Hòn Đất

Hòn Đất là một huyện thuộc tỉnh Kiên Giang, Việt Nam.

Địa lý

Huyện Hòn Đất nằm ở phía bắc của tỉnh Kiên Giang, có vị trí địa lý:

• Phía đông giáp thành phố Rạch Giá và huyện Tân Hiệp
• Phía tây giáp huyện Kiên Lương và huyện Giang Thành
• Phía nam giáp vịnh Thái Lan với bờ biển dài khoảng 50 km
• Phía bắc giáp huyện Thoại Sơn và huyện Tri Tôn của tỉnh An Giang.

Huyện Hòn Đất có diện tích tự nhiên là 1.039,57 km², dân số năm 2020 là 156.770 người, mật độ dân số đạt 151 người/km².

Đây là huyện có diện tích tự nhiên lớn nhất của tỉnh Kiên Giang. Trên lãnh thổ huyện có một hòn đảo cùng tên Hòn Đất cao 260 m.

Hành chính

Huyện Hòn Đất có tổng cộng 14 đơn vị hành chính cấp xã, bao gồm 2 thị trấn: Hòn Đất (trung tâm hành chính của huyện), Sóc Sơn và 12 xã: Bình Giang, Bình Sơn, Lình Huỳnh, Mỹ Hiệp Sơn, Mỹ Lâm, Mỹ Phước, Mỹ Thái, Mỹ Thuận, Nam Thái Sơn, Sơn Bình, Sơn Kiên, Thổ Sơn.

Lịch sử

Trước năm 1956

Thời kỳ độc lập dưới triều Nguyễn, vùng đất Hòn Đất ngày nay thuộc phủ An Biên, tỉnh Hà Tiên. Lúc đó, người dân chủ yếu là người Khmer và người Kinh Nam Bộ. Vào năm 1920, thực dân Pháp thành lập quận Châu Thành trong tỉnh Rạch Giá. Lúc này, Hòn Đất chiếm phần lớn đất đai của quận Châu Thành, tỉnh Rạch Giá.

Năm 1941, chính quyền Pháp thuê 750 hộ nông dân từ Thái Bình, Nam Định đến đây định cư, thành lập làng, khai phá nông trường. Cùng với những mái nhà lá dừa nước và những ngôi nhà tranh truyền thống của miền Bắc, hình ảnh vùng đất này dần trở nên đặc trưng về định cư mới.

Giai đoạn 1956-1975

Sau năm 1956, chính quyền Việt Nam Cộng hoà đổi tên quận Châu Thành của tỉnh Rạch Giá thành quận Kiên Thành của tỉnh Kiên Giang. Ngày 31 tháng 5 năm 1961, chính quyền Việt Nam Cộng hòa thành lập quận Kiên Lương trong tỉnh Kiên Giang. Quận Kiên Lương được hình thành từ các xã được tách ra từ quận Kiên Thành và quận Hà Tiên, cũng thuộc tỉnh Kiên Giang. Từ đó cho đến năm 1975, địa bàn Hòn Đất ngày nay tương ứng với một phần đất đai từ các quận Kiên Thành và Kiên Lương của chính quyền Việt Nam Cộng hòa.

Tuy nhiên, đối với chính quyền Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam (sau này là Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa Miền Nam Việt Nam) và Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, địa bàn quận Kiên Lương và quận Kiên Thành của tỉnh Kiên Giang vẫn do huyện Hà Tiên và huyện Châu Thành cùng thuộc tỉnh Rạch Giá quản lý. Sau đó, khi huyện Châu Thành bị chia thành hai huyện: Châu Thành và Châu Thành A, địa bàn huyện Hòn Đất ngày nay lúc bấy giờ là huyện Châu Thành A thuộc tỉnh Rạch Giá của chính quyền Cách mạng.

Năm 1971, khi Trung ương Cục miền Nam quyết định thành lập tỉnh Châu Hà, tách ra từ tỉnh An Giang, các huyện Hà Tiên, Phú Quốc và Châu Thành A của tỉnh Rạch Giá được chuyển về tỉnh Châu Hà quản lý. Đến năm 1974, ba huyện này đều thuộc tỉnh Long Châu Hà.

