Hợp đồng quyền chọn là gì? Các loại hợp đồng quyền chọn hiện có

Hợp đồng quyền chọn là gì? Những dạng hợp đồng quyền chọn nào phổ biến? Sự khác biệt giữa hợp đồng quyền chọn và hợp đồng tương lai là gì? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây!

Khái niệm về hợp đồng quyền chọn là gì?

Hợp đồng quyền chọn là một thoả thuận giữa người mua và người bán, cho phép thực hiện giao dịch với tài sản cơ sở ở mức giá xác định trong tương lai. Người mua có quyền quyết định có thực hiện giao dịch hay không, bằng cách trả một khoản phí cho người bán.

Các thành phần cấu thành một hợp đồng quyền chọn:

• Tài sản cơ sở: Tương tự như hợp đồng kỳ hạn, tài sản cơ sở trong hợp đồng quyền chọn có thể là bất kỳ loại tài sản nào, bao gồm hàng hóa, cổ phiếu, trái phiếu, chỉ số, tiền tệ, lãi suất… và không cần phải tiêu chuẩn hóa về số lượng, chất lượng như hợp đồng tương lai.
• Thời điểm trong tương lai được xác định là ngày đáo hạn.
• Khoảng thời gian từ khi ký hợp đồng đến ngày đáo hạn gọi là thời hạn quyền chọn.
• Giá của tài sản cơ sở được ấn định từ trước và gọi là giá thực hiện.

Các đặc điểm nổi bật của hợp đồng quyền chọn

Hợp đồng quyền chọn là một trong bốn công cụ tài chính chính của thị trường hàng hóa phái sinh, và sở hữu những đặc điểm đặc trưng như sau:

• Không yêu cầu chuẩn hóa: Đối với hợp đồng quyền chọn, các điều khoản, giá trị, số lượng và khối lượng tài sản cơ sở không cần phải chuẩn hóa. Bạn có thể giao dịch với bất kỳ loại hàng hóa nào.
• Chưa được niêm yết: Hiện tại, hợp đồng quyền chọn vẫn chưa được niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam, chỉ có hợp đồng tương lai là loại chứng khoán phái sinh được niêm yết.
• Không cần ký quỹ: Tương tự như hợp đồng hoán đổi, bạn không phải thực hiện ký quỹ khi giao dịch hợp đồng quyền chọn. Người mua quyền chọn sẽ thanh toán phí khi ký hợp đồng, trong khi người bán quyền chọn nhận phí và thực hiện nghĩa vụ của mình.

Các dạng hợp đồng quyền chọn

Về cơ bản, hợp đồng quyền chọn có hai loại chính: quyền chọn mua và quyền chọn bán. Quyền chọn mua cho phép người sở hữu mua tài sản cơ sở ở mức giá đã định. Quyền chọn bán cho phép người sở hữu bán tài sản cơ sở ở mức giá đã định.

Theo cách thực hiện, hợp đồng quyền chọn được phân loại thành quyền chọn kiểu Mỹ và quyền chọn kiểu châu Âu. Quyền chọn kiểu Mỹ cho phép thực hiện quyền chọn vào bất kỳ thời điểm nào trước ngày hết hạn. Trong khi đó, quyền chọn kiểu châu Âu chỉ cho phép thực hiện quyền chọn vào ngày hết hạn của hợp đồng.

Ngoài ra, hợp đồng quyền chọn cũng có thể được phân loại dựa trên loại tài sản cơ sở:

Hợp đồng quyền chọn hàng hóa

Hợp đồng quyền chọn hàng hóa là loại hợp đồng quyền chọn với tài sản cơ sở là hợp đồng tương lai cho hàng hóa cơ bản như nông sản, kim loại quý, kim loại công nghiệp, v.v. Người sở hữu quyền chọn có thể mua (trong trường hợp quyền chọn mua) hoặc bán (trong trường hợp quyền chọn bán) một số lượng hợp đồng tương lai hàng hóa đã thỏa thuận với mức giá cố định vào trước một ngày cụ thể trong tương lai.

Hợp đồng quyền chọn cổ phiếu

Hợp đồng quyền chọn cổ phiếu là loại hợp đồng quyền chọn với tài sản cơ sở là một cổ phiếu cụ thể. Quyền chọn mua cổ phiếu cho phép người sở hữu quyền, chứ không phải nghĩa vụ, mua hoặc bán một số lượng xác định của cổ phiếu ở mức giá đã định vào hoặc trước ngày hết hạn của hợp đồng.

Hợp đồng quyền chọn lãi suất

Đây là loại hợp đồng quyền chọn với tài sản cơ sở là lãi suất hoặc các tài sản liên quan đến lãi suất.

Hợp đồng quyền chọn trái phiếu cũng nằm trong loại này khi tài sản cơ sở của hợp đồng liên quan đến lãi suất dài hạn hoặc trung hạn (trên một năm).

Hợp đồng quyền chọn tiền tệ

Hợp đồng quyền chọn tiền tệ bao gồm quyền chọn trên tài sản giao ngay và hợp đồng tương lai tiền tệ. Nếu tài sản cơ sở liên quan đến tỷ giá giao ngay, quyền chọn tiền tệ cho phép bên mua mua hoặc bán một số lượng ngoại tệ cụ thể (đồng tiền cơ sở của quyền chọn) theo tỷ giá đã định trong tương lai. Đối với quyền chọn trên hợp đồng tương lai tiền tệ, người mua có quyền giữ một vị thế nhất định đối với hợp đồng tương lai cơ sở nếu họ chọn thực hiện quyền. Công cụ này giúp nhà đầu tư hoặc doanh nghiệp phòng ngừa, giảm thiểu rủi ro hoặc tận dụng cơ hội để kiếm lợi từ biến động tỷ giá trên thị trường ngoại hối.

