Hướng dẫn cách tự học lái xe số sàn một cách đơn giản và dễ hiểu cho người mới bắt đầu

Tự học lái xe số sàn chưa bao giờ dễ dàng và dễ hiểu như thế này. Nếu bạn đang tự học lái xe số sàn, hãy lưu lại những mẹo học sau để quá trình học lái xe trở nên đơn giản hơn nhé.

Khi học lái xe ô tô hoặc bất kỳ chương trình nào khác, quan trọng nhất là có trình tự học, từ cơ bản đến nâng cao, từ dễ đến khó. Đối với người mới học lái xe ô tô, cần chuẩn bị gì và cần biết gì?

Dưới đây là những kiến thức cơ bản, những điều cần biết khi chọn phương tiện giao thông là ô tô. Những điều này dường như đơn giản nhưng sẽ giúp bạn tránh được những rủi ro lớn. Hãy tuân thủ những hướng dẫn cơ bản này khi bắt đầu học lái xe ô tô số sàn

Học lái xe số sàn theo 15 bước đơn giản

1. Thắt dây an toàn khi lái xe ô tô số sàn
2. Hiểu về nguyên lý hoạt động của bộ ly hợp (côn, ambada) khi lái xe ô tô số sàn
3. Điều chỉnh ghế khi lái xe ô tô số sàn
4. Đạp hết chân côn (bàn đạp ly hợp)
5. Kiểm tra chắc chắn cần số đang ở vị trí N (Neutral) khi lái xe ô tô số sàn
6. Khởi động xe
7. Sau khi khởi động xe, có thể bỏ chân khỏi bàn đạp ly hợp
8. Chân trái đạp hết bàn đạp ly hợp, tay phải di chuyển cần số sang số 1
9. Chân trái từ từ nhả chân côn cho đến khi xe di chuyển
10. Sau đó sử dụng chân phải nhẹ nhàng đạp ga để xe di chuyển theo ý muốn
11. Sau khi xe di chuyển, vòng tua máy đạt khoảng 2.500 đến 3.000 vòng/phút, tiến hành đạp côn hết hành trình rồi sang số 2
12. Từ từ nhả chân côn và nhẹ nhàng đạp ga
13. Tiếp tục đạp ga và nhấn hoàn toàn bàn đạp ga
14. Khi muốn dừng lại, di chuyển chân phải từ bàn đạp ga sang bàn đạp phanh và đạp cho đến khi xe giảm tốc độ
15. Một khi đã nắm vững và thạo cách sử dụng số sàn, người lái có thể kiểm soát chiếc xe theo phong cách của mình

1. Thắt dây an toàn khi lái xe ô tô số sàn

Đây là quy tắc quan trọng và cơ bản nhất, việc thắt dây an toàn khi lái xe ô tô sẽ giúp bạn và mọi người trên xe luôn an toàn trước mọi rủi ro khi di chuyển trên đường.

2. Hiểu về nguyên lý hoạt động của bộ ly hợp (côn, ambada) khi lái xe ô tô số sàn

Hiểu biết về nguyên lý hoạt động của chiếc xe mà bạn đang sử dụng rất quan trọng, vì mỗi loại xe có cách hoạt động khác nhau. Điều này giúp bạn tự tin hơn khi điều khiển xe trên đường.

Nằm ở bên xa bên trái là côn, giữa là phanh và chân ga ở phía xa bên phải (CBA). Bố trí này tương tự với các xe có vô lăng bên trái và bên phải.

Côn được thả ra để truyền động từ động cơ quay đến bánh xe quay và cho phép bạn chuyển số mà không cần mài côn của từng số riêng biệt.

Trước khi chuyển số (lên hoặc xuống), phải đạp côn.

3. Điều chỉnh ghế khi lái xe ô tô số sàn

Điều chỉnh vị trí ghế lái lên phía trước đủ để bạn có thể đạp côn (đặt bên trái gần phanh) xuống sàn bằng chân trái.

4. Đạp hết chân côn (bàn đạp ly hợp).

Nhấn chân côn và giữ nó gần sàn. Lúc này, quan sát chân côn di chuyển khác với chân phanh và chân ga, hãy tập quen với cách thả chân côn nhanh và chậm.

