Buzz
Khi mua cổ phiếu, bạn thực sự đang trở thành một phần của công ty đó. Hai mươi năm trước, mua cổ phiếu thường phụ thuộc vào sự tư vấn của nhân viên môi giới. Ngày nay, bất kỳ ai có máy tính đều có thể mua bán cổ phiếu với công ty môi giới. Nếu bạn mới bắt đầu thì có thể bạn sẽ cảm thấy choáng ngợp bởi lượng thông tin cần tìm hiểu. Nhưng chỉ cần có chút kiến thức, bạn cũng có thể mua cổ phiếu và kiếm lợi từ đầu tư đó.
Quy trình
Thiết lập kế hoạch đầu tư
Đặt mục tiêu. Dành thời gian suy nghĩ về lý do bạn muốn đầu tư vào cổ phiếu. Bạn muốn đầu tư để xây dựng nguồn tài chính dự phòng cho tương lai, mua nhà, hoặc chi trả học phí? Hay là bạn đang tích luỹ cho kế hoạch nghỉ hưu?
- Nên ghi lại động cơ khiến bạn muốn đầu tư vào cổ phiếu. Cố gắng quyết định số tiền cụ thể bạn cần cho mục tiêu của mình.
- Ví dụ, để mua nhà, bạn cần một khoản tiền ban đầu và một số tiền tổng cộng là 1 tỷ đồng. Kế hoạch nghỉ hưu cần 2 tỷ đồng hoặc hơn nữa.
- Đa số mọi người có nhiều mục tiêu đầu tư. Những mục tiêu này thường có mức ưu tiên và thời gian khác nhau. Ví dụ, bạn muốn mua nhà trong vòng ba năm tới, chi trả học phí cho con sau 15 năm và nghỉ hưu sau 35 năm. Ghi lại mục tiêu đầu tư sẽ giúp bạn tập trung vào thứ tự ưu tiên của chúng.
Xác định thời gian cụ thể. Từ mục tiêu đầu tư, bạn sẽ xác định được thời gian cần duy trì các khoản đầu tư đó. Thời gian đầu tư càng lâu thì khả năng lợi nhuận càng lớn.
- Nếu mục tiêu của bạn là mua nhà trong ba năm tới, thì khung thời gian đầu tư tương đối ngắn. Nếu bạn đầu tư để nghỉ hưu sau 30 năm nữa, thì khung thời gian đầu tư dài hơn nhiều.
- S&P 500 là chỉ số cổ phiếu dựa trên 500 công ty có vốn hóa thị trường lớn nhất. Đối với các khoản đầu tư 10 năm từ năm 1926-2011, chỉ có 4 lần S&P 500 gây lỗ. Đối với thời gian nắm giữ cổ phiếu trên 15 năm, nhà đầu tư không bao giờ gặp lỗ. Nếu bạn nắm giữ các cổ phiếu này lâu dài, bạn sẽ thu được lợi nhuận.
- Ngược lại, nắm giữ cổ phiếu S&P 500 chỉ trong một năm đã gây lỗ 24 lần trong 85 năm từ 1926-2014. Trong thời gian ngắn, giá cổ phiếu biến động lớn. Vì vậy, rủi ro đầu tư trong thời gian ngắn cao hơn. Đầu tư thông minh giúp bạn kiếm được nhiều lợi nhuận hơn, nhưng nếu không, bạn có thể mất hết.
Đánh giá mức độ chấp nhận rủi ro. Mọi khoản đầu tư đều có rủi ro. Có thể bạn sẽ mất một phần hoặc toàn bộ số tiền đầu tư. Cổ phiếu cũng vậy. Không ai đảm bảo bạn sẽ có lời từ đầu tư, cũng không đảm bảo bạn sẽ nhận lại số tiền ban đầu. 'Mức độ chấp nhận rủi ro' là giới hạn rủi ro mà bạn sẵn lòng chấp nhận.
- Trước khi đầu tư, hãy tự hỏi, 'Tôi sẵn lòng mất bao nhiêu tiền nếu có điều không may xảy ra?'
- Thường thì mức lợi nhuận tiềm năng sẽ tăng theo mức độ rủi ro, nhưng cũng đi kèm với nguy cơ tổn thất lớn hơn.
- Ví dụ, một khoản đầu tư dự kiến tăng gấp đôi giá trị trong một tháng sẽ có rủi ro cao hơn so với việc tăng gấp đôi trong mười năm.
- Không có khoản đầu tư nào đáng để bạn mất ngủ. Nếu một khoản đầu tư khiến cuộc sống của bạn trở nên khó khăn hơn, hãy xem xét lại mục tiêu của bạn. Bạn có thể điều chỉnh khung thời gian hoặc mục tiêu của mình.
