Hướng dẫn soạn bài Chiếc lá đầu tiên trong SGK Ngữ Văn lớp 10 tập 2 Chân trời sáng tạo - chi tiết

Buzz

Nội dung bài viết

Theo bạn, các từ ngữ “một người” (dòng 8), “tôi” (dòng 16), “anh” (các dòng thơ khác) trong bài thơ có thể chỉ những ai? Tác dụng của việc sử dụng các từ ngữ nhân xưng như thế là gì?

Xem thêm

Đọc tóm tắt

- Bài thơ nhắc lại kí ức của tác giả về tuổi học trò, từ trường cũ đến những trò nghịch ngợm với bạn bè và cả tình yêu đầu đời.
- Tác giả chia sẻ kỷ niệm đáng nhớ nhất khi được mẹ dắt vào trường lần đầu, cảm giác ngượng ngùng được giảm nhẹ bởi sự động viên của cô giáo và sự hòa đồng của bạn bè.
- Những câu thơ hồi tưởng như “Những chuyện năm ấy, những chuyện năm xưa” vẫn rất sâu lắng và biểu lộ tình cảm chân thành của tác giả với thời học trò.

Theo bạn, các từ ngữ “một người” (dòng 8), “tôi” (dòng 16), “anh” (các dòng thơ khác) trong bài thơ có thể chỉ những ai? Tác dụng của việc sử dụng các từ ngữ nhân xưng như thế là gì?

Nội dung chính

Bài thơ là kí ức của tác giả về những kỉ niệm tuổi học trò : về trường cũ, lớp học năm xưa, bạn bè, những trò nghịch ngợm...và cả tình yêu đầu tiên của mình.

Trước khi đọc

Giải Câu hỏi 1 Trước khi đọc trang 6 SGK Văn 10 Chân trời sáng tạo

Bạn đã có kỉ niệm gì về ngôi trường làm bạn xúc động nhất? Hãy chia sẻ với bạn về điều đó.

Phương pháp giải:

- Hồi tưởng.

- Chia sẻ với bạn bè.

Lời giải chi tiết:

Thời điểm học sinh có lẽ là khoảng thời gian đẹp nhất trong cuộc đời của mỗi người. Những năm tháng học tập đó, chắc chắn mỗi người đều có những kỷ niệm riêng không thể nào quên và tôi cũng vậy. Kỷ niệm khiến tôi cảm động nhất là khi được mẹ đưa tay đi học lần đầu. Lúc ấy, tôi là một đứa trẻ nhút nhát, bước vào cổng trường cấp 1, mọi thứ đều lạ lẫm và tôi chỉ biết đứng sau lưng mẹ. Cảm giác ngượng ngùng đó càng được thể hiện rõ hơn khi mẹ dẫn tôi vào lớp học mới. Dường như hiểu được tâm trạng của tôi, cô giáo chủ nhiệm lại gần và động viên. Cô mặc một chiếc áo dài hồng phấn, mái tóc dài cùng giọng nói ấm áp ấy đã khiến tôi mau chóng quên đi cảm giác đó. Sự động viên từ cô giáo, sự vui vẻ, hòa đồng của các bạn đã giúp tôi dần thích nghi với môi trường mới. Mỗi khi nhớ lại, kỷ niệm ấy khiến tôi rưng rưng nước mắt và cảm thấy hạnh phúc vì có một người mẹ luôn bên cạnh, một cô giáo luôn chia sẻ, động viên và những người bạn tốt.

Trong khi đọc strong> 1

Giải Câu hỏi 1 trong khi đọc trang 6 SGK Văn 10 Chân trời sáng tạo
Bạn hiểu như thế nào về hai dòng thơ đầu?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ hai dòng thơ đầu.
Lời giải chi tiết:
Hai dòng thơ đầu là dòng hồi tưởng của tác giả khi nhớ về thời điểm xưa với nhân vật “Em”. Hai câu thơ ấy như sự tiếc nuối, nỗi nhớ của tác giả về quá khứ tươi đẹp ngày ấy khi giờ đây “tất cả đã xa rồi”.