5. Kiểm tra chắc chắn cần số đang ở vị trí N (Neutral) lái xe ô tô số sàn

Di chuyển cần số về vị trí giữa. Đây là vị trí mà cần số có thể tự do di chuyển. Xe được coi là không vào số khi cần số ở vị trí giữa hoặc chân côn bị nhấn hết.

Số N viết tắt của “neutral”, tức là vị trí số 0. Khi ở vị trí này, động cơ hoạt động nhưng không chuyển động. Vì vậy, luôn đặt số ở vị trí N khi kéo, đẩy xe trong quá trình bảo trì hoặc khi cần kéo xe khi gặp sự cố.

Sơ đồ chuyển số thường khác nhau tùy vào loại xe. Thông thường, sơ đồ này được vẽ trên cần số. Để chuyển số một cách thông thạo mà không cần nhìn xuống cần số, bạn nên luyện tập bằng cách: với chìa khóa ở vị trí tắt, thực hành việc chuyển số (kết hợp với chân côn), không cần nhìn vào cần số.

6. Khởi động xe

Khi khởi động xe số sàn bằng chìa khóa hoặc nút nhấn Start/Stop, luôn đảm bảo rằng số cần số đang ở vị trí 0 (N, mo), phanh tay vẫn đang được giữ ở chế độ thắng, và bạn phải đạp chân côn và giữ nó gần sàn xe.

7. Sau khi khởi động xe, có thể bỏ chân khỏi bàn đạp ly hợp.

Khi động cơ đã nổ máy, bạn có thể nhẹ nhàng nhả chân khỏi bàn đạp ly hợp (miễn là cần số luôn ở vị trí trung tâm).

8. Đạp hết hành trình bàn đạp ly hợp bằng chân trái, sau đó dùng tay phải di chuyển cần số sang số 1

Số 1 thường ở trên cùng bên trái và hãy chú ý sơ đồ trên đỉnh cần số. Để vào số với xe số sàn, bạn phải đạp hết hành trình của chân côn xuống sát sàn xe. Thực tế, việc vào số thường khá nặng và khó khăn nếu chân côn chưa đạp hết.

Khi đạp bàn đạp ly hợp, hai tay nắm chặt vô lăng, mắt nhìn thẳng phía trước, dùng mũi bàn chân trái đạp mạnh xuống sát sàn xe (gót chân không dính vào sàn). Lúc này, truyền động lực từ động cơ đến hộp số bị cắt. Việc đạp bàn đạp ly hợp phải quyết định.

9. Nhẹ nhàng nhả chân côn cho đến khi xe bắt đầu di chuyển

Nhẹ nhàng rút chân ra khỏi bàn đạp côn cho đến khi bạn nghe thấy động cơ giảm tốc. Bạn có thể làm điều này vài lần cho đến khi bạn có thể nhận biết âm thanh đó ngay lập tức. Đây là điểm mô-men xoắn của ly hợp, khiến xe bắt đầu di chuyển và cũng là cảm giác nhận biết rõ ràng khi xe bắt đầu chuyển động.

Để nối chuyển động từ động cơ đến hệ thống truyền lực mà không gây giật mạnh cho xe và không làm động cơ tắt đột ngột, việc nhả bàn đạp ly hợp cần được thực hiện theo trình tự sau:

• Khoảng 2/3 hành trình đầu, nhả bàn đạp ly hợp một cách nhanh chóng để đĩa ma sát của ly hợp tiếp xúc với bánh đà
• Khoảng 1/3 hành trình sau, nhả bàn đạp ly hợp một cách từ từ, để tăng dần mô-men quay truyền từ động cơ đến hệ thống truyền lực

10. Tiếp theo, nhẹ nhàng đạp ga để xe di chuyển theo ý muốn

Để cho xe chạy, nhấc chân ra khỏi bàn đạp côn cho đến khi vòng quay động cơ giảm dần, sau đó nhấn nhẹ vào bàn đạp ga. Nhấn nhẹ bàn đạp ga và nhả nhẹ bàn đạp côn. Bạn có thể cần thực hiện một vài lần để điều chỉnh sự kết hợp hài hòa giữa áp lực ga và côn.

