Buzz
1. Tình hình hiện tại về an toàn và phòng chống bạo lực học đường
Tại Việt Nam, bạo lực học đường đang trở thành vấn đề nghiêm trọng.
Theo số liệu từ Bộ Giáo dục và Đào tạo, trong một năm học, cả nước ghi nhận gần 1600 vụ học sinh đánh nhau cả trong lẫn ngoài trường học.
Theo thống kê, cứ khoảng 5.200 học sinh lại xảy ra một vụ đánh nhau và cứ 11.000 học sinh lại có một em bị thôi học vì nguyên nhân này.
Những số liệu này cho thấy bạo lực học đường đang trở thành vấn đề nghiêm trọng ở tất cả các cấp học, với xu hướng gia tăng và hậu quả ngày càng nghiêm trọng.
Theo báo cáo của Tổng cục Cảnh sát phòng chống tội phạm, từ năm 2013 đến 2015, đã xử lý hơn 25.000 vụ án hình sự với 42.000 đối tượng liên quan.
Trong đó, hơn 75% là thanh niên và học sinh, sinh viên. Đặc biệt, đối tượng phạm tội ngày càng trẻ tuổi và mức độ phạm tội ngày càng nghiêm trọng, hành vi bạo lực ngày càng phong phú.
Số vụ giết người, cướp tài sản và hiếp dâm do học sinh, sinh viên gây ra cũng đang gia tăng.
Điều đáng lo ngại là những số liệu trên chỉ là những thông báo chính thức. Thực tế còn nhiều trường hợp bị giấu kín bởi nhà trường hoặc học sinh để bảo vệ danh tiếng của nhà trường.
Bạo lực học đường không chỉ thể hiện qua việc đánh nhau mà còn có hình thức tấn công tinh thần. Điều này gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tâm lý và cách suy nghĩ của học sinh bị bạo hành.
2. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng bạo lực học đường hiện nay
2.1. Từ chính bản thân học sinh
Bạo lực học đường có ảnh hưởng sâu rộng đến nhân cách học sinh. Nguyên nhân chủ yếu của tình trạng này là sự thay đổi tâm lý của học sinh trong độ tuổi từ 12-17.
Trong giai đoạn này, nhân cách con người đang hình thành, tâm lý thường không ổn định và cái tôi cá nhân có thể trở nên quá cao mà không được định hướng đúng.
Những tác động tiêu cực từ môi trường xung quanh dễ dàng ảnh hưởng đến học sinh trong giai đoạn này, dẫn đến các vụ đánh nhau trong trường học và góp phần vào tình trạng bạo lực học đường ở Việt Nam.
2.2. Từ phía nhà trường
Một phần nguyên nhân bạo lực học đường xuất phát từ việc giáo dục của nhà trường còn chú trọng quá nhiều vào kiến thức văn hóa, đôi khi quên đi nhiệm vụ giáo dục nhân cách, ‘tiên học lễ, hậu học văn’.
Bên cạnh đó, sự chạy theo vật chất của xã hội đã làm giảm sút các giá trị quan trọng của nhà trường và đạo đức của một bộ phận giáo viên.
2.3. Từ góc nhìn gia đình
Nguyên nhân của bạo lực học đường: Sự ảnh hưởng từ gia đình đối với mỗi cá nhân là rất lớn
Sự giáo dục không đúng cách từ cha mẹ, việc cha mẹ thường xuyên quát mắng con cái có thể dẫn đến tình trạng bạo lực học đường tại Việt Nam.
Khi xã hội phát triển, phụ huynh có thể ít quan tâm đến con cái hoặc chịu áp lực và phản ứng bằng cách bạo hành gia đình, thậm chí thực hiện các hành vi bạo lực ngay trước mặt trẻ em. Những vụ việc như vậy không phải là hiếm.
Những hành động như vậy của cha mẹ có thể để lại ảnh hưởng tiêu cực lâu dài đối với con cái. Đáng tiếc, tình trạng này ngày càng gia tăng trong xã hội hiện đại.
3. Các giải pháp để khắc phục bạo lực học đường hiện tại
3.1 Xây dựng nền văn hóa trường học
Trách nhiệm chủ yếu thuộc về hiệu trưởng, cùng với sự hợp tác của các tổ chức trong và ngoài trường; sự thống nhất và hành động đồng bộ từ cả giáo viên và học sinh. Văn hóa trường học có thể có nhiều điểm tương đồng nhưng cũng có sự khác biệt giữa các cơ sở giáo dục.
