Quy trình rửa mắt không chỉ cần thiết cho những nơi có độ rủi ro cao như phòng thí nghiệm hóa học. Những gia đình sử dụng sản phẩm lau rửa thường xuyên hoặc có trẻ nhỏ cũng cần tìm hiểu kỹ thuật rửa mắt để loại bỏ các chất độc hại. Thậm chí trong các tình huống không nguy cấp thì rửa mắt bằng nước cũng có thể làm dịu mắt bị mỏi nhờ tác dụng tăng độ ẩm và tuần hoàn cho mắt. Ngoài ra các chuyên gia y khoa cũng khuyến cáo nên rửa mắt trong những trường hợp khác. Hãy học cách sử dụng dung dịch rửa mắt để áp dụng trong các tình huống có thể xảy ra sau này.
Các Bước
Chuẩn Bị Trước Khi Rửa

Xác Định Cần Chăm Sóc Y Tế Khẩn Cấp Hay Không Một số hóa chất có thể gây bỏng hoặc tổn thương khác, vì vậy bạn cần kiểm tra nhãn trên bao bì hóa chất để biết cách rửa mắt. Liên hệ với phòng cấp cứu của bệnh viện để biết cách xử lý khi có hóa chất nào đó bắn vào mắt.
- Chăm sóc y tế khẩn cấp khi xuất hiện các triệu chứng như buồn nôn hoặc nôn, nhức đầu hoặc mê sảng, song thị hoặc suy giảm thị lực, chóng mặt hoặc bất tỉnh, phát ban hoặc sốt.
- Nếu gặp trường hợp mà rửa mắt cũng không hiệu quả thì bạn nên đến bệnh viện ngay để được điều trị. Nhờ người khác chở đến bệnh viện nếu bạn không thể tự đi.

Xác định thời gian cần rửa mắt. Thời gian rửa phụ thuộc vào loại chất dính vào mắt, và bạn không bao giờ nên rửa quá lâu khi mắt đã tiếp xúc với chất gây hại. Thận trọng khi xác định thời gian rửa mắt:
- 5 phút cho các hóa chất kích ứng nhẹ như xà phòng rửa tay hoặc dầu gội đầu
- 20 phút hoặc hơn cho các chất kích ứng trung bình đến mạnh, như ớt cay
- 20 phút cho các chất ăn mòn nhẹ như axit trong bình ắc quy
- Ít nhất 60 phút cho các chất ăn mòn mạnh, bao gồm kiềm gia dụng như chất thông nghẹt cống, thuốc tẩy và dung dịch amoniắc

Lưu trữ dung dịch rửa mắt ở nhà. Dung dịch rửa mắt thương mại được vô trùng và có độ pH cân bằng 7. Sử dụng dung dịch rửa mắt luôn là lựa chọn tốt hơn so với nước thường.

Sử dụng nước vô trùng. Nếu không có dung dịch rửa mắt thương mại, bạn có thể sử dụng nước vô trùng. Nước máy vẫn chứa các chất gây kích ứng nhiều hơn nên cần phải cẩn trọng.
- Bạn cũng có thể sử dụng nước đóng chai.
- Sữa có thể làm dịu cảm giác nóng từ thực phẩm như ớt, nhưng sau đó bạn nên sử dụng dung dịch rửa mắt vô trùng. Nếu sử dụng sữa, hãy đảm bảo rằng nó chưa hỏng để tránh vi khuẩn xâm nhập vào mắt.

Đảm bảo dung dịch có nhiệt độ phù hợp. Khi sử dụng nước đóng chai hoặc sữa, hãy nhớ không sử dụng ngay sau khi lấy chúng ra khỏi tủ lạnh. Dung dịch rửa mắt nên có nhiệt độ từ 15,6–37,8°C.