Trong khi đọc strong> 2

Giải Câu hỏi 2 trong khi đọc trang 6 SGK Văn 10 Chân trời sáng tạo
Cảm xúc gì trong bạn được thức dậy khi đọc khổ thơ này về ngôi trường của mình?
Phương pháp giải:
- Đọc khổ thơ 3.

- Nêu ý kiến của bản thân.
Lời giải chi tiết:
Khi đọc khổ thơ này, những ký ức về ngôi trường cũ bỗng ùa về trong tâm trí tôi. Đó là lớp học với biết bao kỷ niệm vui buồn gắn bó cùng thầy cô, bạn bè, bảng đen, sân trường,... Thời gian ấy thật sự đẹp, trong lành và mỗi khi nhớ đến, con người ta lại dâng lên một cảm xúc khó quên.

Đọc xong 3

Trả lời Câu hỏi 3 Sau khi đọc trang 6 SGK Văn 10 Chân trời sáng tạo
Hãy miêu tả cảnh được diễn tả trong đoạn thơ này theo cách bạn hình dung.
Phương pháp giải:
Chú ý đến khổ thơ thứ 5.
Lời giải chi tiết:
Khổ thơ này giúp người đọc hình dung được một lớp học đầy náo nhiệt, đáng yêu. Đây là nơi có “một nàng Bạch Tuyết” – chính là cô giáo và “những chú lùn nghịch ngợm” là các em học sinh tinh nghịch, đáng yêu. Trong không gian đó, vang lên những tiếng cười tươi trẻ, sáng sủa của cả cô và các em học sinh, giúp xua tan bầu không khí căng thẳng trong giờ học. Qua đoạn thơ này, câu “Nhất quỷ, nhì ma, thứ ba học trò” trở nên rõ ràng và thú vị hơn bao giờ hết.

Đọc xong 4

Trả lời Câu hỏi 4 Sau khi đọc trang 6 SGK Văn 10 Chân trời sáng tạo
Bạn cảm nhận như thế nào về tình cảm của người viết thể hiện qua khổ thơ này?
Phương pháp giải:
Chú ý đọc kỹ khổ thơ 6.
Lời giải chi tiết:
Đoạn thơ này tỏ ra rất chân thành trong cách thể hiện tình cảm, cảm xúc của người viết và của nhiều thế hệ học sinh khi nhớ lại những ký ức ở trường cũ. Đó là sự xúc động, xôn xao khi nhớ về “những chuyện năm ấy, những chuyện năm xưa”. Thời gian dần trôi qua, từ “mùa hoa mơ rồi đến mùa phượng nở”, nhưng hình ảnh người học trò vẫn luôn quý trọng những người thầy đã truyền đạt tri thức, lòng tốt cho mình và mong rằng thầy không già thêm nữa. Chỉ với bốn câu thơ ngắn thôi nhưng dường như đã đủ để bộc lộ hết tâm tư, tình cảm của người viết.

Sau khi đọc 1

Trả lời Câu hỏi 1 Sau khi đọc trang 7 SGK Văn 10 Chân trời sáng tạo
Theo bạn, các từ ngữ “một người” (dòng 8), “tôi” (dòng 16), “anh” (các dòng thơ khác) trong bài thơ có thể chỉ đối tượng nào? Tác dụng của việc sử dụng các từ ngữ nhân xưng như vậy là gì?
Phương pháp giải:
Chú ý những từ ngữ được đề cập trong câu hỏi.
Lời giải chi tiết:
- Từ “một người” (dòng 8) có thể chỉ đến chủ thể trữ tình hoặc một học sinh.

- Từ “tôi” (dòng 16) có thể ám chỉ đến chủ thể trữ tình.

- Từ “anh” (các dòng thơ khác) có thể chỉ đến chủ thể trữ tình.

→ Việc tác giả sử dụng các từ ngữ nhân xưng như vậy nhằm tránh sự lặp lại trong các câu thơ.

