1. Vận động tinh là gì?
Vận động là một quá trình quan trọng và cần thiết cho sự phát triển của trẻ. Quá trình này bao gồm hai kỹ năng: vận động thô và vận động tinh. Thông thường, trẻ sẽ phát triển sớm các hoạt động liên quan đến nhóm cơ lớn như lăn, bò, trườn, xoay người, giữ thăng bằng, đi lại,... Tất cả những hoạt động này được gọi là vận động thô, giúp trẻ kiểm soát cơ bắp tay và chân.
Khi đã thuần thục các hoạt động vận động thô, trẻ sẽ bắt đầu bắt chước và tập luyện vận động tinh, bao gồm các hoạt động liên quan đến nhóm cơ nhỏ như điều khiển ngón tay, bàn tay,... Bằng cách lặp đi lặp lại, học hỏi từ người lớn hoặc tiếp xúc với nhiều loại đồ chơi, trẻ sẽ phát triển kỹ năng này từ khi còn vài tháng tuổi.
Sau khi thành thạo các hoạt động thô, trẻ sẽ bắt đầu phát triển các kỹ năng vận động tinh, bao gồm các hoạt động liên quan đến nhóm cơ nhỏ hơn
Một số kỹ năng vận động tinh mà trẻ nên biết:
Dù trẻ phát triển sớm hay muộn, bố mẹ nên tạo điều kiện để trẻ phát triển những kỹ năng vận động tinh sau đây:
-
Khum hoặc mở ngón tay giúp trẻ phối hợp các ngón tay linh hoạt, từ đó hình thành các kỹ năng quan trọng như cầm nắm, vẽ, viết,…
-
Cố định cổ tay giúp trẻ điều khiển và kiểm soát chuyển động của bàn tay theo ý muốn.
-
Sự khéo léo của bàn tay thể hiện qua các động tác cầm nắm, gỡ đồ vật,… Ngoài ra, để tăng sức mạnh cơ tay, trẻ có thể thực hiện các động tác bằng cả bàn tay.
-
Kỹ năng song song là các động tác thực hiện bằng cả hai tay cùng lúc, giúp tăng sự phối hợp nhịp nhàng của đôi tay.
-
Sử dụng kéo thể hiện sự khéo léo của trẻ trong việc điều khiển ngón tay và kiểm soát lực tay để cắt. Kỹ năng này còn giúp trẻ phối hợp mắt để quan sát đồ vật.
Một số kỹ năng vận động tinh đơn giản mà trẻ có thể thực hiện như: khum hoặc mở ngón tay, cầm nắm, đập phá đồ vật bằng hai tay,…
Tầm quan trọng của kỹ năng vận động tinh:
Từ lúc sinh ra đến khi trưởng thành, trẻ cần rèn luyện và thành thạo các kỹ năng vận động tinh. Nhóm kỹ năng này có vai trò quan trọng, giúp trẻ tự thực hiện các hoạt động sinh hoạt hàng ngày như đánh răng, mặc quần áo. Điều này giúp trẻ trở nên độc lập và tự chăm sóc bản thân mà không cần sự giúp đỡ của người khác.
Trong quá trình rèn luyện, các động tác lặp đi lặp lại nhiều lần giúp trẻ ghi nhớ và thực hiện dễ dàng. Điều này không chỉ kích thích phát triển kỹ năng thị giác, thính giác,... mà còn phát triển trí não, tư duy, trí tưởng tượng của trẻ. Qua đó, trẻ sẽ dần khám phá sự vật và hiện tượng trong thế giới xung quanh.