Chọn phương pháp sử dụng dung dịch rửa mắt. Bạn cần biết cách đưa nước hoặc dung dịch rửa vào mắt một cách an toàn và vệ sinh. Có một số vật dụng bạn có thể sử dụng như tô, cốc nhỏ hoặc ống nhỏ mắt. Dù sử dụng phương tiện nào, bạn cũng phải đảm bảo chúng đã được rửa sạch bằng xà phòng và nước trước khi rót dung dịch vô trùng vào.
- Chiếc tô là lựa chọn tốt nhất cho việc rửa chất gây hại, dị vật hoặc mỗi khi mắt mệt mỏi. Tô phải đủ lớn để bạn có thể nhúng toàn bộ khuôn mặt vào.
- Nếu bạn dùng cốc nhỏ, hãy đảm bảo nó khớp với rìa hốc mắt, như cốc rượu. Tuy nhiên, cốc nhỏ chỉ dùng để rửa chất gây hại hoặc giảm mệt mỏi, không thể sử dụng để rửa dị vật.
- Hạn chế sử dụng ống nhỏ mắt trong hầu hết các trường hợp, vì nó chỉ giúp giảm mệt mỏi mắt.

Không trì hoãn khi rửa sạch hóa chất. Thời gian đôi khi là yếu tố rất quan trọng, đặc biệt khi mắt tiếp xúc với axit hoặc kiềm. Việc rửa sạch hóa chất càng nhanh càng tốt là điều quan trọng hơn việc tìm dung dịch vô trùng, đảm bảo nhiệt độ phù hợp và v.v... Nếu mắt tiếp xúc với chất ăn mòn, bạn chỉ cần chạy đi rửa mà không cần suy nghĩ.
- Tổn thương sẽ càng lớn nếu mắt tiếp xúc với chất ăn mòn/axit càng lâu, vì vậy mục tiêu là phải rửa sạch thật nhanh.
Rửa mắt trong tô

Chọn một chiếc tô. Sử dụng tô để đưa dung dịch rửa vào mắt là phương pháp chính được áp dụng khi mắt tiếp xúc với chất gây hại hoặc có dị vật nhỏ rơi vào, cũng là cách lý tưởng để rửa mắt mỗi ngày khi mệt mỏi. Tô phải hoàn toàn sạch và đủ lớn để bạn có thể nhúng toàn khuôn mặt vào.

Rót dung dịch vào tô. Dù là dung dịch rửa thương mại hay nước lọc, nhiệt độ phù hợp là từ 15,6–37,8°C. Không nên rót dung dịch đầy sát miệng tô, vì nó sẽ trào ra khi bạn nhúng mặt vào.

Nhúng mặt vào tô. Hít thật sâu và nhúng toàn khuôn mặt vào tô để dung dịch ngập qua mắt, nhưng bạn không nên nhúng quá sâu; nếu không, dung dịch sẽ chảy vào mũi.

Mở và xoay mắt. Hãy để toàn bộ bề mặt mắt tiếp xúc với nước. Động tác xoay mắt theo vòng tròn giúp nước dễ dàng chảy vào mắt và rửa sạch chất gây hại hoặc bụi bẩn.

Nghiêng đầu lên và nháy mắt. Nháy mắt một vài lần giúp nước lan rộng và phủ đều lên toàn bộ bề mặt mắt.

Thực hiện lại nếu cần. Để giảm mỏi và khô mắt, bạn chỉ cần nhúng mặt vào nước 1-2 lần cho đến khi mắt không còn mỏi. Đối với việc rửa sạch mắt khỏi chất gây hại, bạn cần tuân thủ hướng dẫn trong Phương pháp 1 về thời gian cần rửa.
- Nhưng nhớ rằng không nên rửa mắt quá lâu. Trong trường hợp tiếp xúc với chất gây kích ứng, đặc biệt là hóa chất, bạn có thể rửa lâu hơn so với thời gian khuyến nghị.

Lau khô mặt bằng khăn sạch. Không lau trực tiếp vào mắt mà chỉ thấm khô mí mắt khi đang nhắm bằng khăn sạch.
Rửa mắt trong cốc

Không áp dụng cách này nếu mắt bị dị vật. Phương pháp này chỉ thích hợp để làm dịu mắt mỏi. Trong trường hợp mắt tiếp xúc với chất gây hại, việc sử dụng tô là lựa chọn tốt nhất. Hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa mắt trước khi áp dụng phương pháp này cho các trường hợp khác ngoài mắt mỏi.

