I. Giải các bài tập Khoa học lớp 4 về trao đổi chất ở người
1. Luyện tập: Trong quá trình sống, cơ thể thu nhận những gì từ môi trường và bài tiết ra những gì?
Hướng dẫn giải đáp:
Cuộc sống của con người là một chuỗi các hoạt động liên tục và phức tạp, trong đó cơ thể luôn tương tác với môi trường xung quanh để duy trì sự sống và hoạt động của các tế bào, cơ quan, cũng như các hệ thống trong cơ thể. Cơ thể chúng ta thu nhận các nguyên liệu cần thiết từ môi trường và đồng thời thải ra môi trường các sản phẩm dư thừa của quá trình chuyển hóa và tiêu hao năng lượng.
Thức ăn là một yếu tố thiết yếu mà cơ thể con người tiếp nhận từ môi trường. Thức ăn cung cấp năng lượng cùng với các chất dinh dưỡng như protein, carbohydrate, lipid, vitamin và khoáng chất. Quá trình tiêu hóa và hấp thụ chất dinh dưỡng diễn ra trong hệ tiêu hóa, sau đó những chất này được phân phối đến các tế bào và mô để duy trì và phát triển cơ thể.
Nước cũng là thành phần quan trọng mà cơ thể con người hấp thụ từ môi trường. Nước tham gia vào hầu hết các quá trình sinh học, bao gồm trao đổi chất, duy trì nhiệt độ cơ thể và bảo vệ các cơ quan nội tạng. Cơ thể cũng cần không khí, chủ yếu là ôxy, thông qua hô hấp để thực hiện quá trình sản xuất năng lượng thông qua việc oxy hóa các chất dinh dưỡng.
Ngược lại, trong quá trình trao đổi chất, cơ thể con người thải ra môi trường các sản phẩm cặn bã như carbon dioxide (CO2) và chất thải nitrogen từ chuyển hóa protein. CO2 được sinh ra trong quá trình hô hấp, trong khi chất thải nitrogen, chủ yếu là urea và ammonium, được tạo ra trong quá trình tiêu hóa protein và được bài tiết qua thận. Những sản phẩm này sau đó được loại bỏ khỏi cơ thể thông qua hệ hô hấp và hệ tiết niệu.
2. Thực hành: Miêu tả quá trình trao đổi chất giữa cơ thể con người và môi trường theo cách sáng tạo của bạn
Hướng dẫn trả lời:
Khi sống, cơ thể con người thực hiện một quá trình trao đổi chất tinh vi với môi trường xung quanh.
Trước tiên, cơ thể tiếp nhận các nguyên liệu cần thiết từ môi trường. Thức ăn được tiêu hóa trong dạ dày và ruột, nơi chất dinh dưỡng được hấp thụ và chuyển hóa thành năng lượng. Nước, yếu tố thiết yếu, được cơ thể hấp thụ qua uống và hô hấp, với không khí tươi mới được cung cấp vào phổi để nhận oxi và thải khí carbon dioxide. Trong khi cơ thể sử dụng năng lượng từ thức ăn và oxi, quá trình trao đổi chất tạo ra các sản phẩm phụ như khí carbon dioxide và nước. Các chất thải này được loại bỏ qua hô hấp và nước tiểu, duy trì sự cân bằng hóa học trong cơ thể. Môi trường cũng đóng vai trò quan trọng trong việc loại bỏ chất thải từ cơ thể. Tuyến mồ hôi giúp điều chỉnh nhiệt độ cơ thể và thải một số chất thải như muối và nước. Thận là cơ quan chính trong việc lọc và loại bỏ chất thải từ máu, đồng thời giữ lại các chất dinh dưỡng quan trọng để tái sử dụng.
3. Liên hệ: Giải thích sơ đồ về sự trao đổi chất giữa cơ thể người và môi trường như đã mô tả
Hướng dẫn trả lời:
Quá trình trao đổi chất giữa cơ thể người và môi trường đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì và điều chỉnh hoạt động của cơ thể. Cơ thể tiếp nhận các yếu tố cần thiết từ môi trường và thải bỏ các chất thừa, tạo ra sự cân bằng cần thiết để duy trì sự sống.
Cơ thể con người hít thở không khí để lấy khí ô-xi, đồng thời tiêu thụ thức ăn và nước để cung cấp năng lượng và dưỡng chất. Những hoạt động này chủ yếu diễn ra qua các cơ quan như phổi, dạ dày và hệ tuần hoàn.
Khi cơ thể tiêu thụ năng lượng từ thức ăn và ô-xi, nó thải ra môi trường các sản phẩm dư thừa như khí cac-bô-nic qua quá trình hô hấp và sự trao đổi khí ở phổi. Đồng thời, các chất thải được loại bỏ qua thận, đường tiểu và tuyến mồ hôi.