Giai đoạn 1975-nay

Địa bàn huyện Hòn Đất ngày nay thuộc tỉnh Kiên Giang trước đây là địa bàn huyện Châu Thành A của tỉnh Rạch Giá và sau đó là tỉnh Long Châu Hà trước năm 1976.

Sau ngày 30 tháng 4 năm 1975, chính quyền Cộng hòa miền Nam Việt Nam đã giải thể quận Kiên Lương của chính quyền Việt Nam Cộng hòa trước đó, sáp nhập địa bàn quận vào các huyện Châu Thành A và Hà Tiên, thuộc tỉnh Long Châu Hà.

Tháng 2 năm 1976, Chính phủ Việt Nam quyết định tái lập tỉnh Kiên Giang trên cơ sở toàn bộ diện tích tỉnh Rạch Giá và ba huyện: Châu Thành A, Hà Tiên, Phú Quốc từ trước thuộc tỉnh Long Châu Hà. Lúc này, huyện Châu Thành A cũng được giải thể và sáp nhập trở lại vào huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang.

Ngày 3 tháng 6 năm 1978, Hội đồng Chính phủ ban hành Quyết định số 125-CP về việc chia huyện Châu Thành thành hai huyện: Hòn Đất và Châu Thành.

Huyện Hòn Đất gồm có 3 xã: Nam Thái Hoa, Mỹ Lâm, Sóc Sơn từ huyện Châu Thành cũ và xã Bình Sơn từ huyện Hà Tiên chuyển đến.

Khi thành lập ban đầu, huyện Hòn Đất gồm có 4 xã: Bình Sơn, Mỹ Lâm, Nam Thái Sơn và Sóc Sơn.

Ngày 17 tháng 2 năm 1979, Hội đồng Chính phủ ban hành Quyết định 50-CP về việc chia xã Nam Thái Sơn thành 5 xã: Nam Thái Sơn, Hà Sơn, Thổ Sơn, Hải Sơn và Trung Sơn.

Ngày 27 tháng 9 năm 1983, Hội đồng Bộ trưởng ban hành Quyết định số 107-HĐBT về việc:

Chia xã Bình Sơn thành 2 xã: Bình Sơn và Bình Giang Chia xã Mỹ Lâm thành 3 xã: Mỹ Lâm, Mỹ Hiệp Sơn và Mỹ Phước Chia xã Sóc Sơn thành 4 xã: Sóc Sơn, Sơn Hưng, Sơn Kiên và Sơn Thái.

Ngày 24 tháng 5 năm 1988, Hội đồng Bộ trưởng ban hành Quyết định 92-HĐBT về việc:

Sáp nhập xã Bình Giang vào xã Bình Sơn Sáp nhập xã Hà Sơn vào xã Nam Thái Sơn Sáp nhập xã Hải Sơn vào xã Thổ Sơn Sáp nhập xã Mỹ Lâm vào xã Sóc Sơn Hợp nhất 2 xã Sơn Hưng và Mỹ Phước thành lập xã Mỹ Lâm mới Thành lập thị trấn Hòn Đất từ 4 ấp rưỡi của xã Thổ Sơn và 1 ấp của xã Nam Thái Sơn.

Huyện Hòn Đất hiện có thị trấn Hòn Đất và 7 xã: Bình Sơn, Mỹ Hiệp Sơn, Mỹ Lâm, Nam Thái Sơn, Sóc Sơn, Sơn Kiên, Thổ Sơn.

Ngày 18 tháng 3 năm 1997, Chính phủ ban hành Nghị định số 23-CP về việc thành lập xã Bình Giang trên cơ sở diện tích tự nhiên 12.793 ha và dân số 8.434 người của xã Bình Sơn.