Rót dung dịch rửa vào cốc nhỏ và sạch, có kích thước phù hợp với hốc mắt. Ví dụ như cốc rượu cần được làm sạch kỹ.
- Dung dịch rửa mắt thương mại hoặc nước vô trùng nên có nhiệt độ khoảng 15,6–37,8°C.

Đặt cốc gần vào mắt. Cúi đầu hướng về phía cốc sao cho rìa của cốc sát vào hốc mắt.

Ngửa đầu ra phía sau. Trong khi cốc đặt sát vào hốc mắt, bạn ngửa đầu ra phía sau để mắt và đáy cốc đều hướng lên trên, giúp dung dịch tiếp xúc trực tiếp với mắt.
- Dung dịch có thể chảy ra chút ít. Bạn nên nghiêng người vào bồn rửa khi rửa mắt để tránh dung dịch chảy xuống mặt và dính vào quần áo. Nếu cần, bạn có thể quấn khăn tắm quanh cổ để giữ người khô ráo.

Nhìn quanh và nháy mắt. Khi đảo mắt theo hình vòng tròn và nháy mắt nhiều lần, dung dịch rửa sẽ phủ đều khắp bề mặt mắt, giúp duy trì độ ẩm và loại bỏ chất gây hại.

Thực hiện lại nếu cần. Sau đó, bạn cúi đầu thấp để lấy ống ra mà không làm dung dịch tràn ra ngoài. Chỉ cần rửa một lần để làm dịu mắt mỏi và khô, nhưng nếu muốn loại bỏ chất gây hại, bạn có thể thực hiện lại lần nữa.

Thấm khô mắt bằng khăn sạch. Không lau trực tiếp vào mắt mà chỉ thấm khô mí mắt khi đang nhắm bằng khăn sạch.
Rửa bằng ống nhỏ mắt

Không sử dụng phương pháp này nếu mắt bị dị vật. Phương pháp này thích hợp để làm dịu mắt mỏi hoặc để rửa mắt cho trẻ nhỏ khi chúng không biết cách rửa bằng phương pháp khác. Trong trường hợp mắt tiếp xúc với chất gây hại, việc sử dụng tô là lựa chọn tốt nhất.

Rút dung dịch rửa vào ống nhỏ mắt. Đặt đầu ống vào dung dịch hoặc nước rửa, sau đó bóp và thả phần thân ống để hút nước vào.
- Bạn có thể sử dụng ống tiêm nhựa vô trùng, loại không có đầu sắc hoặc không gắn kim tiêm.

Rơi vài giọt dung dịch vào mắt. Hãy ngửa đầu ra sau, đặt ống nhỏ phía trên mắt mở và nhẹ nhàng bóp thân ống để rơi ra vài giọt.
- Đừng để đầu ống tiếp xúc với mắt hoặc lông mi.

Mắt mắt nhiều lần. Để dung dịch lan tỏa đều trên mắt, bạn cần mắt nhiều lần. Hãy cố gắng mắt để dung dịch chảy vào mắt thay vì tập trung lại rồi chảy xuống má.

Thực hiện lại nếu cần. Chỉ cần rơi vài giọt là đủ để làm dịu mắt mỏi và khô, nhưng nếu muốn loại bỏ chất gây hại hoàn toàn, bạn cần thực hiện lại nhiều lần.

