người vẫn sử dụng thuật ngữ Asperger's.

Hội chứng Asperger còn được các bác sĩ gọi là loại rối loạn phổ tự kỷ "chức năng cao". Điều này có nghĩa là các triệu chứng ít nghiêm trọng hơn các loại rối loạn phổ tự kỷ khác.

Nguyên nhân chính xác của các rối loạn tự kỷ vẫn chưa được xác định, mặc dù yếu tố di truyền được cho là có liên quan. Trên thực tế cho thấy, hội chứng Asperger đã được quan sát có di truyền trong các gia đình có người mắc hội chứng này. Trong một số trường hợp, rối loạn tự kỷ có thể liên quan đến việc tiếp xúc với chất độc, chất gây quái thai, các vấn đề về thai nghén hoặc sinh nở và nhiễm trùng trước khi sinh. Những ảnh hưởng môi trường này có thể tác động cùng nhau để sửa đổi hoặc có khả năng làm tăng mức độ nghiêm trọng của khiếm khuyết di truyền.

Một số tác giả đã đề xuất vai trò nhân quả của việc tiếp xúc với vắc xin (đặc biệt là vắc xin sởi và thimerosal, đây là một chất bảo quản được sử dụng trong một số vắc xin) trong bệnh tự kỷ. Tuy nhiên, phần lớn các bằng chứng dịch tễ học cho thấy không có bằng chứng nào về mối liên quan giữa tiêm vắc-xin và chứng tự kỷ. Nhiều nghiên cứu lớn trong nhiều năm đã không tìm thấy bất kỳ mối liên hệ nào giữa chứng tự kỷ và vắc xin. Theo Viện Y khoa, Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ và Trung tâm Dự phòng và Kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ (CDC) thì hiện nay không có bằng chứng nào cho thấy vắc-xin gây rối loạn phổ tự kỷ.

Trẻ tự kỷ có kỹ năng xã hội kém và các sở thích, hoạt động hoặc hành vi lặp đi lặp lại. Không giống như trẻ tự kỷ nặng hơn, trẻ tự kỷ nhẹ có thể có trí thông minh trung bình hoặc trên trung bình và phát triển các kỹ năng ngôn ngữ ban đầu một cách bình thường.

Các triệu chứng thường trở nên đáng chú ý vào khoảng 3 tuổi khi trẻ bắt đầu hòa nhập với những đứa trẻ khác. Các dấu hiệu cảnh báo có thể có của chứng tự kỷ bao gồm:

• Khó khăn khi sử dụng hoặc hiểu các tín hiệu phi ngôn ngữ như nét mặt, tư thế cơ thể và cử chỉ
• Khó hiểu sự hài hước, trêu chọc, mỉa mai và hình thái tu từ
• Cao độ đơn điệu, thiếu nhịp điệu hoặc nói những lời nói khó hiểu
• Không phát triển mối quan hệ với những đứa trẻ khác
• Tránh giao tiếp bằng mắt
• Mong muốn được ở một mình
• Không có khả năng chia sẻ sở thích hoặc thành tích với người khác, chẳng hạn như không biểu thị, đưa ra hoặc chỉ ra những gì bản thân thích thú
• Không có khả năng tương tác với người khác hoặc chia sẻ cảm xúc
• Có sở thích ám ảnh
• Khó chịu vì những thay đổi nhỏ
• Cố định về thói quen hoặc quy trình
• Các chuyển động kỳ lạ hoặc lặp đi lặp lại, chẳng hạn như vỗ hoặc xoay bằng tay hoặc ngón tay, đung đưa hoặc quay tròn
• Vụng về
• Có sở thích quan tâm đến các bộ phận của đồ vật
• Có các phản ứng bất thường đối với cách nếm, nhìn, ngửi hoặc cảm nhận với mọi thứ
• Lời nói quá trang trọng, chẳng hạn như không sử dụng tiếng lóng hoặc các hình thái tu từ
• Cuộc nói chuyện rất trôi chảy nhưng chỉ giới hạn ở một số chủ đề mà trẻ quan tâm

Chẩn đoán

Nếu bạn phát hiện những dấu hiệu được mô tả ở trên, hãy đưa trẻ đến thăm bác sĩ nhi khoa. Bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra sàng lọc và nếu phát hiện dấu hiệu bất thường, họ có thể giới thiệu bạn tới các chuyên gia về tâm thần sức khỏe chuyên sâu về tự kỷ và hội chứng Asperger, như những chuyên gia sau đây:

• Nhà tâm lý để chẩn đoán và điều trị về cảm xúc và hành vi.
• Bác sĩ thần kinh nhi khoa để điều trị các vấn đề về não.
• Bác sĩ nhi khoa phát triển để giải quyết các vấn đề về ngôn ngữ, lời nói và các vấn đề phát triển khác của trẻ.
• Bác sĩ tâm lý. Đây là chuyên gia về tình trạng tâm thần và có thể kê đơn thuốc để điều trị các vấn đề này.

Hội chứng Asperger thường được điều trị thông qua phương pháp tiếp cận nhóm, có nghĩa là bạn có thể gặp nhiều bác sĩ chuyên sâu khác nhau để chăm sóc và điều trị cho con bạn.