Một cách khác là nhả bàn đạp côn cho đến khi động cơ giảm tốc độ một chút, sau đó nhấn ga trong khi côn vẫn được giữ ở vị trí. Khi đó, xe sẽ bắt đầu di chuyển. Hãy chỉ giữ đủ số vòng quay cho động cơ tránh tình trạng dừng đột ngột khi nhả bàn đạp côn. Quá trình này có thể khá khó khăn ban đầu vì việc sử dụng cả 3 bàn đạp cùng một lúc. Luôn sẵn sàng sử dụng bàn đạp phanh trong trường hợp cần thiết cho đến khi bạn quen với việc lái xe.

Nếu nhả bàn đạp côn quá nhanh, xe có thể bị dừng lại hoặc tắt máy. Nếu bạn nghe thấy động cơ giảm tốc độ, hãy giữ chân côn tại chỗ hoặc đạp sâu hơn một chút. Khi xe di chuyển quá nhanh trong khi chân côn vẫn ở vị trí trung tâm, đó là dấu hiệu của việc đạp côn (âm côn), có thể gây hao mòn hoặc hỏng hóc các bộ phận của chân côn trong quá trình truyền động.

11. Khi xe đã lăn bánh, đạt vòng tua máy khoảng 2.500 đến 3.000 vòng/phút, tiếp tục bấm côn hết đường trước khi chuyển lên số 2

Nhớ rằng điều này phụ thuộc vào xe bạn đang lái, vì tốc độ cần đạt trước khi chuyển số sẽ khác nhau. Động cơ sẽ bắt đầu chạy ở tốc độ cao và gia tốc, bạn phải nhận ra âm thanh này. Bấm côn và chuyển số thẳng từ số 1 xuống số dưới cùng bên trái.

Một số xe có 'đèn báo chuyển số' hoặc chỉ báo trên bảng đồng hồ sẽ hướng dẫn bạn khi nào cần chuyển số để tránh tăng tốc độ quá nhanh.

Để chuyển số với xe số sàn, côn phải được thả hoàn toàn, nghĩa là đạp côn hết. Thực tế, nhiều khi bạn sẽ cảm thấy việc vào số khó khăn và mệt mỏi vì chưa đạp hết côn. Khi thả côn để xe di chuyển, phải điều chỉnh ga và côn một cách mượt mà để chuyển số êm ái. Chỉ khi thực hiện đúng 'côn ra ga vào' (giảm ga và thả côn nhanh – chuyển số – thả côn từ từ kết hợp tăng ga), côn mới không bị mài mòn, động cơ mới khỏe mạnh, tránh hiện tượng ồn.

Cần nhớ rằng: Hộp số, côn, ga, phanh cần được luyện tập để có thể điều khiển một cách mượt mà và dễ dàng nhất. Đặc biệt là ở số thấp (số 1), cần thả côn từ từ, số 2 thì nhanh hơn chút, và tiếp tục với các số 3 - 4 - 5 tùy vào tốc độ và số để mở côn. Việc chuyển số và bấm côn cần phối hợp đồng đều, nếu không xe có thể chết máy, rù máy và ảnh hưởng đến chất lượng động cơ sau này.

12. Nhẹ nhàng nhả chân côn và nhẹ nhàng đạp ga

Thường thì khi muốn chuyển số là khi vòng tua máy cao làm bạn cảm nhận được âm thanh của động cơ lớn hơn và tiếng ống xả lớn hơn bình thường. Nhưng nếu đang trên dốc hoặc muốn tăng tốc đột ngột, nên chuyển số muộn hơn để sử dụng lực kéo mạnh ở số thấp.
Khi bắt đầu di chuyển, việc nhả côn và đạp ga cần được thực hiện đồng thời để đảm bảo việc thay đổi của hộp số diễn ra một cách trơn tru và chính xác, tránh hiện tượng xe giật, rù máy. Trong trường hợp này, do bạn đã bắt đầu di chuyển, bạn có thể nhả côn nhanh hơn một chút so với khi bắt đầu.

13. Tiếp tục đạp ga và thả hoàn toàn chân côn

Khi đang đi và đạp ga, hãy thả chân côn ra khỏi cần số. Giữ chân trên côn là thói quen không tốt, việc đạp côn tạo ra áp lực lên bộ ly hợp, làm cho côn mau mòn.

