Khi tra từ điển Cambridge online, bên cạnh các kí tự phiên âm thường thấy, chắc hẳn người học sẽ bắt gặp những dấu chấm xuất hiện trong phiên âm của 1 số từ. Dấu chấm ấy chính là kí hiệu thể hiện sự ngăn cách hay “ranh giới” giữa các âm tiết với nhau.
Việc chia âm tiết như vậy sẽ giúp học viên chủ động hơn khi phát âm các từ tiếng Anh, đặc biệt là các từ phức tạp, và ngoài ra, học viên cũng sẽ vận dụng tốt hơn một vài tính chất về ngữ âm khi chia âm tiết đúng.
Bài viết này sẽ phân tích khái niệm âm tiết, các quy tắc chia âm tiết cũng như nâng cao khả năng áp dụng quy tắc ấy thông qua phần luyện tập.
Key insights: |
---|
|
Âm tiết là gì?
Roach (2009), dưới góc nhìn ngữ âm học (phonetics), đã khái quát âm tiết như sau: chúng bao gồm một phần chính (center) được phát âm khá to rõ và luồng hơi thoát ra hầu như không bị cản lại (mang đặc tính của nguyên âm). Trước hoặc sau phần chính sẽ là âm nhỏ hơn và có sự cản lại ở luồng hơi (mang đặc tính của phụ âm).
Ví dụ minh họa:→ Có 2 âm tiết bao gồm /ræb/ và /ɪt/, với /æ/ là phần chính và /r/ và /b/ là phụ âm theo kèm (âm tiết 1), /ɪ/ là phần chính và /t/ là phụ âm theo kèm (âm tiết 2).
Cấu tạo âm tiết
onset (âm đầu - phụ âm đứng trước)
rhyme (vần).
Cụ thể, rhyme được cấu thành từ peak (đỉnh âm tiết - thường là nguyên âm) và coda (âm đuôi - phụ âm đứng sau).
English Phonetics and Phonology - Tác giả Peter RoachVí dụ minh họa:Onset: /str/
Rhyme: /ɒŋ/ với /ɒ/ là peak và /ŋ/ là coda
***Lưu ý: âm tiết có thể không có onset (những từ bắt đầu bằng nguyên âm: on, aura, v.v) và không có coda (những từ kết thúc bằng nguyên âm: me, tea, v.v.) nhưng bắt buộc phải có peak.
Hướng dẫn chia âm tiết
Dựa trên chữ viết
Quy tắc CV/VC trong âm tiết
Quy tắc này hướng dẫn người học tách 2 phụ âm (consonant - C) đứng giữa 2 nguyên âm (vowel - V) để tạo thành 2 âm tiết.
Ví dụ:
rabbit tách thành rab và bit;
dinner tách thành din và ner
Nguyên tắc C + -le
Đối với một số từ kết thúc bằng đuôi -le (candle, handle, v.v.), ta lấy một phụ âm đứng trước -le và tách với phần còn lại để tạo ra 2 âm tiết.
Ví dụ:
riddle (câu đố) tách thành rid và dle;
stable (ổn định) tách thành sta và ble
Nguyên tắc VCV
Khi chỉ có một phụ âm đứng giữa 2 nguyên âm, ta sẽ dựa vào việc nguyên âm đầu có là nguyên âm dài hay không.
Nếu đó là nguyên âm dài, thì phụ âm đứng giữa sẽ thuộc về âm tiết phía sau.
Ví dụ: recent (gần đây) sẽ tách thành re và cent
Nếu đó là nguyên âm ngắn, thì phụ âm đứng giữa sẽ thuộc về âm tiết phía trước.
Ví dụ: lemon sẽ tách thành le và mon
Dựa trên phiên âm
Về phương diện phiên âm, Roach (2009) sử dụng maximal onsets principle (quy tắc tối đa âm đầu) khi tách âm tiết. Nghĩa là khi một từ có nhiều hơn 2 âm tiết, các phụ âm ở vị trí giữa sẽ được nhóm về âm tiết đứng sau (hoặc bên phải) nhiều nhất có thể. Việc chia âm tiết được kí hiệu bằng dấu chấm trong phiên âm (thể hiện sự ngăn cách hoặc “ranh giới” giữa các âm tiết).