Sử dụng khăn. Đối với trẻ nhỏ, có một phương pháp thay thế là nhúng một khăn sạch vào dung dịch và nhẹ nhàng chấm lên mí mắt của bé đang nhắm. Chỉ cần chấm nhẹ cũng đủ để dung dịch tràn ra trên mí mắt và lông mi, sau đó khi bé mở mắt, dung dịch sẽ tự tràn vào.
- Thực hiện lại nếu cần, nhưng đừng nhúng cùng một vị trí khăn vào dung dịch để đảm bảo vệ sinh. Thay vào đó, hãy sử dụng một phần khăn khô khác hoặc sử dụng một chiếc khăn mới.
Tự mix dung dịch rửa mắt

Đun sôi nước. Lưu ý, dung dịch rửa mắt thương mại luôn là lựa chọn an toàn hơn so với pha chế tự nhiên. Dù bạn cẩn thận tới đâu, vẫn có nguy cơ gây kích ứng mắt hoặc nhiễm trùng nặng. Đã có những trường hợp tự chế nước muối tại nhà và gặp phải nhiễm trùng nặng, do đó đây là một lựa chọn rủi ro. Tuy nhiên, nếu bạn vẫn muốn tự pha chế dung dịch rửa mắt tại nhà, có một số biện pháp để đảm bảo dung dịch sạch và an toàn nhất có thể. Đầu tiên, bạn đun sôi một ấm nước để diệt khuẩn và vi sinh vật, duy trì nước ở trạng thái sôi hoàn toàn trong ít nhất một phút rồi để nguội trước khi sử dụng.
- Nên sử dụng nước tinh khiết vô trùng thay vì nước máy thông thường. Nước máy chứa nhiều vi khuẩn và phụ gia hơn nước tinh khiết.
- Nếu không muốn tự pha chế dung dịch rửa mắt, bạn có thể sử dụng nước máy. Tuy nhiên, hãy nhớ rằng nước máy có thể gây kích ứng hơn và có nguy cơ chứa nhiều vi khuẩn hơn, v.v...

Thêm muối vào nước. Thêm một thìa cà phê muối ăn vào mỗi cốc nước đang sôi. Độ mặn của dung dịch càng giống với nước mắt, thì mắt càng ít bị sốc khi tiếp xúc với dung dịch. Độ mặn của nước mắt thay đổi tùy thuộc vào mức độ cảm xúc (đau, buồn, v.v...) hoặc chỉ đơn giản là chất bôi trơn trong quá trình hoạt động. Tuy nhiên, mức độ mặn này thường thấp hơn 1% theo trọng lượng muối.

Khuấy tan muối. Hãy đảm bảo lượng muối thêm vào phải tan hoàn toàn trong nước. Với nước đang sôi và lượng muối khá ít, bạn sẽ không mất nhiều thời gian để khuấy tan muối. Hãy khuấy cho đến khi bạn không thấy còn hạt muối nào ở đáy cốc.

Để dung dịch nguội. Không bao giờ sử dụng dung dịch rửa mắt còn nóng, vì sẽ gây tổn thương nghiêm trọng cho mắt hoặc thậm chí có thể gây mù. Hãy tắt bếp và để nước nguội xuống nhiệt độ phòng, sau đó rót nước muối vào một bình khác đã được rửa sạch bằng xà phòng và nước vô trùng. Khi nhiệt độ dung dịch giống với nhiệt độ phòng (hoặc thấp hơn), bạn có thể sử dụng.
- Đóng kín nắp bình trong quá trình chờ nguội để không cho vi khuẩn mới xâm nhập.
- Mắt sẽ thoải mái hơn khi sử dụng dung dịch mát mẻ, nhưng đừng làm lạnh nước muối dưới 15,6°C. Nước quá lạnh có thể làm mắt đau và gây tổn thương nhẹ.
- Dù bạn bảo quản nước muối cẩn thận đến đâu, cũng cần đổ bỏ sau 1-2 ngày. Vi khuẩn mới có thể xâm nhập vào dung dịch sau khi nước hết sôi.
Rửa mắt trong trường hợp khẩn cấp

Nhận biết các tình huống cần rửa mắt ngay lập tức. Trong một số trường hợp khi mắt tiếp xúc với chất gây kích ứng hoặc chất gây hại nghiêm trọng, bạn cần tập trung vào việc rửa mắt thật kỹ và nhanh chóng, sau đó đi đến bệnh viện để được hỗ trợ. Nếu bạn vô tình tiếp xúc với hóa chất như axit, kiềm hoặc chất ăn mòn, hãy ngay lập tức ngừng lại và xử lý vấn đề bằng cách xử lý nước rửa mắt.