Hợp đồng quyền chọn chỉ số cổ phiếu 

Hợp đồng quyền chọn chỉ số cổ phiếu là loại hợp đồng quyền chọn dựa trên chỉ số của một nhóm cổ phiếu. Chỉ số này có thể phản ánh toàn bộ thị trường hoặc tập trung vào các khu vực/ngành cụ thể.

Lợi ích và hạn chế của hợp đồng quyền chọn

Lợi ích

• Người sở hữu quyền chọn mua có thể mua tài sản cơ sở với mức giá thấp hơn giá thị trường khi giá hàng hóa tăng cao.
• Người mua quyền chọn có cơ hội thu lợi từ việc bán hàng hóa với mức giá thực hiện khi giá thị trường thấp hơn giá thực hiện.
• Người bán quyền chọn nhận được phí quyền chọn từ người mua để viết quyền chọn.

Hạn chế

• Khi giá thị trường giảm, người bán quyền chọn bán có thể phải mua tài sản với giá cao hơn so với giá thị trường.
• Người viết quyền chọn mua đối mặt với rủi ro lớn nếu giá thị trường tăng mạnh, buộc họ phải mua hàng hóa với giá cao.
• Người mua quyền chọn cần trả một khoản phí quyền chọn trả trước cho người viết quyền chọn.

So sánh giữa hợp đồng quyền chọn và hợp đồng tương lai

Những điểm tương đồng

• Cả hai đều thuộc nhóm sản phẩm chứng khoán phái sinh, với tài sản cơ sở có thể là hàng hóa, cổ phiếu, hoặc chứng chỉ...
• Nhà đầu tư đều phải trả một khoản phí để sở hữu hợp đồng
• Cả hai loại hợp đồng đều có hai phương thức thanh toán: chuyển giao tài sản cơ sở hoặc thanh toán bằng tiền mặt, tùy theo lựa chọn của nhà đầu tư
• Hợp đồng quyền chọn và hợp đồng tương lai đều có thời hạn đáo hạn cụ thể
• Việc chuyển giao tài sản sẽ được thực hiện giữa các nhà đầu tư với nhau
• Cả hai loại hợp đồng đều được trung tâm bù trừ đảm bảo thanh toán để giảm thiểu rủi ro

Sự khác biệt

• Tiêu chuẩn hóa

Hợp đồng tương lai được chuẩn hóa về điều khoản, khối lượng tài sản cơ sở, và giá trị do được niêm yết và giao dịch trên sàn tập trung. Ngược lại, hợp đồng quyền chọn không cần chuẩn hóa và tài sản cơ sở có thể là bất kỳ loại tài sản nào.

• Niêm yết và Giao dịch

Hợp đồng quyền chọn có thể được giao dịch và niêm yết trên thị trường OTC, trong khi hợp đồng tương lai là loại chứng khoán phái sinh duy nhất được niêm yết trên sàn giao dịch tập trung.

• Ký quỹ và bù trừ

Khi tham gia hợp đồng tương lai, nhà đầu tư bắt buộc phải ký quỹ để đảm bảo thanh toán, trong khi đó, nhà đầu tư tham gia hợp đồng quyền chọn không cần ký quỹ, chỉ cần trả phí quyền chọn khi ký kết hợp đồng. Bên bán có trách nhiệm thực hiện đầy đủ nghĩa vụ với bên mua.

• Đóng vị thế

Với hợp đồng quyền chọn, nhà đầu tư có thể chọn giữa hai vị thế: quyền chọn mua và quyền chọn bán.

Khi tham gia hợp đồng tương lai, nhà đầu tư có thể đóng vị thế bất cứ lúc nào bằng cách tham gia vào vị thế ngược với hợp đồng tương lai tương ứng, giúp họ linh hoạt hơn trong việc quản lý vốn.

• Quy mô hợp đồng

Với hợp đồng quyền chọn, quy mô hợp đồng phụ thuộc vào các điều khoản đã được thỏa thuận. Trong khi đó, hợp đồng tương lai không quy định cụ thể về quy mô.

• Tính bắt buộc

Vào ngày đáo hạn, nhà đầu tư có nghĩa vụ thực hiện hợp đồng quyền chọn, trong khi đối với hợp đồng tương lai, họ có quyền chọn thực hiện hay không.

Lời kết

Bài viết trên đã trình bày chi tiết về hợp đồng quyền chọn, mong rằng sẽ hỗ trợ được 

các nhà đầu tư trong việc nắm bắt thông tin về loại hợp đồng này. Chúc các bạn đầu tư thành công!

Đầu Tư Gì là cổng thông tin tài chính uy tín với hơn một thập kỷ kinh nghiệm. Website chuyên chia sẻ kiến thức về các kênh đầu tư tài chính HOT nhất hiện nay như hàng hóa phái sinh, chứng khoán, forex, tiền điện tử, bất động sản,… Tin tức cập nhật, phân tích tài chính và kinh tế, cơ hội đầu tư, tỷ giá và ngoại tệ đầy đủ tại Đầu Tư Gì.

Công ty Cổ phần Giao dịch Hàng hóa Đông Nam Á (SATC)

• Website: https://dautugi.com.vn/
• Email: [email protected]
• Phone: 0971 552 728
• Address: CT36A Định Công, P. Định Công, Q. Hoàng Mai, Hà Nội