Với tác giả và tác phẩm Hơi se lạnh những ngày đầu thu Ngữ văn lớp 6, sách Kết nối tri thức cung cấp thông tin chi tiết về nội dung quan trọng nhất của bài học, bao gồm cấu trúc, tóm tắt, nội dung chính, giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật, và cấu trúc ý kiến....
Tác giả - tác phẩm: Hơi se lạnh những ngày đầu thu - Ngữ văn lớp 6 Kết nối tri thức
I. Tác giả
- Thạch Lam (1910-1942), tên thật Nguyễn Tường Vinh.
- Sinh ra tại Hà Nội, nhưng thời thơ ấu sống ở quê ngoại Cẩm Giàng, Hải Dương.
- Ông sáng tác nhiều loại hình văn học như tiểu thuyết, truyện ngắn, và tùy bút...
- Truyện ngắn của ông mang đậm tình cảm, ngôn từ giản dị, phong cách thơ mộng. Nhân vật chủ yếu thường là những người bình dân, cuộc sống hối hả nhưng tâm hồn vẫn tinh tế, nhạy cảm. Công trình văn học của ông truyền tải thông điệp yêu thiên nhiên, tôn trọng con người và cuộc sống.
- Một số tác phẩm ngắn nổi bật: Gió đầu thu, Ánh nắng trong vườn, Sợi tóc, …
II. Khám phá tóm tắt về tác phẩm
1. Thể loại: Truyện ngắn
2. Nguồn gốc và bối cảnh sáng tác:
- Được lấy từ tập truyện ngắn “Gió lạnh đầu mùa”, xuất bản vào năm 1937.
3. Phong cách biểu đạt: Tự sự kết hợp văn miêu tả và biểu cảm
4. Người kể chuyện: Thứ ba từ góc nhìn của một nhân vật thứ ba
5. Tóm tắt:
Sơn và Lan là hai chị em sinh ra trong một gia đình khá giả. Không giống như những đứa trẻ khác, hai chị em luôn thân thiện, gần gũi với những đứa trẻ nghèo khác trong khu phố. Một ngày lạnh lẽo, Sơn và Lan thấy Hiên, cô bé hàng xóm, đang lạnh lẽo dưới cột quán với chiếc áo rách rách. Họ quyết định tặng áo bông cũ của mình cho Hiên. Hành động này đã lan tỏa tình yêu và sưởi ấm cho Hiên cũng như các em nhỏ khác trong mùa đông giá rét. Câu chuyện để lại ấn tượng sâu sắc, khiến người đọc cảm nhận được nỗi khổ đau của những người nghèo và tình yêu thương cao quý của con người.
6. Cấu trúc:
Gồm 3 phần:
+ Phần 1 (Từ đầu đến rơm rớm nước mắt): Sơn và Lan trải qua cuộc sống gia đình trong mùa đầu thu.
+ Phần 2 (Tiếp đến
+ Phần 3 (Phần cuối cùng): Sơn lo lắng và cảnh mẹ Hiên trả lại chiếc áo.
7. Ý nghĩa của câu chuyện:
+ Gió lạnh đầu mùa thể hiện lòng nhân ái giữa con người trong hoàn cảnh khó khăn, khắc nghiệt.
8. Nghệ thuật của tác phẩm:
+ Nghệ thuật tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm tinh tế cùng với các kỹ thuật tương phản, phản ánh tâm trạng tinh vi.
III. Khám phá chi tiết về tác phẩm
1. Nhân vật Sơn
* Sơn được yêu thương
- Nhận được sự quan tâm từ chị
+ Khi thức dậy cảm thấy lạnh, chưa dậy ra khỏi giường đã kêu gọi chị.
+ Khi Sơn lo sợ bị mắng vì mất chiếc áo, chị Lan luôn an ủi, làm dịu điều đó,...
- Được mẹ quan tâm
+ Mẹ yêu cầu chị mang thúng ra, mặc áo ấm cho Sơn: cả áo dạ chỉ đỏ lẫn áo vệ sinh, ngoài cùng mặc thêm cái áo dài thâm nâu.
