1. Hiểu rõ quá trình hình thành và thành phần của tinh dịch
Tinh trùng chứa thông tin di truyền quan trọng của nam giới và được tạo ra ở tinh hoàn. Sau đó, chúng được nuôi dưỡng và lưu trữ trong mào tinh hoàn. Khi xuất tinh xảy ra, tinh trùng được vận chuyển qua ống dẫn tinh đến niệu đạo, kết hợp với tinh dịch và rồi được tiết ra ngoài cơ thể.
Tinh dịch là sự kết hợp của tinh trùng và dịch tiết
Dịch nhầy tạo ra tinh dịch từ cả 3 tuyến sinh dục, bao gồm:
Tuyến Cowper
Tuyến này tiết dịch nhầy chiếm khoảng 5% thành phần của tinh dịch, được gọi là dịch trước khi xuất tinh. Dịch nhầy này không nhiều nhưng có tác dụng quan trọng trong việc làm ẩm niệu đạo và cân bằng acid, tạo điều kiện tốt cho tinh trùng di chuyển.
Tuyến tiền liệt
Tuyến tiền liệt tiết ra dịch chiếm 15 - 30% thành phần của tinh dịch, chứa nhiều chất như acid citric, canxi, kẽm, inositol, magiê, acid phosphatase,… Ngoài ra, tuyến này cũng sản xuất men ly giải để làm lỏng tinh dịch sau khi xuất tinh khoảng 15 - 30 phút, giúp tinh trùng được giải phóng và di chuyển dễ dàng.
Khi tinh dịch hóa lỏng, tinh trùng mới có thể di chuyển và gặp gỡ trứng để thụ tinh, bất kể là trong môi trường tự nhiên hay âm đạo nữ giới.
Túi tinh là nguồn cung cấp dịch lớn nhất cho tinh dịch
Túi tinh
Túi tinh sản xuất dịch lớn nhất, chiếm 65 - 75% tinh dịch, bao gồm:
- Túi tinh đóng góp fructose cung cấp năng lượng và dinh dưỡng cho tinh trùng.
Prostaglandins trong túi tinh kích thích co thắt cơ âm đạo, giúp tinh trùng di chuyển dễ dàng tới trứng.
Túi tinh cũng tạo ra dịch giúp tinh dịch ngưng tụ thành gel ngay sau khi xuất tinh, giữ tinh trùng tại chỗ và phóng thích chậm trong quá trình hóa lỏng.
Màu sắc tinh dịch bình thường
Tinh dịch thường có màu trắng hoặc xám nhạt
Ngoài việc quan sát màu sắc tinh dịch, nam giới cũng cần kiểm tra thời gian hóa lỏng của tinh dịch. Khi tinh dịch không hóa lỏng hoặc hóa lỏng rất lâu sau khi xuất tinh, điều này cũng ảnh hưởng đến khả năng sinh sản và thụ tinh.
Màu sắc tinh dịch bất thường do nguyên nhân nào?
Màu sắc tinh dịch bất thường có thể là dấu hiệu của vấn đề sức khỏe hoặc bệnh lý. Nếu màu sắc tinh dịch không bình thường và đi kèm với triệu chứng khác, cần tiếp tục theo dõi và đi thăm khám.
Tinh dịch có màu nâu hoặc đỏ
Màu nâu hoặc đỏ, có thể là màu hồng nhạt của tinh trùng do có tế bào máu, hay còn gọi là xuất tinh ra máu. Nếu xuất hiện một vài lần rồi biến mất thì hầu hết là do tổn thương chảy máu lành tính.
Tuy nhiên, nếu chảy máu tái phát nhiều lần, nguyên nhân có thể là tổn thương bệnh lý như giãn tĩnh mạch thừng tinh, nhiễm khuẩn, hoặc ung thư tinh hoàn. Để xác định nguyên nhân, cần khám đồng thời nhiều cơ quan và tổn thương, từ tinh hoàn, tuyến tiền liệt đến niệu đạo.
Tinh dịch màu đỏ nâu có thể có máu lẫn trong đó
Tinh dịch có màu vàng hoặc xanh
Màu vàng hoặc xanh nhạt trong tinh dịch có thể do nguyên nhân không phải bệnh lý như:
Chế độ ăn
Một số thực phẩm có thể làm thay đổi màu và mùi tinh dịch như măng tây, bông cải, tỏi,…
Vàng da
Vàng da do tăng bilirubin trong máu có thể làm cho tinh dịch có màu vàng.
Hỗn hợp của nước tiểu và tinh dịch
Nước tiểu thường có màu vàng nhạt hoặc đậm tùy thuộc vào sức khỏe và lượng nước uống. Khi nước tiểu và tinh dịch chảy qua cùng một đường ống nên có thể nước tiểu lẫn vào tinh dịch tạo ra màu vàng.
Cần cẩn thận với tinh dịch có màu vàng hoặc xanh do sự hiện diện của nhiều tế bào bạch cầu - biểu hiện của viêm nhiễm do khuẩn hoặc các bệnh lý qua đường tình dục như herpes, chlamydia, lậu,… Ngoài sự thay đổi màu sắc, tinh dịch màu vàng hoặc xanh do nhiễm trùng thường có mùi hôi khó chịu.
Nếu nguyên nhân là do bệnh lý này, người bệnh cần điều trị bằng kháng sinh nếu là vi khuẩn hoặc thuốc kháng virus nếu là virus. Nếu nguyên nhân là do thực phẩm, chỉ cần hạn chế thực phẩm này, tinh dịch sẽ trở lại màu bình thường.
Tinh dịch trong có thể đưa ra cảnh báo về lượng hoặc chất lượng tinh trùng không bình thường
Tinh dịch trong như nước lã
Thay vì có màu trắng đục và nhớt, nhiều nam giới thấy tinh dịch trong như nước lã, đây cũng là tình trạng không bình thường. Nguyên nhân có thể do lượng hoặc chất lượng tinh trùng không đủ hoặc môi trường tinh dịch không tốt dẫn đến sự suy giảm của tinh trùng. Trong trường hợp này, cần thực hiện xét nghiệm tinh dịch để chẩn đoán chính xác vấn đề và điều trị.
Màu sắc của tinh dịch cho biết nhiều về tình trạng sức khỏe sinh sản nam giới, đặc biệt quan trọng khi màu sắc tinh dịch không bình thường trong thời gian dài. Cần thăm khám để tìm ra nguyên nhân và điều trị nếu liên quan đến bệnh lý.