- Ví dụ, nếu mục tiêu của bạn là có đủ tiền để thanh toán đợt trả trước 500 triệu đồng cho một căn nhà trị giá 2 tỷ đồng trong vòng 3 năm, bạn có thể điều chỉnh mục tiêu thành 350 triệu đồng cho một căn nhà trị giá 1,5 tỷ đồng trong 3 năm. Hoặc bạn có thể kéo dài khung thời gian đầu tư hoặc tăng mức đầu tư hàng tháng từ 6 lên 9 triệu đồng. Cách này sẽ giúp bạn đạt được mục tiêu với mức rủi ro thấp hơn.
- Một trong những nguyên tắc đầu tiên của đầu tư là tránh tổn thất nếu có thể. Hãy tránh chấp nhận rủi ro không cần thiết.
Tính toán các khoản đầu tư cần thiết để đạt được mục tiêu. Sử dụng các ứng dụng tính toán đầu tư hoặc kế hoạch nghỉ hưu trên internet. Tính tỷ suất lợi nhuận bạn cần và mức đầu tư cần thiết để đạt được mục tiêu.
- Ví dụ, nếu bạn cần 350 triệu đồng trong ba năm và chỉ có thể đầu tư 6 triệu đồng mỗi tháng, bạn cần mức lợi nhuận rất cao khoảng 38%/năm trong ba năm để đạt được mục tiêu này. Đa số mọi người xem đó là quyết định đầu tư không sáng suốt.
- Thay vào đó, bạn nên kéo dài khung thời gian đầu tư lên 4,5 năm. Lúc này, yêu cầu về tỷ suất lợi nhuận sẽ thấp hơn nhiều, chỉ khoảng 4,8%.
- Bạn cũng có thể tăng mức đầu tư hàng tháng từ 6 lên 9 triệu đồng. Mục tiêu 350 triệu đồng của bạn sẽ đạt được với tỷ suất lợi nhuận thực tế hơn, khoảng 5%.
- Hoặc bạn có thể giảm mục tiêu xuống còn 230 triệu đồng trong 3 năm nhưng vẫn giữ mức đầu tư hàng tháng là 6 triệu đồng. Để đạt được mục tiêu này, bạn chỉ cần mức tỷ suất lợi nhuận là 6%/năm.
Chọn loại đầu tư
Khám phá các hình thức đầu tư đa dạng. Nhiệm vụ tiếp theo là lựa chọn hình thức đầu tư phù hợp với bạn nhất. Đầu tiên, bạn cần hiểu rõ về các hình thức đầu tư hiện có trên thị trường.
- Bạn có thể mua cổ phiếu của một công ty. Khi bạn mua cổ phiếu của công ty nào đó, bạn trở thành một cổ đông của công ty đó. Điều này đồng nghĩa với việc bạn sẽ hưởng lợi nhận từ công ty đó như một cổ đông. Nếu công ty tăng doanh thu, lợi nhuận và thị phần, giá trị của công ty thường cũng sẽ tăng theo. Điều này đặc biệt đúng khi xem xét trên thời gian dài.
- Trong ngắn hạn, giá cổ phiếu của công ty phụ thuộc vào dự đoán của mọi người về tương lai của công ty đó. Tình cảm, tin đồn và nhận thức của họ sẽ thúc đẩy sự thay đổi về giá trị. Giá khi mua và bán sẽ quyết định liệu bạn có lãi hay không.
- Bạn cũng có thể đầu tư vào quỹ hỗ trợ đa dạng. Quỹ hỗ trợ đa dạng cho phép nhiều người cùng đầu tư vào nhiều cổ phiếu khác nhau. Kết quả là rủi ro sẽ thấp hơn nhưng lợi nhuận cũng sẽ ít hơn, đặc biệt trong ngắn hạn.
- Trong những năm gần đây, các quỹ đầu tư cơ bản đã trở nên phổ biến. Nhiều người còn gọi chúng là 'quỹ chỉ số' và cũng tương tự như quỹ hỗ trợ đa dạng. Các quỹ đầu tư cơ bản bao gồm các danh mục cổ phiếu không có tổ chức quản lý giám sát. Đa số các quỹ này đều mô phỏng sự biến động của một chỉ số nhất định như S&P 500, Vanguard Total Stock Market hoặc iShares Russell 2000.
- Giống như cổ phiếu riêng lẻ, quỹ đầu tư cơ bản có thể được giao dịch trên thị trường. Giá trị của quỹ đầu tư cơ bản có thể thay đổi trong một ngày.