Theo Roach (2009), sẽ có 5 trường hợp chia âm tiết như sau:
e.kstrə
ek.strə
eks.trə
ekst.rə
ekstr.ə
Áp dụng maximal onsets principle, ta sẽ nhóm phụ âm giữa về âm tiết phía sau (hay nhóm về bên phải). Như vậy, ta sẽ tạo thành âm tiết /kstrə/. Nhưng cần lưu ý rằng trong tiếng Anh không có cụm phụ âm kstr mà chỉ có str (VD: strength, straw) nên âm tiết cuối ta chỉ có thể là /strə/ và âm /k/ sẽ ghép với nguyên âm tạo thành âm tiết đầu tiên là /ek/. Đó cũng chính là cách chia số (2).
Có thể thấy, maximal onsets principle cũng giải thích kĩ hơn cách chia âm tiết khi có nguyên âm dài (Quy tắc VCV nêu trên). Cụ thể, các nguyên âm ngắn (short vowels: ɪ, æ, e, ʊ, ɒ, ʌ) phải được theo kèm bởi phụ âm phía sau (luôn luôn phải có coda), còn các nguyên âm dài (long vowels: iː, uː, ɔː, ɑː, ɜː) hoặc các nguyên âm đôi (diphthongs: aɪ, aʊ, eɪ, v.v.) thì có thể không cần phụ âm theo kèm phía sau (có thể có coda). Vì vậy, sau khi nhóm phụ âm về bên phải cần chú ý xem nguyên âm phía trước là ngắn (cần phụ âm phía sau) hay dài (không cần phụ âm phía sau).
Ví dụ:
gần đây→ Vậy ta được 2 âm tiết /riː/ và /sənt/. Kết quả: /ˈriː.sənt/
trái chanh→ Vậy ta được 2 âm tiết /lem/ và /ən/. Kết quả: /ˈlem.ən/
App
Nâng cao khả năng phát âm
Việc chia âm tiết giúp người học nhận diện được số lượng âm tiết của một từ, qua đó, hạn chế lỗi phát âm do thiếu âm tiết. Bên cạnh đó, việc chia âm tiết cũng giúp người học đọc phiên âm trong từ điển nhanh hơn, chia nhỏ và phát âm các từ phức tạp dễ dàng hơn.
Ví dụ điều này minh họa:Ngoài ra, việc chia nhỏ các từ thành âm tiết sẽ giúp việc nhận biết nguyên âm thêm rõ ràng hơn, giúp phân biệt được sự khác nhau (nguyên âm dài/ ngắn).
Áp dụng những đặc điểm về ngữ âm
Một trong những đặc điểm ngữ âm có liên quan đến maximal onsets principle chính là việc phát âm âm tắc (plosive consonants) có bật hơi (aspirated) hay không bật hơi (unaspirated).
Cụ thể, nếu các âm p, t, k ở vị trí đầu thì sẽ bật hơi, nhưng ở vị trí cuối thì không. Nhưng câu hỏi được đặt ra: Nếu các âm ấy đứng giữa của từ (VD: bottle, simple) thì sẽ như thế nào?
Xét 2 trường hợp sau đây:
Hiện nay, Anh ngữ Mytour đang tổ chức các khóa học English Foundation cam kết đầu ra Zero-risk giúp người mới bắt đầu học tiếng Anh có nền tảng vững về từ vựng – ngữ pháp – phát âm để có thể diễn tả cơ bản các ý tưởng của mình, đọc/nghe hiểu được ý chính, hiểu và vận dụng các cấu trúc câu ngữ pháp tiếng anh cơ bản,…. Tham khảo ngay khoá học để biết thêm thông tin chi tiết nhé!
Huấn luyện
Đáp án:
/ˈbɑː.skɪt/ (/ɑː/ là nguyên âm dài)
/ˈnæp.kɪn/ (/æ/ nguyên âm ngắn, không có /pk/)
/ˈpeɪ.trən/ (/eɪ/ là nguyên âm đôi)
/ˈkwes.tʃən/
/ˈpəʊ.lər/ (/əʊ/ là nguyên âm đôi)
/ˈʌg.li/
/ˈaʊt.kɑːst/ (không có /tk/)
/ˈræp.ɪd/ (/æ/ nguyên âm ngắn)
Summary
Nguồn tham khảo:
Roach, Peter. English Phonetics and Phonology: A Practical Course. 4th ed., Cambridge University Press.
Orpi, Delilah. “Divide Words into Syllables .” Thrive Literacy Corner, 31 Mar. 2023, thriveedservices.com/syllable-division-rules-how-to-divide-words-into-syllables/.
“Syllable Division Rules.” Sarah’s Teaching Snippets, 22 Aug. 2020, sarahsnippets.com/syllable-division-rules/.