14. Khi muốn dừng lại, di chuyển chân từ bàn đạp ga sang bàn đạp phanh và đạp cho đến khi xe giảm tốc độ

Khi bạn muốn dừng lại, nhả chân ga và đạp phanh cho đến khi xe giảm tốc độ xuống khoảng 15km/h, bạn sẽ cảm nhận được xe rung lắc. Hoàn toàn nhấn chân côn xuống và chuyển cần số vào vị trí trung tâm (N) để tránh tình trạng tắt máy.

Đảm bảo bạn phanh khi cần số ở chế độ chạy chứ không phải ở chế độ N, vì nếu ở chế độ N, xe sẽ tiếp tục chạy theo quán tính, làm cho hiệu quả phanh giảm đi. Phanh cho đến khi vòng tua máy cao hơn so với chế độ không tải một chút, thả côn, đưa cần số về chế độ N.

Khi xe gần như dừng lại, hãy giảm áp lực lên bàn đạp phanh cho đến khi phanh được giải phóng hoàn toàn. Bằng cách này, lực tác động lên trọng lượng của xe ở phía trước và phía sau sẽ được phân phối lại để dừng xe một cách hiệu quả và nhẹ nhàng. Không nhả phanh quá sớm để tránh vượt qua điểm dừng.

15. Cách lùi xe số sàn đơn giản 

Khi đến điểm dừng/đỗ xe, đạp hết côn, đạp phanh sau đó chuyển sang số lùi (R), sau đó từ từ nhả côn, tiếp tục nhả thắng và đừng để xe tắt máy cho đến khi xe bắt đầu lùi lại theo ý muốn. Nếu muốn lùi nhanh hơn, thả côn và thắng nhiều hơn, nếu muốn lùi chậm hơn để canh hướng, bạn cần kiểm soát côn và thắng theo tốc độ mong muốn. 

16. Sau khi đã thành thạo các kỹ năng trên, lái xe số sàn trở nên dễ dàng hơn rất nhiều

Khi đã thành thạo và thông thạo việc sử dụng hộp số sàn, người lái có thể điều khiển xe theo phong cách cá nhân của mình.

Lái xe số sàn như thế nào cho đúng?

Khác với hộp số tự động, lái xe số sàn đòi hỏi nhiều kỹ năng, nhưng việc áp dụng những kinh nghiệm và hướng dẫn lái xe số sàn cho người mới học một cách đúng đắn không phải ai cũng biết, do đó dễ gây ra những sai lầm.

- Một trong những sai lầm phổ biến nhất là khi vào cua, tài xế giữ ở số N (số không) quá lâu. Khi vào cua, không nên ngắt ly hợp mà chỉ cần nhả chân ga để giảm tốc độ. Khi vào cua, nếu bạn giữ xe chạy bằng quán tính bằng cách ngắt ly hợp hoặc đặt vào số N, bánh xe sẽ ít bám đường hơn so với việc nhẹ ga và giữ xe chạy chậm.

** Hãy nhớ ' Bỏ ga rà phanh ' - Đây là thao tác cần thực hiện thường xuyên khi lái xe. Khi không cần dùng chân ga, hãy ngay lập tức chuyển sang chân phanh để sẵn sàng xử lý tình huống tiếp theo.

- Sai lầm thứ hai là đặt vào số không hoặc ngắt ly hợp khi xuống đèo để tiết kiệm nhiên liệu, nhưng thực tế lại không an toàn. Khi xuống đèo mà không có lực hỗ trợ từ hộp số, hệ thống phanh sẽ phải làm việc liên tục. Khi hệ thống phanh quá nhiệt, phanh sẽ mất hiệu quả và có thể xảy ra tai nạn.

** Hãy ghi nhớ 'Lên số nào, xuống số đó' - khi di chuyển trên đèo dốc, hãy nhớ rằng số nào lên thì số đó cũng phải xuống. Tuy nhiên, khi thả dốc dài, không nên đi ở số cao hoặc chuyển về số mo.

- Một sai lầm khác mà đôi khi ngay cả giáo viên dạy lái xe số sàn cũng mắc phải là: để tránh xe bị tắt máy khi phanh, người lái cần đạp chân phanh trước khi đạp côn. Đây là thao tác nguy hiểm khi mất khả năng xử lý tình huống bất ngờ. Thực tế, thao tác phải làm ngược lại: đầu tiên là chân phanh, và chỉ khi xe gần dừng hoàn toàn thì mới đạp côn, cắt ly hợp.

