Buzz
1. Tổng quan về tác phẩm
1.1 Thể loại
Truyền thuyết là thể loại kể chuyện truyền miệng về các sự kiện và nhân vật lịch sử, thường mang tính lý tưởng hóa. Qua đó, thể hiện sự ngưỡng mộ và tôn vinh của người dân đối với các nhân vật lịch sử.
Truyền thuyết 'Bánh chưng, bánh giầy' là một trong những câu chuyện đặc sắc trong kho tàng truyện truyền thuyết của Việt Nam.
1.2 Nội dung chính
Hùng Vương thứ sáu có hai mươi người con trai. Khi về già, vua muốn tìm một người xứng đáng để kế thừa ngôi vua, nên đã đưa ra điều kiện: 'Không nhất thiết phải là con trưởng, chỉ cần làm vua hài lòng trong lễ Tiên Vương thì sẽ được truyền ngôi.' Các hoàng tử đã dâng những mâm cỗ phong phú để làm vua hài lòng, nhưng Lang Liêu, con trai thứ mười tám, sống trong cảnh nghèo khó và mồ côi mẹ, chưa biết cách chuẩn bị lễ vật. Một đêm, Lang Liêu được thần báo mộng chỉ cho cách làm bánh từ gạo, tạo ra hai loại bánh hình vuông và hình tròn. Vua cha nhận thấy ý nghĩa sâu sắc trong hai loại bánh của Lang Liêu và đã chọn chúng để dâng lễ cùng Tiên Vương, đồng thời nhường ngôi cho Lang Liêu. Từ đó, phong tục làm bánh chưng, bánh giầy vào dịp Tết ra đời.
1.3 Cấu trúc
Truyện được chia thành ba phần:
- Phần 1: Từ đầu đến '.....chứng giám': Vua đặt ra điều kiện để chọn người kế vị.
- Phần 2: Tiếp theo đến '...hình tròn': Lang Liêu và các hoàng tử chuẩn bị lễ vật dâng vua.
- Phần 3: Phần còn lại: Ý nghĩa và phong tục làm bánh chưng, bánh giầy của người Việt.
1.4 Tóm tắt nội dung
Nội dung: Truyện phản ánh thành tựu văn minh nông nghiệp thời kỳ dựng nước và truyền thống hiếu kính trời đất, tổ tiên qua nhân vật Lang Liêu. Điều này thể hiện qua các sự kiện:
- Sự kiện 1: Vua Hùng đặt quy định chọn người nối ngôi phải chuẩn bị lễ vật có ý nghĩa nhất để dâng vua.
- Sự kiện 2: Lang Liêu được thần báo mộng và hướng dẫn cách làm bánh chưng, bánh giầy.
- Sự kiện 3: Mâm cỗ của Lang Liêu được coi là có ý nghĩa nhất, vì vậy chàng được chọn làm người kế vị.
- Sự kiện 4: Từ đó, phong tục làm bánh chưng, bánh giầy dâng cúng tổ tiên và trời đất được hình thành.
2. Đọc - hiểu văn bản
Câu 1: Vua Hùng đặt ra điều kiện để chọn người kế vị:
- Hoàn cảnh: Quốc gia đang trong thời bình, vua đã đến tuổi xế chiều.
- Điều kiện: 'Người kế thừa phải có khả năng tương đương với trí tuệ của ta, không nhất thiết phải là trưởng tử.'
- Hình thức: Thi tài. Trong lễ dâng Tiên Vương, ai làm vua hài lòng, vua sẽ truyền ngôi cho, với sự chứng nhận của Tiên Vương.
Câu 2: Tại sao Lang Liêu được sự giúp đỡ của thần?
Giữa các hoàng tử, Lang Liêu có hoàn cảnh kém may mắn hơn so với các anh em khác. Mẹ của chàng trước đây bị vua cha đối xử tệ, qua đời khi bệnh tật. Dù là hoàng tử, Lang Liêu sống cuộc đời giản dị và lương thiện, làm việc chăm chỉ ngoài cung, gần gũi với cuộc sống của người dân, làm nông và trồng trọt. Chàng hiểu được gợi ý từ thần và tự mình sáng tạo ra hình dạng bánh.
Câu 3: Các hoàng tử cạnh tranh nhau tìm lễ vật dâng vua:
- Các hoàng tử đều cố gắng làm những món ăn ngon nhất và đầy đủ nhất để dâng vua. Lang Liêu, được thần mách bảo, đã sử dụng gạo nếp sạch và đậu xanh kết hợp với thịt lợn, gói trong lá dong thành hình vuông rồi nấu suốt ngày đêm. Cùng loại gạo nếp ấy, chàng đồ lên, giã tay và nặn thành hình tròn.
- Vào ngày lễ dâng Tiên Vương, các hoàng tử mang đến đủ loại sơn hào hải vị, nem công chả phượng. Sau khi xem xét các lễ vật, vua dừng lại trước chồng bánh của Lang Liêu, cảm thấy hài lòng và gọi chàng lên hỏi về ý nghĩa. Lang Liêu kể về giấc mơ gặp thần và nhận được sự chấp thuận. Nhà vua vui mừng chọn hai loại bánh của Lang Liêu để dâng lễ và truyền ngôi cho chàng.