+ Khi biết Sơn đã mất chiếc áo, mẹ cũng chỉ âu yếm ôm vào lòng và trách yêu.
→ Vì được yêu thương, Sơn cũng biết cách trao đi tình thương.
* Sơn là một đứa trẻ thân thiện và hoà đồng
- Dù gia đình Sơn khá giả nhưng Sơn vẫn thân mật chơi đùa với các em nhỏ ở dãy nhà lá, không kiêu ngạo và khinh khỉnh như những em họ của mình.
- Thậm chí, Sơn còn tự mình tiếp cận và chơi với các em nhỏ: nếu thấy chị gọi Hiên không đến, Sơn sẽ tự mình đi tới gần.
* Sơn là một đứa trẻ biết quan tâm đến người khác
- Sơn thể hiện sự quan tâm khi nhắc đến em Duyên.
- Sơn đã mang áo bông cũ tặng cho Hiên.
- Cảm thấy ấm áp và vui vẻ khi có thể cho đi món quà áo ấm cho người khác.
- Dù sau đó lo lắng và sắp ăn, nhưng Sơn vẫn vội vã đứng dậy và ra chợ, ra cánh đồng tìm Hiên.
→ Tâm trạng chung của trẻ nhỏ, không phải là kết quả của sự thay đổi.
2. Các nhân vật khác trong câu chuyện
Các nhân vật |
Phẩm chất |
Chị Lan |
- Yêu thương em trai: là người đầu tiên em gọi khi tỉnh dậy; luôn nhẹ nhàng, an ủi, động viên. - Yêu thương những đứa trẻ nghèo: chạy về lấy áo cho Hiên. |
Mẹ Sơn |
- Yêu thương con: + Qua hành động mặc áo ấm cho con, không trách mắng con về chuyện đưa cái áo kỉ vật cho Hiên. + Khi nhắc đến Duyên, mẹ rơm rớm nước mắt. - Yêu thương mọi người: + Việc mẹ lấy lại áo hay giận vì Sơn đưa áo cho Hiên không phải sự ích kỉ. Chỉ vì đó là kỉ vật thiêng liêng của người con đã mất nên không thể cho. + Biết hoàn cảnh gia đình Hiên, cho vay tiền để mua áo ấm. Không chỉ nhà Liên mà đa phần những người nghèo khổ đều cho vay mượn. |
Hiên và những đứa trẻ ở dãy nhà lá |
- Nghèo khổ: ở dãy nhà lá tồi tàn, không có áo ấm mắc, không dám tiến lại gần. - Biết thân phận của mình: khi thấy Sơn đến đều lộ vẻ vui mừng nhưng vẫn đứng xa, không dám vồ vập. - Ngưỡng mộ tấm áo mới của Sơn: sán gần giương đôi mắt ngắm bộ quần áo mới của Sơn. |
Mẹ Hiên |
Hiểu chuyện, có lòng tự trọng: Đem trả áo ngay. |
3. Ý nghĩa của biểu tượng gió lạnh đầu mùa
* Cảm giác lạnh lẽo của cơn gió đầu mùa
- Diễn ra vào buổi sáng, trong mùa đông.
- Môi trường:
+ Phổ biến: gió bấc và cái lạnh vô tận khiến người ta cảm thấy như đang ở giữa mùa đông lạnh giá.
+ Của những người nghèo khổ: những ngôi nhà lá, chợ vắng vẻ, rác thải và lá cây rơi rụng rải rác; mặt đất cứng và nứt nẻ.
→ Lạnh lẽo, cô đơn, khắc nghiệt.
* Sự ấm áp của lòng nhân ái
- Sự ấm áp của tình thân trong gia đình.
- Sự ấm áp của tình đoàn kết trong cộng đồng.
→ Dù thời tiết lạnh lẽo nhưng không thể làm lạnh đi lòng ấm áp trong mỗi con người.
➩ Giá trị nhân văn.