Quá trình trao đổi chất giữa cơ thể người và môi trường không chỉ đảm bảo sự hoạt động bình thường của cơ thể mà còn góp phần bảo vệ môi trường khỏi ô nhiễm do chất thải. Đây là một quy trình tự nhiên, thiết yếu và đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự sống của con người trong xã hội hiện đại.
II. Một số câu hỏi trắc nghiệm liên quan
Câu 1: Trong cơ thể người, quá trình nào giúp chuyển hóa thức ăn thành năng lượng?
a. Hô hấp
b. Tiêu hóa
c. Tuần hoàn máu
d. Sản xuất nước tiểu
Câu 2: Bộ phận nào trong cơ thể đảm nhận việc hấp thụ các dưỡng chất từ thức ăn?
a. Dạ dày
b. Ruột non
c. Gan
d. Phổi
Câu 3: Khái niệm 'trao đổi chất' chủ yếu liên quan đến quá trình nào?
a. Tăng cân
b. Tiêu thụ năng lượng và bài tiết chất thải
c. Tăng cường trí nhớ
d. Cao lớn hơn
Câu 4: Chất thải chủ yếu được đào thải khỏi cơ thể qua cơ quan nào?
a. Gan
b. Phổi
c. Thận
d. Dạ dày
Câu 5: Hệ tiêu hóa thực hiện chức năng gì chính trong quá trình trao đổi chất?
a. Sản xuất nước tiểu
b. Tạo ra năng lượng
c. Hấp thụ chất dinh dưỡng từ thực phẩm
d. Điều chỉnh thân nhiệt
Câu 6: Quá trình nào giúp cơ thể loại bỏ khí carbon dioxide?
a. Hô hấp
b. Tiêu hóa
c. Hệ tuần hoàn
d. Sản xuất nước tiểu
Câu 7: Phần nào của cơ thể đảm nhiệm việc sản xuất nước tiểu?
a. Gan
b. Thận
c. Phổi
d. Dạ dày
Câu 8: Khi một người duy trì thói quen tập thể dục thường xuyên, quá trình nào trong cơ thể sẽ được nâng cao?
a. Tiêu hóa
b. Hô hấp
c. Tuần hoàn máu
d. Sự hình thành nước tiểu
Câu 9: Chất dinh dưỡng chính trong thức ăn được cơ thể sử dụng chủ yếu để làm gì?
a. Xây dựng cơ bắp và xương
b. Sản xuất nước tiểu
c. Điều hòa nhiệt độ cơ thể
d. Sản xuất oxy
Câu 10: Cơ quan nào trong cơ thể người có nhiệm vụ điều chỉnh mức đường huyết?
a. Gan
b. Phổi
c. Ruột
d. Thận
GIẢI ĐÁP CHI TIẾT
Câu 1: Đáp án là b. Tiêu hóa
Giải thích: Quá trình tiêu hóa chuyển hóa thức ăn thành năng lượng và dưỡng chất mà cơ thể hấp thụ từ thực phẩm.
Câu 2: Đáp án là b. Ruột non
Giải thích: Ruột non đảm nhiệm việc hấp thụ dưỡng chất từ thức ăn vào máu, cung cấp năng lượng cho cơ thể.
Câu 3: Đáp án là b. Sử dụng năng lượng và sản xuất chất thải
Giải thích: Khái niệm 'trao đổi chất' chủ yếu liên quan đến việc sử dụng năng lượng từ thức ăn và thải ra các sản phẩm phụ như khí cac-bô-nic.
Câu 4: Đáp án là c. Thận
Giải thích: Thận là cơ quan chính đảm nhận việc loại bỏ chất thải và nước dư thừa khỏi cơ thể, tạo thành nước tiểu.
Câu 5: Đáp án là c. Hấp thụ dưỡng chất từ thức ăn
Giải thích: Nhiệm vụ chủ yếu của hệ tiêu hóa là hấp thụ các dưỡng chất từ thức ăn để cung cấp năng lượng và chất dinh dưỡng cho cơ thể.
Câu 6: Đáp án là a. Hô hấp
Giải thích: Quá trình hô hấp giúp cơ thể thải ra khí cac-bô-nic, cung cấp ô-xi và duy trì sự cân bằng khí trong máu.
Câu 7: Đáp án là b. Thận
Giải thích: Thận đóng vai trò chính trong việc sản xuất nước tiểu bằng cách lọc máu và loại bỏ các chất thải.
Câu 8: Đáp án là c. Tuần hoàn máu
Giải thích: Việc tập thể dục đều đặn giúp cải thiện tuần hoàn máu, tăng cường cung cấp ô-xi và dưỡng chất cho cơ thể.
Câu 9: Đáp án là a. Xây dựng cơ bắp và xương
Giải thích: Các chất dinh dưỡng trong thực phẩm như protein và canxi được dùng để xây dựng và bảo trì cơ bắp cùng xương.
Câu 10: Đáp án là a. Gan
Giải thích: Gan có nhiệm vụ điều chỉnh mức đường huyết bằng cách lưu trữ và giải phóng glucose từ máu theo nhu cầu năng lượng của cơ thể.