- Một số quỹ đầu tư cơ bản tập trung vào các ngành công nghiệp, hàng hóa, trái phiếu hoặc đồng tiền cụ thể.
- Một lợi thế của các quỹ chỉ số là chúng đầu tư rộng rãi. Các quỹ chỉ số phản ánh quyền sở hữu của nhiều loại tài sản khác nhau tạo nên chỉ số đó. Bạn có thể đầu tư vào một số quỹ chỉ số với chi phí giao dịch rất ít hoặc không có chi phí giao dịch. Do đó, chúng là một lựa chọn đầu tư ít tốn kém hơn.
Thuần thục các thuật ngữ quan trọng. Nhiều người dựa vào tin tức tài chính để hiểu về cách hoạt động của cổ phiếu hoặc thị trường chung. Để tận dụng thông tin này một cách hiệu quả, bạn cần phải hiểu rõ về nhiều thuật ngữ quan trọng.
- Lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu (EPS): Là một phần của lợi nhuận của công ty được chi trả cho cổ đông. Nếu bạn muốn nhận cổ tức từ khoản đầu tư của mình, đây là một số liệu quan trọng!
- Vốn hóa thị trường: Là tổng giá trị của tất cả cổ phiếu của một công ty. Nó biểu thị giá trị tổng thể của công ty.
- Tỷ suất lợi nhuận trên vốn (ROE): Là thu nhập của một công ty so với số tiền mà các cổ đông đầu tư. Thông tin này giúp so sánh hiệu suất của các công ty trong cùng ngành, giúp bạn xác định công ty nào hoạt động hiệu quả hơn.
- Hệ số beta: Là một chỉ số đo lường độ biến động của cổ phiếu so với toàn bộ thị trường. Đây là một cách đo lường hữu ích để đánh giá rủi ro. Nguyên tắc chung là, hệ số beta dưới 1 cho thấy mức biến động tương đối thấp. Giá trị lớn hơn 1 cho thấy mức biến động cao.
- Giá trung bình động: Là giá trung bình của mỗi cổ phiếu của một công ty trong một khoảng thời gian nhất định. Đây là thông tin hữu ích để xác định xem giá cổ phiếu hiện tại có phải là giá tốt để mua hay không.
Chú ý đến các nhà phân tích. Phân tích cổ phiếu là một công việc tốn nhiều thời gian và phức tạp, đặc biệt đối với người mới. Vì vậy, bạn nên sử dụng thông tin nghiên cứu từ các nhà phân tích cổ phiếu. Thông thường, một nhà phân tích sẽ tập trung vào một số công ty nhất định để đánh giá hoạt động của chúng.
- Có một số trang web uy tín và miễn phí chuyên cung cấp tóm tắt ý kiến của các nhà phân tích.
- Họ thường cung cấp lời khuyên dưới dạng một hoặc hai khuyến nghị đối với từng cổ phiếu cụ thể. Một số khuyến nghị có thể rõ ràng như 'mua', 'bán' hoặc 'giữ', trong khi những khuyến nghị khác có thể phức tạp hơn như 'phản ánh đánh giá tiêu cực về lĩnh vực này'.
- Mỗi công ty phân tích có cách nói riêng để khuyến nghị cho nhà đầu tư. Các trang web tài chính thường cung cấp hướng dẫn để giải thích thuật ngữ sử dụng bởi mỗi công ty.
Chọn lựa chiến lược đầu tư. Sau khi thu thập thông tin, đến lúc bạn cần suy nghĩ về chiến lược đầu tư. Mỗi nhà đầu tư có cách tiếp cận riêng và có nhiều yếu tố để bạn xem xét.
- Đa dạng hóa danh mục đầu tư. Đa dạng hóa là cách bạn phân bổ tiền của mình cho các loại đầu tư khác nhau. Đầu tư toàn bộ tiền vào một số ít công ty có thể mang lại lợi nhuận lớn nếu họ thành công. Tuy nhiên, nó cũng tạo ra rủi ro lớn. Đầu tư rộng rãi hơn sẽ giảm rủi ro.
- Tái đầu tư. Đây là việc bạn liên tục đầu tư lại những thu nhập thu được. Bằng cách tái đầu tư thu nhập, bạn tạo ra thu nhập lớn hơn từ cổ tức ban đầu. Một số công ty cho phép tái đầu tư tự động.
