Hướng dẫn cứu chữa cho người bị tổn thương cột sống cổ

1. Phương pháp cấp cứu cho nạn nhân tổn thương cột sống cổ

Trước tiên, cần phải xác định chính xác nạn nhân có bị tổn thương cột sống cổ hay không, dựa trên các yếu tố sau:

1.1. Xác minh thông tin về tổn thương của người bệnh

Việc cấp cứu chấn thương cột sống cổ là rất quan trọng

Để xác định liệu nạn nhân có bị tổn thương ở vùng cổ hoặc lưng không, cần xem xét:

• Nguyên nhân gây ra chấn thương là gì? Có thể gây tổn thương đến vùng cổ không?

• Nạn nhân gặp tai nạn gì? Những tai nạn thường gây chấn thương cột sống cổ như: ngã từ độ cao, có thể là ngã từ cây, ngã lao động hoặc do tai nạn giao thông,…

• Tình trạng của nạn nhân và tổn thương xung quanh khu vực cột sống cổ.

1.2. Nguyên tắc cấp cứu cho nạn nhân chấn thương cột sống cổ

Việc quan trọng nhất trong việc sơ cứu ban đầu cho nạn nhân chấn thương cột sống cổ là cần giữ nạn nhân tĩnh, tránh làm di chuyển đoạn cột sống đã bị tổn thương vì có thể gây thêm tổn thương, thậm chí gây gãy tủy sống. Rất nhiều trường hợp không xác định được vị trí tổn thương hoặc không biết cách sơ cứu, tự mình di chuyển nạn nhân khiến tình hình tổn thương trở nên nặng hơn.

Nguyên tắc quan trọng là không tự ý di chuyển nạn nhân bị chấn thương cột sống cổ

Dưới đây là 4 điều quan trọng cần ghi nhớ để xử lý đúng cách khi gặp nạn nhân chấn thương cột sống cổ:

• Không để nạn nhân tự di chuyển hoặc tự mình di chuyển. Trong các tình huống tai nạn, việc di chuyển nạn nhân cần được xem xét cẩn thận để tránh nguy cơ đe dọa tính mạng. 

• Đặt nạn nhân ở tư thế thẳng, nằm ngửa nếu có ván cứng, nằm sấp nếu có ván mềm và đặt gối bên dưới đầu để tránh cổ bị quay nếu không có bộ cố định cột sống.

• Cố định nạn nhân cẩn thận, tránh xoay, lật, hoặc cõng nạn nhân vì có thể làm tổn thương trầm trọng hơn. 

• Bảo đảm nạn nhân ấm áp, theo dõi nhiệt độ cơ thể và tình trạng tổng quát để tránh tình trạng sốc.

• Liên hệ cấp cứu ngay lập tức.

Hơn nữa, nếu người bệnh vẫn còn tỉnh táo, nên đứng ở chân giường để thăm hỏi, đánh giá tình trạng nhận thức của họ. Tránh đứng ở đầu giường làm họ phải ngước lên để trả lời, đôi khi có thể làm tình hình chấn thương trở nên trầm trọng hơn.

2. Một số phương pháp di chuyển người bị chấn thương cột sống cổ

Nếu nạn nhân không gặp vấn đề về hô hấp, nôn mửa, vẫn có thể cảm nhận được nhịp tim và không đang đối diện nguy cơ đe dọa tính mạng như hỏa hoạn, động đất, lở đất,... thì nên giữ nguyên vị trí của nạn nhân. Chỉ di chuyển khi có nguy cơ đe dọa tính mạng. Cần di chuyển một cách cẩn thận để giảm thiểu tổn thương cho cột sống cổ:

Phương pháp di chuyển nạn nhân chấn thương cột sống cổ

2.1. Xoay đầu người bị nạn để nằm ngửa trong trường hợp nằm úp xuống bùn hoặc nước

Trong tình huống này, cần xoay người nạn nhân để đảm bảo họ có thể thở. Nếu có thể, bốn người có thể cùng giữ vững người nạn nhân tại bốn điểm: cổ, vai, thắt lưng và chân. Nếu không đủ người, hãy giữ vững ở đầu và thắt lưng của nạn nhân. Sau khi đã giữ vững các vị trí này, cần đồng loạt quay người nạn nhân. Hãy hô to “quay” để mọi người cùng nhẹ nhàng xoay cơ thể theo hướng mong muốn.

