Hợp đồng mua lại chứng khoán

Hợp đồng mua lại chứng khoán (Repurchase agreement), còn gọi là Repo chứng khoán (viết tắt RP) hoặc thỏa thuận mua và bán chứng khoán (Sale and repurchase agreement), là một giao dịch tài chính với kỳ hạn trong đó nhà đầu tư vay tiền ngắn hạn và dùng chứng khoán làm tài sản thế chấp. Giao dịch này cho phép nhà đầu tư mua và bán chứng khoán (như trái phiếu, cổ phiếu, chứng quyền) của chính mình trong một thời gian quy định với công ty chứng khoán. Theo pháp luật Việt Nam, giao dịch Repo là khi một bên bán và chuyển nhượng quyền sở hữu tài sản tài chính cho bên khác, đồng thời cam kết mua lại và nhận quyền sở hữu tài sản đó sau một thời gian với mức giá xác định.

Nếu nhà đầu tư có cổ phiếu chưa niêm yết và cần vốn, có thể mang cổ phiếu đến công ty chứng khoán để thực hiện repo. Nếu cổ phiếu được chấp nhận, công ty chứng khoán sẽ ký hợp đồng có thời hạn từ 3 tháng đến 1 năm. Nhà đầu tư phải làm giấy chuyển nhượng cổ phiếu cho công ty chứng khoán theo đúng thời hạn hợp đồng. Khi hết hạn, nhà đầu tư thanh toán hợp đồng và công ty chứng khoán sẽ chuyển nhượng lại chứng khoán cho nhà đầu tư. Nhà đầu tư cần trả lại số tiền ban đầu cộng lãi suất cho vay theo thời hạn repo.

Thị trường

Thị trường Repo là nguồn vốn thiết yếu cho các tổ chức tài chính lớn ngoài hệ thống ngân hàng truyền thống, cạnh tranh với ngân hàng lưu ký về quy mô. Các tổ chức lớn như quỹ tương hỗ tiền tệ cung cấp vốn cho ngân hàng đầu tư bằng tài sản thế chấp như trái phiếu kho bạc và chứng khoán bảo đảm thế chấp. Giá trị tài sản thế chấp trên thị trường repo ở Mỹ ước tính khoảng 1 nghìn tỷ đô la mỗi ngày. Trong giai đoạn 2007–2008, thị trường Repo gặp khủng hoảng nghiêm trọng, dẫn đến cuộc Đại suy thoái. Vào tháng 9 năm 2019, Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ đã can thiệp để cung cấp tiền cho thị trường Repo khi lãi suất cho vay qua đêm tăng cao do các yếu tố kỹ thuật hạn chế nguồn cung tiền.

Cách thực hiện

Nếu nhà đầu tư sở hữu cổ phiếu chưa niêm yết và cần tiền mặt, họ có thể đưa cổ phiếu đến công ty chứng khoán để thương lượng mua lại. Cổ phiếu cần phải nằm trong danh sách chấp nhận của công ty chứng khoán. Nếu cổ phiếu được chấp nhận, công ty sẽ lập hợp đồng có thể kéo dài 3 tháng, 6 tháng, hoặc một năm, và nhà đầu tư phải hoàn tất việc chuyển nhượng cổ phiếu sang tên công ty chứng khoán đúng theo thời gian trong hợp đồng. Nhà đầu tư cần phải bán cổ phiếu trong thời hạn đó. Khi hợp đồng hết hạn, nhà đầu tư sẽ mang tiền đến thanh lý hợp đồng và công ty chứng khoán sẽ chuyển nhượng lại cổ phiếu cho nhà đầu tư. Nhà đầu tư phải trả lại số tiền gốc cộng với lãi suất theo thỏa thuận.

Người môi giới bán chứng khoán cơ sở cho các nhà đầu tư và theo thỏa thuận, sẽ mua lại chúng vào ngày hôm sau với giá cao hơn một chút. Hình thức repo để đầu tư chứng khoán tương tự như đầu tư mạo hiểm. Nhà đầu tư sử dụng vốn của công ty chứng khoán để repo cổ phiếu và sau đó dùng tiền để mua thêm cổ phiếu, từ đó đẩy giá lên cao. Khi nhà đầu tư đặt lệnh mua lớn, điều này tạo ra cầu ảo và làm giá cổ phiếu tăng mà không phản ánh sự tăng trưởng thực của doanh nghiệp. Các công ty chứng khoán và quản lý quỹ thường thực hiện các giao dịch repo, ủy thác đầu tư và mua bán trái phiếu doanh nghiệp, ngân hàng với số lượng tiền lớn. Đây có thể là các công ty sân sau của ngân hàng, trung chuyển dòng vốn ảo và sở hữu chéo.

Ghi chú

• Chứng quyền
• Chứng quyền có bảo đảm
• Giao dịch ký quỹ
• Hợp đồng quyền chọn
• Chứng khoán phái sinh
• Hoạt động lưu ký chứng khoán