Bác sĩ sẽ đặt câu hỏi về hành vi của con bạn, bao gồm:

• Trẻ có những triệu chứng gì và bạn phát hiện chúng lần đầu tiên khi nào?
• Con bạn học nói lần đầu tiên khi nào và giao tiếp với người khác như thế nào?
• Trẻ có tập trung vào bất kỳ môn học hoặc hoạt động nào không?
• Trẻ có bạn bè không và tương tác với những người khác như thế nào?

Sau đó, bác sĩ sẽ quan sát con bạn trong các tình huống khác nhau để đánh giá trực tiếp cách trẻ giao tiếp và phản ứng.

Cách các bác sĩ chuyên gia tâm thần chẩn đoán chứng tự kỷ đã thay đổi trong nhiều năm, và bác sĩ cũng như những người làm trị liệu không còn sử dụng thuật ngữ "hội chứng Asperger". Thay vào đó, tất cả trẻ mắc chứng tự kỷ - bao gồm cả trẻ mắc Asperger, hiện nay đều được chẩn đoán đơn giản là rối loạn phổ tự kỷ (gọi là Autism Spectrum Disorder và viết tắt là ASD).

Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP) khuyến cáo rằng tất cả trẻ em từ 18 tháng đến 24 tháng nên được kiểm tra tự kỷ khi thăm bác sĩ. Cha mẹ cũng có thể yêu cầu bác sĩ đánh giá về hội chứng này nếu họ lo lắng về con mình.

Phương pháp điều trị

Mỗi trẻ mắc tự kỷ sẽ có phương pháp điều trị riêng biệt, do đó không có phương pháp chung cho tất cả bệnh nhân tự kỷ. Bác sĩ có thể cần thử nghiệm một số liệu pháp trước khi tìm ra phương pháp hiệu quả và phù hợp nhất cho trẻ.

Điều trị tự kỷ có thể bao gồm:

• Đào tạo kỹ năng xã hội. Trong các buổi học nhóm hoặc tại nhà với một chuyên gia, trẻ sẽ học cách tương tác với người khác và thể hiện bản thân mình đúng theo tình huống. Kỹ năng xã hội thường được học tốt nhất thông qua việc nhà trị liệu mô phỏng hành vi mẫu.
• Ngôn ngữ trị liệu. Phương pháp này giúp cải thiện kỹ năng giao tiếp của trẻ. Ví dụ, trẻ sẽ học cách thay đổi giọng điệu khi nói thay vì giữ nguyên giọng đều đều. Trẻ cũng sẽ được giảng dạy cách duy trì cuộc trò chuyện hai chiều và hiểu biểu hiện ngôn ngữ cơ thể như cử chỉ và giao tiếp bằng mắt.
• Liệu pháp hành vi học (CBT). Phương pháp này giúp trẻ thay đổi cách nghĩ, từ đó kiểm soát cảm xúc và hành vi lặp đi lặp lại hiệu quả hơn. Trẻ sẽ học cách xử lý các triệu chứng như cảm xúc giông bão, tâm trạng u ám và ảo tưởng.
• Đào tạo cho bố mẹ. Cha mẹ sẽ học được nhiều kỹ thuật tương tự như trẻ, nhằm mục đích rèn luyện các kỹ năng xã hội tại nhà. Một số gia đình cũng nên tham khảo ý kiến của chuyên gia tư vấn để hỗ trợ họ đối mặt với những thách thức khi sống cùng người mắc hội chứng Asperger.
• Phân tích hành vi áp dụng (Applied behavior analysis). Đây là phương pháp khuyến khích kỹ năng giao tiếp và xã hội tích cực ở trẻ, đồng thời ngăn chặn những hành vi không mong muốn. Nhà trị liệu sẽ sử dụng lời khen hoặc "củng cố tích cực" khác để cải thiện các triệu chứng cho trẻ.
• Thuốc. Hiện chưa có loại thuốc nào được FDA chấp thuận để điều trị Asperger hoặc các rối loạn phổ tự kỷ khác. Tuy nhiên, một số loại thuốc có thể giúp kiểm soát các triệu chứng liên quan như trầm cảm và lo lắng. Bác sĩ có thể kê một số loại thuốc sau: Các thuốc ức chế tái hấp thụ serotonin chọn lọc (SSRI), Thuốc chống loạn thần, Thuốc kích thích (Stimulant medicines).

Với phương pháp điều trị thích hợp, con bạn có thể học cách vượt qua những thách thức xã hội và giao tiếp một cách hiệu quả. Điều này giúp trẻ học tốt ở trường và tiếp tục phát triển thành công trong cuộc sống.

Nếu trẻ có dấu hiệu của tự kỷ, cha mẹ nên đưa trẻ đến các trung tâm chuyên sâu sớm nhất có thể. Phương pháp can thiệp giáo dục được coi là chìa khóa trong điều trị tự kỷ. Can thiệp sớm sẽ giúp cải thiện khả năng hòa nhập và ngôn ngữ cho trẻ. Gần đây, phương pháp ghép tế bào gốc đã mở ra những tiềm năng mới trong điều trị chứng tự kỷ và hứa hẹn nhiều triển vọng trong tương lai.

Tham Khảo: babycenter.com, webmd.com