Buzz
Câu hỏi 1
Câu 1 (trang 94 Văn 9 tập 1)
Bài thơ đề cập đến lời của nhân vật nào, nói về ai và điều gì? Dựa vào tâm trạng trữ tình của nhân vật, hãy mô tả cấu trúc của bài thơ.
Phương pháp giải:
Đọc toàn bài để xác định nhân vật – nhân vật trữ tình/ người cháu và tác giả, về tâm trạng và cấu trúc bài thơ.
Lời giải chi tiết:
- Bài thơ là lời của người cháu nói về bà, nói về tình yêu mà bà đã dành cho cháu trong những ngày khó khăn.
- Cấu trúc (4 phần)
+ Phần 1 (ba dòng đầu): Hình ảnh bếp lửa kích thích ký ức, cảm xúc về bà.
+ Phần 2 (bốn khổ thơ tiếp theo): Ký ức về những ngày sống bên bà trong tuổi thơ và hình ảnh bà gắn với bếp lửa.
+ Phần 3 (hai khổ thơ tiếp theo): Suy ngẫm về bà và cuộc sống của bà.
+ Phần 4 (khổ cuối): Nỗi nhớ về bà.
Câu hỏi 2
Câu 2 (trang 94 Văn 9 tập 1)
Trong ký ức của người cháu, những kỷ niệm nào về bà và tình thân bà cháu được nhắc đến? Hãy phân tích sự kết hợp giữa miêu tả và biểu cảm, giải thích tác dụng của kết hợp đó trong bài thơ.
Phương pháp giải:
Theo hướng dẫn SGK, tìm ý trả lời.
Lời giải chi tiết:
- Trong ký ức của người cháu, có nhiều kỷ niệm về bà:
+ Khi nạn đói ập đến khi cháu mới 4 tuổi.
+ Khi cháu 8 tuổi, sống cùng bà trong những thời kỳ bận rộn của cha mẹ.
+ Trải qua năm giặc đốt nhà, làng, nhưng bà vẫn luôn dành tình yêu cho cháu và dặn cháu giữ kín mọi chuyện để cha mẹ yên tâm công việc.
- Bài thơ xen kẽ giữa ký ức và tả mô phỏng sinh động: miêu tả bức tranh bếp lửa trong sương sớm, cảnh nghèo khổ, cảnh làng cháy, đặc biệt là hình ảnh bà làm việc vất vả vào mỗi sáng…
-> Tác dụng: thể hiện tình cảm, lòng biết ơn sâu sắc của người cháu đối với bà.
Câu hỏi 3
Câu 3 (trang 95 Văn 9 tập 1)
Phân tích hình ảnh bếp lửa trong bài thơ. Hình ảnh bếp lửa được nhắc đến bao nhiêu lần? Tại sao khi nhắc đến bếp lửa là người cháu lại nhớ đến bà, và ngược lại, khi nhớ về bà là nhớ ngay đến hình ảnh bếp lửa? Ý nghĩa của hình ảnh đó trong bài thơ là gì? Vì sao tác giả lại viết 'Ôi kì lạ và thiêng liêng bếp lửa'?
Phương pháp giải:
Phân tích theo yêu cầu của đề bài.
Lời giải chi tiết:
- Hình ảnh bếp lửa được nhắc đến 10 lần trong bài thơ.
- Khi đề cập đến bếp lửa, người cháu lại nhớ đến bà vì: bếp lửa đã trở thành biểu tượng của sự hiện diện thường ngày của bà, mỗi sáng bà đều bày lửa nấu ăn.
- Khi nhớ về bà, người cháu lại nhớ đến hình ảnh bếp lửa vì: bà là người đã làm sáng tỏ tình cảm, tình yêu thương.
- Trong bài thơ, hình ảnh đó mang ý nghĩa: tình cảm đặc biệt, thiêng liêng giữa bà và cháu.
- Tác giả viết 'Ôi kì lạ và thiêng liêng - bếp lửa!' vì: bếp lửa là biểu tượng của tình thương mến của bà và cháu.
Câu 4
Câu 4 (trang 95 VBT Ngữ văn 9, tập 1)
Tại sao tác giả sử dụng 'ngọn lửa' thay vì 'bếp lửa' trong hai câu tiếp theo? Ý nghĩa của 'ngọn lửa' ở đây là gì? Cách hiểu của em về hai câu thơ này như thế nào?
Phương pháp giải:
- Hình ảnh bếp lửa luôn gợi nhớ về bà và tuổi thơ.
- Hình ảnh bà, cuộc đời bà gắn với hình ảnh ngọn lửa. Bà là người nhóm lửa, cũng là người giữ lửa
Lời giải chi tiết:
- Tác giả chọn từ ngọn lửa thay vì bếp lửa bởi bếp lửa được bà nhen lên không chỉ bằng nhiên liệu bên ngoài mà còn có cả ngọn lửa sức sống lòng yêu thương, niềm tin trong lòng bà → hình ảnh ngọn lửa trìu tượng hơn và khát quái hơn.
- Như thế hình ảnh bà trong hai câu thơ trên không chỉ là người nhóm lửa, giữ lửa mà còn là người truyền lửa - ngọn lửa của sức sống niềm tin cho các thế hệ nối tiếp.
Câu 5
Câu 5 (trang 96 VBT Ngữ văn 9, tập 1)
Cảm nhận của em về tình cảm bà cháu được thể hiện trong bài thơ. Tình cảm ấy liên quan đến những tình cảm khác.
Phương pháp giải:
Đọc kỹ và phát biểu cảm nhận của em.
Lời giải chi tiết:
- Tình cảm giữa bà và cháu trong bài thơ rất sâu đậm.
- Tuổi thơ của cháu đã trôi qua theo năm tháng, khoảng cách giữa bà và cháu cũng đã xa nhưng cháu không bao giờ quên về bà.
- Tình yêu, lòng biết ơn của cháu đối với bà cũng là lòng biết ơn đối với gia đình, quê hương, đất nước.
Luyện tập
(trang 96 VBT Ngữ văn 9, tập 1)
Viết đoạn văn ngắn phản ánh cảm nghĩ của em về hình ảnh bếp lửa trong bài thơ.
Phương pháp giải:
Đọc bài thơ và xem lại những gợi ý ở 5 bài tập trên.
Lời giải chi tiết:
Hình ảnh bếp lửa trong bài thơ gắn với sự tần tảo hi sinh của bà. Bởi thế mà mọi suy ngẫm của người cháu về bà đều gắn liền với hình ảnh bếp lửa. Bếp lửa tượng trưng cho đức hi sinh, sự chở che từ hơi ấm của bà. Bếp lửa gắn liền với niềm vui được sưởi ấm và lớn lên của người cháu. Vì thế mà khi tuổi thơ đã lùi xa, người cháu đã trưởng thành nhưng bếp lửa của người bà thân yêu thì không bao giờ tắt. Nhà thơ đã giữ ngọn lửa thiêng ấy như giữ tài sản quý giá nhất của mình, như cất giữ tuổi thơ nồng đượm tình bà cháu thân thương. Chính ngọn lửa thiêng này đã sưởi ấm cho tác giả suốt cả cuộc đời dẫu có đi khắp chân trời góc bể. Bài thơ sẽ sống mãi trong lòng người đọc bởi hình ảnh thân thương ấy gắn với tình yêu quê hương đất nước.
