Hội Lim

Hội Lim là một trong những lễ hội lớn nhất của tỉnh Bắc Ninh, được tổ chức vào ngày 13 tháng giêng hàng năm tại huyện Tiên Du. Đây được xem là biểu tượng văn hoá đặc trưng của vùng Kinh Bắc.

Lịch sử

Kinh Bắc từ lâu đã nổi tiếng với những câu chuyện cổ tích và văn hoá đặc sắc. Vì truyền thống này, nơi đây sở hữu nhiều lễ hội dân gian. Trong số đó, Hội Lim tại thị trấn Lim, Tiên Du, Bắc Ninh là một trong những lễ hội thu hút sự quan tâm đặc biệt.

Hội Lim là một biểu tượng văn hoá - nghệ thuật đặc sắc của nền văn hoá truyền thống lâu đời ở vùng Bắc Bộ và dân ca Quan họ trở thành di sản văn hoá chung của dân tộc Việt Nam, đặc trưng cho thể loại dân ca trữ tình Bắc Bộ.

Hội Lim là hội tổ chức tại làng Lim và ven sông Tiêu Tương. Hội Lim đã trở thành hội tổng (hội vùng) vào thế kỷ 18. Người quan trọng trong xứ Thanh Hóa, Nguyễn Đình Diễn, là người thôn Đình Cả, Nội Duệ, xứ Kinh Bắc, có nhiều đóng góp với triều đình, được nhận nhiều phần thưởng và đã hiến tặng ruộng đất và tiền bạc cho tổng Nội Duệ để tu bổ chùa đình, mở rộng hội hè, bảo tồn phong tục đạo đức. Ông cũng xây dựng lăng mộ của mình trên núi Lim, gọi là lăng Hồng Vân. Vì những đóng góp với hội tổng và việc ông ở lại chùa Hồng Ân, nên khi ông qua đời, người dân tổng Nội Duệ đã thờ phụng ông như một vị thần, là hậu thần của hội tổng. Bia mộ Hồng Vân ghi chép về sự nghiệp và vinh danh của Nguyễn Đình Diễn từ năm Cảnh Hưng 30 (1769), hiện được giữ tại đình thôn Đình Cả, có nói rõ về gia phả, công trạng và các hoạt động thờ cúng hậu thần hàng năm tại lăng Hồng Vân và chùa Hồng Ân trên núi Lim. Suốt hàng tháng và năm lịch sử, hội Lim đã mang nhiều giai đoạn văn hóa, trong đó người ta chỉ tổ chức lễ thờ hậu thần vào ngày 13 tháng giêng, cùng với lễ hội chùa Lim. Đó là lý do tại sao có hội Lim và nó là hội tổng.

Tóm tắt nghi lễ

Vào lúc 8 giờ sáng ngày 13/1 âm lịch, Hội Lim bắt đầu với lễ rước. Đoàn rước với sự tham gia đông đảo của cộng đồng. Trang phục trong lễ hội ngày xưa vô cùng lộng lẫy và đầy màu sắc, đẹp mắt, kéo dài hàng cây số. Trong ngày lễ, có nhiều nghi lễ và phong tục dân gian nổi tiếng, bao gồm cả lễ thờ hậu thần. Toàn bộ quan viên, lão hương, nam nữ từ các làng xã của tổng Nội Duệ phải tụ tập đầy đủ tại lăng Hồng Vân để tham gia lễ thờ hậu thần. Trong khi lễ diễn ra, có nghi thức hát quan họ thờ thần.

Để thể hiện sự tôn kính, nam nữ từ các làng xã của tổng Nội Duệ hát quan họ đứng thành hàng trước cửa lăng, chỉ hát những bài ca ca ngợi công lao của thần.

Hội Lim đã ghi dấu trong lịch sử và tồn tại phát triển đến ngày nay với sự chuẩn bị kỹ lưỡng từ ngày 9 và 10, và diễn ra từ ngày 11 đến hết ngày 14 tháng giêng. Ngày chính của hội là ngày 13, với các nghi thức rước, lễ tế cho các thành hoàng các làng, các danh thần và liệt nữ của quê hương tại đền Cổ Lũng, lăng Hồng Vân và lăng quận công Đỗ Nguyên Thụy. Trong các nhà thờ của họ Nguyễn, họ Đỗ ở làng Đình Cả, nhân dịp này họ cúng hương Phật, cúng bà mụ Ả tại chùa Hồng Ân.

Hội Lim là một trong những lễ hội lớn của vùng Kinh Bắc, với các hoạt động lễ hội và hội phong phú, gần như đầy đủ những hoạt động văn hóa nghệ thuật và tín ngưỡng tâm linh của các lễ hội trên vùng quê Bắc Ninh.

Có nhiều trò chơi dân gian như đấu võ, đấu vật, đấu cờ, đu dây, thi dệt cửi, nấu cơm. Đặc biệt là phần hát hội - là phần căn bản và đặc trưng nhất của hội Lim. Từ hát mời trầu, hát gọi đò đến con sáo sang sông, con nhện giăng mùng.

Cuộc thi hát của Hội Lim diễn ra vào giữa trưa, được tổ chức dưới hình thức du thuyền hát quan họ. Tại một hồ nước nhỏ gần cánh đồng làng Lim, chiếc thuyền hình rồng được sơn vàng lấp lánh rời bến trong những bài hát đậm chất nghĩa tình. Người lớn và trẻ em mặc những bộ trang phục truyền thống, tà áo tứ thân. Các anh chị đứng hoặc ngồi sát hai phía đầu và cuối thuyền. Đêm ngày 12 là đêm hội hát thi quan họ giữa các làng quan họ. Mỗi làng quan họ dựng một trại trên sân rộng của đồi Lim. Đây là phần hội nổi bật nhất trong lễ hội Hội Lim.

Trở về với Hội Lim là trở về với một không gian âm nhạc, thơ mộng và sôi động, đầy xúc cảm. Những trang phục truyền thống như áo mớ bảy mớ ba, nón ba tầm, quai thao, dải yếm lụa sồi, những ô lục soạn, khăn đóng, áo cặp the hoa gấm... đều mang đậm sắc mùa xuân của con người và thiên nhiên. Cách tham gia Hội Lim của người dân quan họ vùng Lim cũng là cách chơi độc đáo, mỗi cử chỉ giao tiếp đều mang trong đó một nét đặc trưng văn hoá cao quý.

Lễ hội diễn ra khắp các làng xã trong huyện Nội Duệ, tâm điểm là núi Hồng Vân, với nghi thức tế lễ rước xách uy nghiêm, hùng vĩ và nhiều trò chơi vui nhộn, đặc sắc nhất là đánh cờ ngựa, trò chơi bắt tôm, thi dệt vải, thi làm cỗ và ca hát Quan họ.

Hình ảnh đẹp từ lễ hội