HPV ở phụ nữ - mối đe dọa sức khỏe thường gặp và cách ngăn ngừa

1. Khám phá thông tin về virus HPV

Virus HPV hay còn gọi là Human papillomavirus là một loại virus gây u nhú ở người, với hơn 150 chủng loại, trong đó có 40 loại gây bệnh đường sinh dục ở cả nam và nữ.

Virus HPV có thể lây qua đường máu, tiếp xúc trực tiếp, dùng chung đồ dùng cá nhân và đặc biệt là qua đường tình dục. Tuy nhiên, ngay cả những người không quan hệ tình dục cũng có nguy cơ nhiễm HPV.

HPV được xác định là nguyên nhân hàng đầu của phần lớn các ca ung thư cổ tử cung

Có tới 80% phụ nữ sẽ nhiễm HPV ít nhất một lần trong đời. Đa phần có thể loại bỏ virus HPV nhờ hệ miễn dịch tự nhiên. Nếu không thể tự khỏi, HPV có thể gây ra mụn cóc sinh dục (bệnh sùi mào gà). Nếu nhiễm kéo dài, HPV có thể gây biến đổi tế bào, dẫn đến tổn thương tiền ung thư và tiến triển thành ung thư, bao gồm ung thư cổ tử cung, âm đạo, dương vật, hậu môn, ung thư khẩu hầu,... Quá trình này thường không có triệu chứng rõ ràng và chỉ được phát hiện khi khám sức khỏe định kỳ hoặc khi bệnh đã tiến triển nặng hơn.

2. Những bệnh HPV ở phụ nữ và các triệu chứng

Các trường hợp nhiễm HPV ở phụ nữ có thể biểu hiện khác nhau tùy thuộc vào loại HPV. Chủng nguy cơ cao gây ra hầu hết các bệnh được liệt kê dưới đây.

Mụn cóc

sinh dục

Cơ quan sinh dục nữ phức tạp nên việc phát hiện mụn cóc sinh dục tốn khá nhiều thời gian. Bệnh nhân có nốt sùi màu hồng nhạt hoặc nâu, chứa dịch bên trong, mọc ở âm đạo, tử cung, môi lớn, môi bé. Khi quan hệ tình dục hoặc có tác động, nốt mụn có thể vỡ, gây đau rát và nhiễm trùng do dịch chảy ra, khiến bệnh nhân mệt mỏi, chán ăn. Mụn cóc cũng có thể xuất hiện ở hậu môn, da, miệng, và lưỡi.

Da của người nhiễm HPV nổi mụn cóc sinh dục

Ung thư âm hộ

Ung thư âm hộ do virus HPV thường xảy ra ở phụ nữ trẻ, đặc biệt là những người hút thuốc. Biểu hiện gồm âm hộ căng tức, thay đổi màu da, xuất hiện khối u, mụn cóc và vết loét; bệnh nhân ngứa âm hộ kéo dài và xuất huyết âm đạo bất thường.

Ung thư hậu môn

Ngoài nhiễm HPV, nguy cơ ung thư hậu môn tăng khi bệnh nhân hút thuốc và có quan hệ bằng đường hậu môn. Triệu chứng gồm khối u gần hậu môn, gây ngứa, dịch hậu môn, thay đổi thói quen đại tiện, phân lỏng và chảy máu trực tràng.

HPV cũng có thể tấn công niêm mạc và gây ung thư ở khoang miệng - họng

Ung thư vòm họng

Khoảng 25% các ca ung thư khoang miệng - họng liên quan đến nhiễm HPV. Dấu hiệu bao gồm xuất hiện các mảng đỏ hoặc đỏ trắng trên lưỡi và niêm mạc miệng, miệng sưng, loét không lành sau 3 tuần, cảm giác có vật cản ở họng, đau khi nuốt.

Ung thư cổ tử cung

Hầu hết các ca ung thư cổ tử cung liên quan đến virus HPV, các nguyên nhân khác rất hiếm. Có hai loại ung thư cổ tử cung: loại thứ nhất ảnh hưởng đến bề mặt da cổ tử cung (ung thư tế bào biểu mô vảy), loại thứ hai ảnh hưởng đến tuyến yên bên trong cổ tử cung (ung thư tuyến). Khi bệnh tiến triển, triệu chứng gồm thay đổi thói quen đi tiểu, đau vùng chậu, chân sưng đau, dịch tiết âm đạo bất thường và chảy máu âm đạo không bình thường.

3. Biện pháp phòng tránh nhiễm HPV ở phụ nữ

Tiêm vaccine phòng HPV

Hiện nay ở Việt Nam có hai loại vaccine phòng HPV là Gardasil và Cervarix, dành cho nữ giới, với hiệu quả lên đến 98% trong việc phòng chống các chủng HPV 16-18 gây ung thư cổ tử cung, âm hộ, hậu môn và mụn cóc sinh dục. Vaccine đạt hiệu quả cao nhất khi tiêm cho người chưa quan hệ tình dục và chưa tiếp xúc với nguồn lây nhiễm HPV; tiêm sau khi đã quan hệ có thể giảm nguy cơ nhiễm HPV.

Tiêm vaccine là biện pháp hiệu quả để phòng chống virus HPV

Độ tuổi tiêm vaccine từ 9 đến 26 tuổi, lý tưởng nhất là từ 11 - 12 tuổi. Ở Việt Nam, Bộ Y tế khuyến cáo tiêm đủ phác đồ 3 mũi cho mọi lứa tuổi.

Khám sức khỏe định kỳ để sàng lọc ung thư cổ tử cung

Từ tuổi 21, nữ giới nên đi khám định kỳ để ngăn ngừa bệnh. Có thể thực hiện xét nghiệm PAP (phết tế bào cổ tử cung) và xét nghiệm HPV để phát hiện dấu hiệu tiền ung thư thông qua các tế bào có dấu hiệu biến đổi, xác định chủng virus và giai đoạn tiến triển của bệnh.

Xét nghiệm HPV giúp xác định giai đoạn tiến triển của ung thư cổ tử cung

Quan hệ tình dục an toàn

Sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục có thể giảm nguy cơ nhiễm HPV. Mặc dù không thể ngăn chặn hoàn toàn vì virus có thể lây qua những phần không được bao phủ bởi bao cao su.

Duy trì mối quan hệ ổn định hoặc chỉ quan hệ với một đối tác duy nhất có thể giảm nguy cơ lây nhiễm HPV.