Các trường công lập, tư thục, hay trường công lập với mô hình tự chủ tài chính có điều kiện tổ chức dạy học và giáo dục khác nhau về cơ sở vật chất, tài liệu và năng lực đội ngũ. Tuy nhiên, nếu không chú trọng xây dựng giá trị trường học, các hoạt động giáo dục sẽ trở nên đơn điệu, kém linh hoạt, dẫn đến suy nghĩ và hành vi lệch chuẩn, từ đó gia tăng tình trạng bạo lực học đường.
3.2 Cần có sự thay đổi từ giáo viên
Giáo viên cần thay đổi mục tiêu, phương pháp giảng dạy và loại bỏ thói quen xấu để nâng cao phẩm chất đạo đức. Đây là yếu tố quan trọng để xây dựng một môi trường học tập an toàn, tích cực và thân thiện. Con đường để thay đổi là qua tự học và tự bồi dưỡng.
Mặc dù đối mặt với nhiều thách thức từ khó khăn đời sống và áp lực công việc, giáo viên phải không ngừng học hỏi, cập nhật kiến thức, và cải thiện kỹ năng để đổi mới phương pháp giảng dạy và làm chủ công nghệ. Chỉ khi đó, hoạt động giáo dục mới thực sự mang lại sự năng động, tự tin và thoải mái cho học sinh.
3.3 Tâm lý giáo dục đồng hành cùng phương pháp dạy học
Đổi mới phương pháp dạy học đã được triển khai trong thời gian qua, tạo ra những thay đổi tích cực. Tuy nhiên, phương pháp mới chỉ thực sự hiệu quả với những học sinh chủ động, trong khi những em cần được quan tâm lại thường bị bỏ qua.
Để phương pháp dạy học đạt hiệu quả tối ưu và phục vụ tất cả học sinh trong lớp, giáo viên cần hiểu rõ tâm lý giáo dục. Tâm lý giáo dục có thể coi như con thuyền đưa phương pháp dạy học đổi mới đến đích thành công.
3.4 Sự hợp tác giữa gia đình, nhà trường và xã hội
Cần có sự chỉ đạo từ nhà trường, cùng với việc duy trì sự phát triển từ gia đình và xã hội (bao gồm cả các biện pháp chế tài) để học sinh hình thành kỷ luật, trách nhiệm và lòng khoan dung. Sự phối hợp cần được thực hiện với tinh thần tự trọng, trách nhiệm và chia sẻ thông tin kịp thời.
Do thiếu nhận thức và sự đùn đẩy trách nhiệm, nội dung dạy học tại trường thường không được áp dụng hiệu quả tại gia đình và xã hội, dẫn đến sự định hướng không đạt được kết quả như mong muốn.
Trách nhiệm của hiệu trưởng và giáo viên chủ nhiệm
Để đảm bảo môi trường học tập an toàn và không có bạo lực học đường, hiệu trưởng và giáo viên chủ nhiệm cần nắm bắt tình hình, xử lý tình huống một cách khéo léo, kịp thời, phù hợp với tâm lý của phụ huynh và học sinh, đồng thời tuân thủ quy định hiện hành. Trường học cần có kỷ cương, tình thương và trách nhiệm, điều này phải được thể hiện trong mọi hành động của hiệu trưởng và giáo viên chủ nhiệm mỗi ngày.
Hiện tại, quản trị học đường chủ yếu phụ thuộc vào hiệu trưởng - linh hồn của trường học và giáo viên chủ nhiệm - người đứng đầu mỗi lớp. Nếu các vai trò này được thực hiện đúng cách, nhà trường sẽ trở nên an toàn và không có bạo lực.
Phong trào trong nhà trường cần phải vừa 'rộng' vừa 'sâu'. 'Rộng' để đáp ứng nhu cầu, 'sâu' để tạo sự thay đổi. Định hướng rộng và tư tưởng sâu sẽ giúp xây dựng thế hệ trẻ khỏe mạnh, trung thực, trách nhiệm, khoan dung và sáng tạo. Nếu chỉ chú trọng vào 'rộng' mà không 'sâu', sẽ dẫn đến bệnh thành tích và hiệu quả không như mong đợi.