** Hãy nhớ 'Đi chậm côn trước phanh sau, đi nhanh phanh trước côn sau là an toàn'

- Nhiều tài xế không sử dụng số thấp khi vượt. Khi lái xe số sàn trong thành phố, thường phải chuyển số liên tục, nhưng khi thời tiết xấu, số thấp là bảo đảm bổ sung cho an toàn. Tất nhiên, khi chuyển số, xe không được đung đưa, giật mình. Thao tác chuyển số chính xác là một trong những tiêu chí đánh giá kinh nghiệm của người lái.

- Khi vượt, bạn có thể thực hiện kỹ thuật “chuyển số nhanh” (có nghĩa là khi chuyển từ số thấp sang số cao hơn và bỏ qua một số trung gian nào đó). Ví dụ, từ 3 sang trực tiếp số 5 để tiết kiệm nhiên liệu. Sẽ phức tạp hơn nếu cần chuyển xuống số thấp ngay lập tức, như từ số 4 xuống số 2. Trong trường hợp này, để tránh hỏng động cơ và ly hợp, khi nhả côn, cần nhấn phanh mạnh hơn so với bình thường, đây là kỹ thuật lái xe số sàn an toàn mà bạn cần nắm trước khi lái xe ra cao tốc hoặc xa lộ. 

Đề-pa lên dốc khi kẹt đường, kẹt xe, kẹt cầu

Nếu áp dụng cách làm như khi học lái xe, tức là sử dụng 'côn - phanh tay - ga' hoặc 'côn - phanh chân - ga' liên tục khi gặp tắc đường trên dốc, bạn sẽ cảm thấy mệt mỏi và đổ mồ hôi. Để đề-pa lên dốc một cách liên tục khi gặp tắc đường trên dốc, bạn cần phải luyện tập kỹ năng 'côn - ga' một cách tự nhiên, để có thể duy trì xe đứng trên dốc chỉ bằng côn - ga, tức là giữ một ít hoặc nửa đạp côn và một lượng ga nhỏ để giữ xe ổn định trên dốc. Nếu xe bắt đầu lùi, bạn cần tăng thêm một chút ga; nếu xe hơi lùi, bạn giảm ga một chút.

Kỹ thuật lái xe số sàn lên xuống dốc

Trong tình huống căng thẳng, các tài xế thường không kiểm soát được chân ga, chân côn và chân phanh, dẫn đến tình trạng tụt dốc khi đề-pa. Để cải thiện điều này, bạn cần nắm vững những kỹ thuật lái xe số sàn lên xuống dốc an toàn như sau: 

• Không nhả côn quá mức khiến xe chết máy.
• Trước khi nhả côn, cần đạp ga đến khoảng 1.500 - 2.000 vòng/phút, nhưng trong quá trình nhả côn, không giữ đều chân ga sẽ khiến đầu xe không lên dốc được.
• Khi nhả côn, nếu đầu xe chưa lên dốc đã đạp phanh tay, khả năng tụt dốc là 95%. Bạn chỉ có thể cứu vãn tình hình nếu đạp thêm một chút côn và ga để duy trì đề-pa.
• Sau khi cắt phanh tay, không giữ nguyên côn và ga từ lúc bắt đầu cắt phanh tay. Khả năng tụt dốc là 98%, chỉ có 2% còn lại để bạn bình tĩnh đạp côn, phối hợp với phanh và kéo phanh tay để thực hiện lại cú đề-pa.

Tóm lại, khi thực hiện cú đề-pa ấn tượng, tay phải luôn nắm chặt phanh tay và giữ tinh thần bình tĩnh. Đối với những chiếc xe ô tô mới, bạn có thể thực hiện đề-pa như sau mà không cần phải kéo phanh tay:

• Đạp côn kết hợp với phanh để dừng trên dốc.
• Khi khởi hành, từ từ nhả côn, khi cảm nhận xe bắt đầu nổi lên, chuyển từ phanh sang ga, đạp ga mạnh để đảm bảo vượt qua dốc một cách an toàn. Phương pháp này chỉ áp dụng cho việc đỗ xe ngắn, nếu không sẽ gây mệt mỏi cho chân.