Ngày 11 tháng 2 năm 2003, Chính phủ ban hành Nghị định số 10/2003/NĐ-CP về việc thành lập xã Mỹ Phước trên diện tích tự nhiên 4.279,89 ha và dân số 6.384 người của xã Mỹ Lâm.

Ngày 8 tháng 1 năm 2004, Chính phủ ban hành Nghị định số 11/2004/NĐ-CP về việc:

• Thành lập thị trấn Sóc Sơn dựa trên diện tích tự nhiên 2.206,88 ha và dân số 15.082 người của xã Sóc Sơn
• Đổi tên phần còn lại của xã Sóc Sơn thành xã Mỹ Thuận.

Ngày 7 tháng 2 năm 2005, Chính phủ Việt Nam ban hành Nghị định 15/2005/NĐ-CP liên quan đến:

• Thành lập xã Lình Huỳnh dựa trên diện tích tự nhiên 2.174,83 ha và dân số 6.999 người của xã Thổ Sơn
• Thành lập xã Mỹ Thái dựa trên diện tích tự nhiên 5.935 ha và dân số 5.124 người của xã Nam Thái Sơn.

Ngày 6 tháng 4 năm 2007, Chính phủ ban hành Nghị định 58/2007/NĐ-CP về việc thành lập xã Sơn Bình dựa trên điều chỉnh diện tích tự nhiên 71,53 ha và dân số 8.288 người của xã Sơn Kiên.

Sau khi điều chỉnh, huyện Hòn Đất có 14 đơn vị hành chính trực thuộc, bao gồm các xã: Mỹ Thuận, Bình Giang, Mỹ Phước, Nam Thái Sơn, Mỹ Hiệp Sơn, Sơn Kiên, Sơn Bình, Thổ Sơn, Bình Sơn, Mỹ Lâm, Lình Huỳnh, Mỹ Thái và thị trấn Sóc Sơn, thị trấn Hòn Đất.

Kinh tế - xã hội

Hòn Đất là địa phương có diện tích tự nhiên lớn nhất trong tỉnh Kiên Giang. Đây là khu vực có diện tích lúa lớn nhất tỉnh, khoảng 80.000 ha. Ngoài ra, đây cũng là vùng có tiềm năng phát triển về ngành thủy sản, khai thác đá và du lịch,...

Giáo dục

Hiện nay, trên địa bàn huyện Hòn Đất, có tổng cộng 6 trường THPT bao gồm các trường:

• THPT Hòn Đất (thị trấn Hòn Đất)
• THPT Sóc Sơn (thị trấn Sóc Sơn)
• THPT Bình Sơn (xã Bình Sơn)
• THPT Phan Thị Ràng (xã Thổ Sơn)
• THPT Nguyễn Hùng Hiệp (xã Mỹ Hiệp Sơn)
• THPT Nam Thái Sơn (xã Nam Thái Sơn).

Du lịch

Các điểm di tích

• Di tích lịch sử và thắng cảnh Quốc gia Ba Hòn.
• Chùa Sóc Xoài (Kiến trúc nghệ thuật)
• Di chỉ khảo cổ Giồng Xoài, xã Mỹ Hiệp Sơn
• Di tích Nền Chùa, xã Mỹ Phước
• Bia chiến thắng Sóc Xoài, xã Mỹ Lâm
• Đền thờ đức thánh Trần Hưng Đạo, xã Sơn Kiên

Thắng cảnh

• Di tích lịch sử và thắng cảnh Quốc gia Ba Hòn.
• Khu sinh thái Đồng Sen Đất Hòn
• Tháp truyền hình Hòn Me
• Xóm lò Đầu Doi
• Suối Lươn.

Nhân vật lịch sử

Huyện này nổi tiếng với nhiều anh hùng liệt sĩ trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, trong đó có nữ anh hùng Phan Thị Ràng, người đã trở thành nguồn cảm hứng cho nhân vật chị Sứ (nhân vật chính) trong tác phẩm 'Hòn Đất' của nhà văn Anh Đức.

Hình ảnh đẹp

Chú thích dẫn nguồn