- Đầu tư và giao dịch. Đầu tư là chiến lược dài hạn, tập trung vào việc tăng trưởng trong thời gian dài. Giá cổ phiếu có thể tăng và giảm, nhưng hy vọng là tăng dần. Giao dịch là quá trình nhanh chóng hơn. Bạn cần chọn cổ phiếu dự kiến tăng giá trong thời gian ngắn và bán nhanh chóng. Chiến lược 'mua giá thấp, bán giá cao' có thể mang lại lợi nhuận, nhưng cũng đồng nghĩa với rủi ro cao.
- Người kinh doanh cổ phiếu phải đoán trước cảm xúc của người khác về một công ty bằng cách phân tích dữ liệu giá cổ phiếu trong quá khứ. Mục tiêu của họ là mua khi giá cổ phiếu tăng và bán trước khi giá bắt đầu giảm. Giao dịch ngắn hạn mang lại rủi ro lớn và không phù hợp cho nhà đầu tư ít kinh nghiệm.
Bắt đầu mua cổ phiếu
Đánh giá việc sử dụng dịch vụ môi giới toàn phần. Có nhiều cách để bạn mua cổ phiếu, mỗi cách có lợi ích và hạn chế riêng. Nếu bạn mới bắt đầu hoặc không có kinh nghiệm mua cổ phiếu, bạn nên sử dụng dịch vụ môi giới toàn phần. Dù phí cao nhưng họ có các chuyên gia tư vấn đáng tin cậy.
- Ví dụ, môi giới sẽ hỗ trợ bạn trong quá trình mua cổ phiếu và trả lời các câu hỏi của bạn. Bạn có thể hỏi, 'Tôi nên mua cổ phiếu nào dựa trên mức độ rủi ro mà tôi chấp nhận?' và 'Bạn có tư liệu nghiên cứu về loại cổ phiếu mà tôi muốn mua không?'
- Có nhiều công ty môi giới để bạn chọn, bạn có thể hỏi ý kiến từ người quen hoặc tìm hiểu về các công ty môi giới lớn và uy tín như Công ty Cổ phần Chứng khoán Sài Gòn, Công ty Cổ phần Chứng khoán VNDirect và nhiều hơn nữa.
- Nhớ rằng dịch vụ môi giới toàn phần sẽ có phí cao hơn. Phí môi giới là số tiền bạn phải trả khi mua hoặc bán cổ phiếu.
- Ví dụ, nếu bạn mua 500 triệu đồng cổ phiếu HAGL, môi giới có thể tính phí môi giới là 15 triệu đồng.
Xem xét sử dụng dịch vụ môi giới bán phần. Nếu bạn muốn tránh phí môi giới cao, bạn có thể sử dụng dịch vụ môi giới bán phần hoặc trực tuyến.
- Nhược điểm của dịch vụ môi giới bán phần là bạn không nhận được tư vấn như môi giới toàn phần. Tuy nhiên, bạn sẽ trả ít phí hơn và có thể mua cổ phiếu trực tuyến.
- Ở Việt Nam, có một số công ty môi giới bán phần uy tín như Charles Schwab, TD Ameritrade, Interactive Brokers và ETrade.
Tìm hiểu về các lựa chọn mua cổ phiếu trực tiếp. Các chương trình này cho phép nhà đầu tư mua cổ phiếu trực tiếp từ công ty mà họ chọn. Có hai loại chương trình để bạn lựa chọn: chương trình đầu tư trực tiếp (DIP) và chương trình tái đầu tư cổ tức (DRIP).
- Các chương trình này cho phép bạn mua cổ phiếu mà không cần thông qua môi giới.
- Đây là cách tiết kiệm và tiện lợi để nhà đầu tư mua cổ phiếu với số tiền nhỏ theo định kỳ. Tuy không phải tất cả các công ty đều cung cấp các lựa chọn này.
- Ví dụ, Tuấn tham gia chương trình DRIP để đầu tư 1 triệu đồng vào cổ phiếu Coca-Cola mỗi hai tuần. Cuối cùng, anh ấy đã đầu tư được 24 triệu đồng vào cổ phiếu này mà không phải trả phí môi giới.
- Nhược điểm khi đầu tư qua DRIP hoặc DIP có thể là vấn đề về thủ tục giấy tờ. Nếu bạn đầu tư vào nhiều công ty, bạn sẽ phải điền nhiều mẫu đơn và kiểm tra nhiều bảng sao kê.
- Ví dụ, nếu bạn tham gia 20 chương trình DRIP hoặc DIP, bạn sẽ nhận được 20 bảng sao kê hàng quý. Tuy nhiên, nếu bạn đầu tư 20 triệu đồng mỗi hai tuần, bạn sẽ tiết kiệm được nhiều phí môi giới.