3.6 Không để học sinh nào bị bỏ lại phía sau
Nhìn lại các vụ bạo lực học đường gần đây, nhiều học sinh bị bỏ rơi có xu hướng tham gia vào bạo lực. Yêu thương cần được xây dựng từ kỹ năng và dần dần trở thành thói quen.
Học sinh phổ thông thường hiếu động, bồng bột và cần sự quan tâm nhưng lại ngại chia sẻ khó khăn. Giáo viên cần quan tâm đến từng học sinh, đưa ra yêu cầu hợp lý để giúp học sinh tiến bộ. Đổi mới giáo dục cần đảm bảo thay đổi tích cực cho từng học sinh.
3.7 Mỗi ngày một câu chuyện đẹp
Những câu chuyện, bài học và hình ảnh về thầy trò, phụ huynh, cũng như những người tận tâm với sự nghiệp giáo dục sẽ làm tỏa sáng vẻ đẹp của môi trường học đường. Tin tốt lan tỏa, xã hội thêm niềm tin vào giáo dục, giúp thầy cô vững vàng trên bục giảng. Khi đó, mỗi tiết học, mỗi ngày đến trường, mọi hoạt động của thầy và trò đều trở thành những câu chuyện đẹp.
4. Quy tắc ứng xử và an toàn trong trường học
4.1 Quy tắc chung trong lớp học
Thực hiện lối sống lành mạnh và tích cực, quan tâm, chia sẻ và hỗ trợ lẫn nhau.
Bảo vệ và duy trì vẻ đẹp lớp học; xây dựng một môi trường giáo dục an toàn, thân thiện, xanh, sạch và đẹp.
Giáo viên cần mặc trang phục lịch sự, phù hợp với môi trường giáo dục, trong khi học sinh phải giữ trang phục sạch sẽ, gọn gàng, phù hợp với lứa tuổi và tránh trang phục gây phản cảm.
Cấm hút thuốc, sử dụng đồ uống có cồn và chất cấm trong giờ học; không tham gia vào các tệ nạn xã hội.
Không thực hiện gian lận, dối trá, vu khống, gây hiềm khích, quấy rối, ép buộc, đe dọa, hoặc hành động bạo lực đối với người khác.
Không gây tổn hại đến sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của bản thân và người khác, cũng như uy tín của tập thể.
4.2 Ứng xử của giáo viên
Giao tiếp với học sinh: Sử dụng ngôn ngữ chuẩn mực, dễ hiểu, khen ngợi hoặc phê bình phù hợp với từng đối tượng và tình huống; thể hiện sự mẫu mực, bao dung, trách nhiệm và yêu thương; tôn trọng sự khác biệt, đối xử công bằng, tư vấn, lắng nghe, động viên và khích lệ học sinh; chủ động phòng chống bạo lực học đường, xây dựng môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh và thân thiện. Không xúc phạm, gây tổn thương, vụ lợi; không trù dập, định kiến, bạo hành, xâm hại; không thờ ơ, né tránh hoặc che giấu hành vi vi phạm của học sinh.
Giao tiếp với đồng nghiệp và nhân viên: Sử dụng ngôn ngữ lịch sự, trung thực, thân thiện, cầu thị, chia sẻ và hỗ trợ; tôn trọng sự khác biệt; bảo vệ uy tín, danh dự và nhân phẩm của đồng nghiệp và nhân viên. Không xúc phạm, vô cảm, gây mất đoàn kết.
4.3 Ứng xử của học sinh trong lớp học
Thể hiện sự kính trọng, lễ phép, trung thực, sẵn sàng chia sẻ và chấp hành các yêu cầu theo quy định. Không bịa đặt thông tin; không xúc phạm tinh thần, danh dự, nhân phẩm hoặc thực hiện hành vi bạo lực.
Sử dụng ngôn ngữ lịch sự, thân thiện, trung thực, hợp tác, và tôn trọng sự khác biệt. Tránh nói tục, chửi bậy, miệt thị, xúc phạm, gây chia rẽ; không bịa đặt, lôi kéo; không phát tán thông tin để làm xấu, ảnh hưởng đến danh dự và nhân phẩm của người học khác.
Quý thầy cô có thể tham khảo chuyên mục Dành cho giáo viên để tìm những tài liệu bổ ích phục vụ cho công tác giảng dạy.