2. Các cột mốc phát triển kỹ năng vận động tinh ở trẻ
Khi trẻ vào lớp mầm non, bố mẹ nên rèn luyện cho trẻ các kỹ năng vận động tinh cần thiết. Đây là thời điểm vàng, nếu bỏ qua, việc rèn luyện sẽ khó khăn hơn và trẻ sẽ khó hòa nhập với bạn bè cùng lớp. Dưới đây là những cột mốc phát triển vận động tinh của trẻ, bạn có thể tham khảo và áp dụng cho con mình:
-
Giai đoạn từ 0 - 3 tháng tuổi, trẻ phát triển kỹ năng qua các động tác đơn giản như đưa tay lên miệng.
-
Giai đoạn từ 3 - 6 tháng tuổi, mức độ phức tạp tăng dần, trẻ có thể tự nắm, lắc đồ vật bằng hai tay hoặc chuyển đồ từ tay này sang tay kia.
-
Giai đoạn từ 6 - 9 tháng tuổi, trẻ có thể chụm các ngón tay để cào cấu, vỗ tay, bốc thức ăn cho vào miệng hoặc dùng hai tay lấy đồ chơi.
-
Giai đoạn 9 - 12 tháng tuổi, trẻ phát triển kỹ năng cầm đồ chơi bằng một tay, dùng ngón cái và ngón trỏ để chỉ đồ vật, tự cầm thức ăn đưa vào miệng, thậm chí đập phá mọi thứ vào nhau.
-
Giai đoạn từ 1 - 2 tuổi, trẻ có thể xếp chồng đồ vật, dùng bút vẽ nguệch ngoạc, và tự ăn bằng muỗng.
-
Giai đoạn 2 - 3 tuổi, trẻ biết rửa tay, sử dụng muỗng để ăn và tháo lắp đồ chơi đơn giản khi được hướng dẫn.
-
Giai đoạn 3 - 4 tuổi, trẻ tự mặc quần áo, sử dụng kéo cắt giấy, và vẽ ngôi nhà cùng các vật ít chi tiết.
-
Giai đoạn 5 - 7 tuổi, trẻ có thể viết, tô màu theo tranh có sẵn và khả năng ghi nhớ phát triển tốt hơn.
Giai đoạn từ 1 - 2 tuổi, phần lớn trẻ đã có thể xếp chồng đồ vật, dùng bút vẽ nguệch ngoạc trên giấy và tự ăn bằng muỗng.
3. Cách hỗ trợ trẻ phát triển các kỹ năng vận động tinh thần
Sự tiến triển của từng đứa trẻ là riêng biệt, vì vậy, trong cuộc sống hàng ngày, cha mẹ nên tạo điều kiện thúc đẩy trẻ thực hiện các kỹ năng vận động. Có một số hoạt động mà bạn có thể tham gia cùng con như:
-
Trong khi ăn, bạn có thể cho trẻ tham gia khuấy, trộn thức ăn hoặc sắp xếp các vật phẩm trên bàn ăn.
-
Dạy trẻ cách rót nước vào cốc, vẽ các hình đơn giản với ít chi tiết.
-
Để khuyến khích khả năng sáng tạo, bạn có thể cho trẻ tham gia ghép hình, nặn đất sét, cắt dán thủ công,…
-
Khuyến khích trẻ sắp xếp đồ chơi vào hộp sau khi chơi xong.
-
Dạy trẻ bắt chước cách mở hộp, vặn nắp,… để tăng sức mạnh cho đôi bàn tay.
Để hỗ trợ trẻ phát triển kỹ năng vận động tinh thần, cha mẹ cần quan tâm và dành nhiều thời gian chơi cùng trẻ
Kỹ năng vận động tinh thần là yếu tố quan trọng và cần thiết cho quá trình học tập và sinh hoạt của trẻ sau này. Vì vậy, cha mẹ nên quan tâm, hỗ trợ trẻ thực hiện các hoạt động đơn giản. Nếu phát hiện trẻ phát triển chậm chạp hoặc gặp khó khăn khi thực hiện, cha mẹ có thể đưa trẻ đến phòng khám Nhi tại Bệnh viện Đa khoa Mytour để được các bác sĩ tư vấn và can thiệp kịp thời.