Câu 4: Tại sao hai loại bánh của Lang Liêu được chọn để tế Trời, Đất và Tiên Vương?
Những chiếc bánh này thể hiện sự trân trọng nghề nông và tôn vinh những giá trị của công sức lao động tạo ra sản phẩm hội tụ tinh hoa văn hóa nhân loại. Bánh tượng trưng cho sự hiện hữu của trời, đất, bao gồm cả cỏ cây và muôn loài, từ đó thể hiện mối quan hệ gắn bó giữa con người và thiên nhiên trong truyền thống văn hóa Việt Nam. Bánh cũng phản ánh tinh thần đoàn kết, gắn bó và tình cảm cộng đồng giữa những người dân Việt, vốn có nguồn gốc từ Lạc Long Quân và Âu Cơ. Vua Hùng thấy rằng Lang Liêu hiểu được tầm quan trọng của việc phát triển nông nghiệp để mang lại sự no ấm và hòa bình cho dân tộc. Đây là lý do Lang Liêu được chọn để truyền ngôi, thể hiện sự trọng dụng nhân tài có đức và lòng hiếu thảo, xứng đáng làm minh quân trong tương lai.
Câu 5: Ý nghĩa của truyền thống Bánh chưng, bánh giày:
- Ý nghĩa truyền thống:
+ Giải thích nguồn gốc của bánh chưng và bánh giày: Hai loại bánh này đại diện cho truyền thống văn hóa ẩm thực của người Việt Nam trong dịp Tết cổ truyền, đồng thời phản ánh thành tựu văn minh nông nghiệp.
+ Tôn vinh lao động và nghề nông.
+ Thể hiện lòng thành kính đối với Trời Đất, tổ tiên, những người đã sinh thành và xây dựng phong tục tập quán, coi trọng giá trị sáng tạo thiêng liêng của nhân dân, và ca ngợi truyền thống đạo lý cao đẹp 'uống nước nhớ nguồn' của dân tộc Việt Nam.
+ Đề cao trí tuệ và lòng hiếu thảo của người lao động.
- Ý nghĩa của bánh chưng và bánh giày:
+ Bánh hình tròn biểu trưng cho trời, được gọi là bánh giày, còn bánh hình vuông biểu trưng cho đất, được gọi là bánh chưng.
+ Lá gói bên ngoài bánh chưng tượng trưng cho sự gắn bó và tình thương giữa mọi người, như truyền thống 'thương người như thể thương thân' của ông cha ta.
- Tập tục của dân tộc chúng ta: Mỗi năm vào dịp Tết, bánh chưng và bánh giày luôn là những món ăn không thể thiếu.
3. Luyện tập
Câu 1: Thảo luận ở lớp: Ý nghĩa của phong tục làm bánh chưng và bánh giày trong ngày Tết của người Việt Nam.
Mỗi dân tộc đều có những món ăn truyền thống độc đáo, không chỉ ngon miệng và bổ dưỡng mà còn gắn liền với phong tục lâu đời của mình. Bánh chưng với hình vuông và màu xanh của lá dong bọc bên ngoài, bánh giày với hình tròn thể hiện sự hòa hợp giữa trời và đất. Triết lý vuông tròn của người Việt Nam được phản ánh qua bánh chưng dành cho mẹ và bánh giày dành cho cha. Đây là những món ăn trang trọng và quý giá nhất để dâng cúng tổ tiên, thể hiện lòng hiếu kính đối với công ơn sinh thành và dưỡng dục của cha mẹ, rộng lớn như đất trời.
Việt Nam, với truyền thống nông nghiệp trồng lúa nước, khi đến ngày Tết, việc gói hai loại bánh không chỉ giữ gìn văn hóa truyền thống mà còn làm sống lại câu chuyện bánh chưng, bánh giày trong kho tàng văn học dân gian. Điều này nhắc nhở thế hệ sau về sự tôn trọng tổ tiên, ngày giỗ tổ Hùng Vương, và nhấn mạnh tầm quan trọng của cây lúa và thiên nhiên trong nền văn hóa lúa nước.
Câu 2: Đọc câu chuyện này, chi tiết nào gây ấn tượng sâu sắc với bạn? Vì sao?
Chi tiết về việc Lang Liêu nằm mộng và được thần báo mộng không chỉ làm cho câu chuyện thêm phần hấp dẫn mà còn phản ánh mong ước của người lao động: người hiền lành sẽ gặp điều tốt, và trong lúc khó khăn sẽ nhận được sự giúp đỡ.
Trên đây là mẫu soạn bài Bánh chưng, bánh giày. Mytour gửi đến bạn bài viết nhằm hỗ trợ bạn chuẩn bị tốt kiến thức về tác phẩm trước khi vào lớp. Mytour rất mong có thể hỗ trợ bạn. Chúc bạn học tốt.