Nếu bạn ở Mỹ, gọi cho Trung tâm Kiểm soát Độc chất qua số (800) 222-1222 để được hỗ trợ. Họ sẽ hướng dẫn bạn cách rửa mắt hoặc cung cấp hướng dẫn chăm sóc y tế cần thiết dựa trên loại hóa chất bạn tiếp xúc.
- Ví dụ, một số loại hóa chất có phản ứng mạnh với nước, như hầu hết các kim loại kiềm. Họ có thể cung cấp hướng dẫn cụ thể cho từng trường hợp.
- Nếu họ yêu cầu gọi 911 và rửa mắt ngay lập tức, bạn có thể nhờ người khác gọi số cấp cứu trong khi bạn tiến hành rửa mắt. Việc đến bệnh viện sớm giúp giảm nguy cơ tổn thương nghiêm trọng hoặc mất thị lực.

Sử dụng bồn rửa mắt. Nếu bạn tiếp xúc với hóa chất, nhanh chóng tiến tới bồn rửa mắt. Bồn rửa này được thiết kế đặc biệt để rửa sạch mắt trong tình huống khẩn cấp. Đặt mặt vào trước vòi nước và nhấn cần gạt để nước phun ra với áp lực nhẹ. Mở mắt càng to càng tốt và sử dụng ngón tay để mở rộng mắt.

Rửa mắt trong vòng 15 phút. Nước không thể trung hòa hóa chất, nhưng có thể làm loãng và rửa sạch chúng. Bạn cần phải rửa mắt bằng nước trong ít nhất 15 phút với lượng nước ít nhất là 1,5 lít mỗi phút.

Rửa mắt bằng nước máy nếu không có bồn rửa mắt. Nếu không có bồn rửa mắt, bạn nên nhanh chóng chạy đến bồn rửa gần nhất. Mặc dù nước máy không được vô trùng như nước tinh khiết trong phòng thí nghiệm, nhưng việc rửa sạch hóa chất là quan trọng nhất. Hãy xối nước rửa mắt càng lâu càng tốt, ít nhất là 15-20 phút.
- Nếu có vòi nước có thể điều chỉnh được, hãy hướng vòi nước trực tiếp vào mắt và mở nước với áp lực nhẹ, nước ấm, trong khi mở mắt bằng ngón tay.

Tìm sự chăm sóc y tế. Nếu Trung tâm Kiểm soát Chất độc hướng dẫn bạn đến gặp bác sĩ sau khi rửa mắt, bạn nên đến bệnh viện ngay sau đó để được chăm sóc kịp thời.
Gợi ý
- Thay đổi dung dịch rửa cho mỗi mắt để tránh lây nhiễm vi khuẩn.
- Một số nhà thuốc có bán bộ dụng cụ rửa mắt gồm cốc nhỏ phù hợp với kích thước mắt và dung dịch rửa vô trùng.
Cảnh báo
- Không sử dụng quá nhiều muối. Dung dịch quá mặn có thể gây tổn thương cho một số tế bào, gây ra cảm giác không thoải mái hoặc đau rát.
- Tránh sử dụng nước quá nóng hoặc quá lạnh.
- Luôn tuân thủ các biện pháp an toàn khi làm việc với hóa chất, bao gồm đeo kính bảo hộ cho mắt. Mặc dù các biện pháp an toàn không thể đảm bảo tránh khỏi mọi tai nạn, nhưng chúng có thể giảm thiểu rủi ro đáng kể.
Danh sách vật dụng cần thiết
-
Tô lớn
-
Cốc nhỏ phù hợp với hốc mắt
-
Ống nhỏ để rửa mắt
-
Dung dịch rửa mắt
-
Nước ấm
-
Khăn tắm hoặc khăn giấy