Hormôn con trùng

Hormôn con trùng, hay còn được gọi là

kích thích tố, là các chất hóa học được sử dụng như là tín hiệu giữa các cá thể cùng loài, được tiết ra bởi cơ thể côn trùng và có thể gây ra các phản ứng đặc biệt ở những cá thể khác cùng loài. Đôi khi chúng còn được biết đến với tên gọi hormone xã hội hoặc như là một hệ thống thông tin hóa học. Một số loài chỉ sản xuất ít pheromone, trong khi những loài khác có khả năng sản xuất nhiều hơn. Hệ thống pheromone khá phức tạp ở các loài côn trùng sống thành đàn.

Thông tin hóa học này khác với cơ quan thị giác hay thính giác. Việc truyền bá thông tin bằng pheromone diễn ra khá chậm (chúng phân tán trong không khí), nhưng tín hiệu của pheromone được duy trì lâu dài, xa và đôi khi có thể lan tỏa đến khoảng cách 2 km hoặc xa hơn.

Pheromone đóng vai trò quan trọng trong nhiều hoạt động của cuộc sống côn trùng. Chúng có thể làm nhiệm vụ báo động, giúp các côn trùng nhận biết và nhận ra nhau, làm chất kích thích sinh dục, quyết định sự tụ hợp thành đàn của côn trùng, và cũng là yếu tố quyết định cho các hình thái cá thể (caste determination) của côn trùng sống thành xã hội.

Các pheromone báo động ở các loài kiến thường được tiết ra từ hàm trên hay tuyến hậu môn. Những chất kích thích sinh dục thường được cái tiết ra để thu hút con đực. Ở các loài kiến, các chất để đánh dấu đường đi thường được tiết ra từ hậu môn. Đối với các côn trùng sống thành xã hội, hormone điều khiển sự hình thành các hình thái cá thể khác nhau bao gồm 'chất chúa' (queen substance) được tiết ra từ mật của ong chúa, tương tự như với những chất tác động được tiết ra từ mối và kiến, và thường thì những chất này chỉ có tác dụng khi được côn trùng tiêu hóa trong cơ thể.