Mở tài khoản giao dịch. Bước tiếp theo sau khi quyết định là mở tài khoản giao dịch. Bạn sẽ điền các biểu mẫu và có thể cần đặt cọc. Thông tin cần thiết sẽ thay đổi tùy thuộc vào phương thức đầu tư bạn chọn.
- Nếu bạn sử dụng dịch vụ môi giới toàn phần, hãy chọn một công ty mà bạn tin tưởng để chia sẻ thông tin cá nhân. Nếu có thể, gặp mặt người môi giới để trao đổi chi tiết về nhu cầu và mục tiêu của bạn. Thông tin càng nhiều thì càng dễ dàng giải quyết mong muốn của bạn.
- Nếu bạn sử dụng dịch vụ môi giới bán phần, bạn sẽ điền các biểu mẫu trực tuyến và gửi chúng qua bưu điện để xác nhận chữ ký. Đồng thời, bạn cũng cần đặt cọc tùy theo giá trị giao dịch đầu tiên.
- Nếu tham gia chương trình DRIP hoặc DIP, bạn phải hoàn tất hồ sơ trực tuyến và hồ sơ giấy trước khi mua cổ phiếu. Đồng thời, bạn cũng phải đặt cọc trước mỗi giao dịch.
Đặt lệnh mua cổ phiếu. Sau khi tài khoản đã được mở, việc đặt lệnh mua sẽ diễn ra nhanh chóng và dễ dàng. Tuy nhiên, các bước cụ thể phụ thuộc vào hình thức đầu tư của bạn.
- Nếu bạn sử dụng dịch vụ môi giới toàn phần, chỉ cần gọi điện cho họ và họ sẽ mua cổ phiếu cho bạn. Họ sẽ yêu cầu thông tin tài khoản của bạn và xác nhận lệnh mua trước khi thực hiện. Hãy lắng nghe kỹ! Họ cũng chỉ là con người, có thể gặp sai sót khi thực hiện lệnh mua.
- Nếu bạn sử dụng dịch vụ môi giới bán phần, bạn sẽ đặt lệnh mua trực tuyến. Đảm bảo bạn tuân thủ các hướng dẫn cẩn thận. Đừng nhầm lẫn giá cổ phiếu với số tiền bạn muốn đầu tư. Ví dụ, đặt lệnh mua 20 triệu cổ phiếu với giá 10 nghìn đồng mỗi cổ phần sẽ gây ra lỗi lớn.
- Nếu tham gia chương trình DRIP hoặc DIP, bạn có thể tìm các hồ sơ đăng ký trên trang web hoặc gọi cho phòng cổ đông để yêu cầu hồ sơ.
Theo dõi đầu tư của bạn. Biết rằng giá cổ phiếu và thị trường chứng khoán luôn biến động. Giá có thể tăng và giảm, đặc biệt trong ngắn hạn. Nếu bạn thấy một số đầu tư thường xuyên lỗ, hãy xem xét việc thay đổi danh mục đầu tư.
- Giá phản ánh cảm xúc của con người. Họ phản ứng với tin đồn, thông tin sai lệch, mong đợi và nỗi lo sợ. Không nên theo dõi giá cổ phiếu hàng ngày hoặc hàng tuần nếu bạn đầu tư dài hạn.
- Quá chú trọng vào việc theo dõi có thể dẫn đến quyết định không chắc chắn và gây thất thu lớn hơn. Hãy tập trung vào hiệu suất dài hạn của cổ phiếu.
- Bạn cần nhận biết rằng một số công ty có thể gặp vấn đề trong kinh doanh. Ví dụ, nếu công ty thua kiện lớn hoặc phải đối mặt với đối thủ mới, giá cổ phiếu có thể giảm đột ngột. Trong trường hợp này, nên bán cổ phiếu.
Lời khuyên hữu ích
- Có rất nhiều tài liệu hữu ích về cổ phiếu và thị trường chứng khoán. Hãy tự tìm hiểu trước khi đầu tư.
- Trước khi mua cổ phiếu, hãy thử nghiệm giao dịch giả mạo trong một khoảng thời gian. Đây là cách mô phỏng giao dịch cổ phiếu. Theo dõi giá cổ phiếu và ghi lại quyết định mua và bán. Kiểm tra xem quyết định của bạn có sinh lợi hay không. Khi bạn quen với thị trường, hãy bắt đầu đầu tư thực sự.
- Chọn đầu tư vào các công ty phù hợp với bạn.
Cảnh báo quan trọng
- Mọi đầu tư đều tiềm ẩn rủi ro. Không bao giờ đầu tư quá số tiền bạn có thể mất.