Nếu bạn chỉ một mình, hãy dùng một tay nắm lấy phần nách của nạn nhân và cánh tay còn lại cầm chặt phần đầu. Hai tay phối hợp nhịp nhàng để kéo và xoay cơ thể nạn nhân vào tư thế nằm ngửa, giúp họ thở thoải mái hơn.

Lưu ý rằng trong quá trình xoay người nạn nhân nằm ngửa, phải giữ cơ thể họ thẳng, với ba điểm cố định là đầu, cổ và thân. Tuyệt đối không được gập vùng cổ, lưng của nạn nhân khi quay.

2.2. Xoay người bị nạn nằm nghiêng khi phát hiện dấu hiệu sốc

Nguyên tắc cơ bản của sơ cứu là đặt nạn nhân nằm ngửa trên một ván cứng, giữ cho họ không di chuyển và cố định cột sống cổ trước khi thực hiện các bước sơ cứu tiếp theo.

Nếu nạn nhân đang nằm ngửa và có dấu hiệu của chấn thương cột sống cổ cùng các triệu chứng của sốc như nôn mửa hoặc chảy máu ở miệng, cần xoay người nạn nhân sang tư thế nằm nghiêng.

Trong quá trình này, vẫn cần giữ cho phần đầu và cổ của nạn nhân thẳng, và thực hiện các bước xoay tư thế tương tự như đã nói ở trên. Trong trường hợp nạn nhân gặp sốc, thường có phản ứng cơ thể, nên tìm cách lấy sự trợ giúp thêm. Đồng thời, cũng cần lót một lớp vật mềm dưới phần đầu của nạn nhân, chẳng hạn như khăn, áo khoác,...

 Sau một vụ chấn thương, nạn nhân có thể mắc phải tình trạng sốc

2.3. Di chuyển nạn nhân ra khỏi khu vực nguy hiểm

Nếu nạn nhân đang ở khu vực có nguy cơ đe dọa tính mạng như: cháy, nổ, sạt lở đất,… thì phải khẩn trương di chuyển nạn nhân ra xa khu vực này. Cần ít nhất một người giúp đỡ và một tấm ván dài phẳng để nâng nạn nhân ở tư thế thẳng trong quá trình di chuyển.

Cách đặt nạn nhân lên tấm ván như sau: Xoay người nạn nhân nghiêng như ở phần 2, đặt tấm ván phía sau người nạn nhân. Quay đồng thời tấm ván và người nạn nhân nằm ngửa lên. Trước khi di chuyển, cần dùng dây hoặc vải, quần áo để cố định người nạn nhân trên tấm ván.

Trong trường hợp cấp bách mà không có tấm ván, có thể sử dụng cánh cửa hoặc vật dụng tương tự để đặt nạn nhân lên và kéo dần. Cần chọn đường di chuyển mặt phẳng nhất có thể để đảm bảo phần đầu và cổ của nạn nhân được giữ vững. Nếu cơ thể bị cúi gập hoặc quay trong quá trình di chuyển, có thể gây tổn thương nặng hơn cho vùng cột sống cổ.

2.4. Nạn nhân nằm úp xuống không thở được, không có mạch

Trong tình huống này, việc xoay nạn nhân lên vị trí nằm ngửa càng sớm càng tốt để thực hiện hô hấp nhân tạo cấp cứu, phục hồi nhịp tim và đường thở. Sự ngừng thở hoặc khó thở kéo dài càng nguy hiểm đến tính mạng của nạn nhân.

Cấp cứu hiệu quả đảm bảo sự sống cho nạn nhân và hỗ trợ phục hồi chức năng tối ưu