Sau khi đọc 2

Trả lời Câu hỏi 2 Sau khi đọc trang 7 SGK Văn 10 Chân trời sáng tạo
Phân tích các biện pháp tu từ được sử dụng trong khổ thơ 3, 4, 6 và nhận xét về tác dụng của chúng.
Phương pháp giải:
- Đọc kỹ các khổ thơ 3, 4, 6.

- Xác định các biện pháp tu từ.
Lời giải chi tiết:
- Khổ thơ 3: Sử dụng biện pháp tu từ điệp cấu trúc “Muốn nói bao nhiêu, muốn khóc bao nhiêu”.

→ Tác dụng: nhấn mạnh cảm xúc sâu sắc, xúc động của chủ thể trữ tình khi nhớ lại những kỷ niệm ở trường cũ.

- Khổ thơ 4: Sử dụng biện pháp điệp từ (Từ “nỗi nhớ” được lặp lại ba lần).

→ Tác dụng: nhấn mạnh tình cảm nhớ nơi đây của chủ thể trữ tình.

- Khổ thơ 6:

+ Sử dụng biện pháp tu từ điệp cấu trúc “Những chuyện năm xưa, những chuyện năm nào”.

→ Tác dụng: nhấn mạnh khoảng thời gian xa xưa với biết bao câu chuyện vui buồn cùng năm tháng.

+ Sử dụng biện pháp tu từ ẩn dụ: “mùa hoa mơ” chỉ mùa xuân, “mùa hoa phượng” chỉ mùa hạ.

→ Tác dụng: chỉ sự thay đổi thời gian nhanh chóng, liên tục.

Sau khi đọc 3

Trả lời Câu hỏi 3 Sau khi đọc trang 7 SGK Văn 10 Chân trời sáng tạo
Đánh giá về tác dụng của việc sử dụng đối thoại trong khổ thơ 5.
Phương pháp giải:
- Đọc kỹ khổ thơ 5.

- Chú ý đoạn đối thoại.
Lời giải chi tiết:
Việc sử dụng đoạn đối thoại trong khổ thơ 5 nhằm nhấn mạnh các chi tiết, cảm xúc của chủ thể trữ tình về trường học cũ, những lúc vui đùa của các em học sinh. Từ đó, người đọc có thể hình dung được một lớp học vui nhộn, gần gũi giữa cô giáo và học sinh.

Sau khi đọc 4

Trả lời Câu hỏi 4 Sau khi đọc trang 7 SGK Văn 10 Chân trời sáng tạo
Danh sách các từ ngữ, hình ảnh thể hiện tình cảm, cảm xúc của người viết. Từ đó, nêu lên nguồn cảm hứng chính của bài thơ.
Phương pháp giải:
- Đọc kỹ toàn bộ bài thơ.

- Chú ý đến các từ ngữ, hình ảnh thể hiện tình cảm, cảm xúc của người viết.
Lời giải chi tiết:
- Một số từ ngữ, hình ảnh thể hiện tình cảm, cảm xúc của người viết: yêu dấu, bâng khuâng, nhớ, xúc động, xôn xao, yêu.

- Nguồn cảm hứng chính của bài thơ: ký ức đẹp về thời học trò đã qua.

Sau khi đọc 5

Trả lời Câu hỏi 5 Sau khi đọc trang 7 SGK Văn 10 Chân trời sáng tạo
Bạn cảm nhận như thế nào về hình ảnh 'chiếc lá buổi đầu tiên' ở cuối bài thơ?
Phương pháp giải:
Chú ý hình ảnh “chiếc lá buổi đầu tiên” trong khổ thơ cuối.
Lời giải chi tiết:
Hình ảnh “chiếc lá buổi đầu tiên” ở cuối bài thơ là biểu tượng tượng trưng. “Chiếc lá buổi đầu tiên” đại diện cho khoảng thời gian tươi đẹp, là tình yêu đầu của tuổi học trò trong sáng, ngây ngô và ước mơ.

Sau khi đọc 6

Trả lời Câu hỏi 6 Sau khi đọc trang 7 SGK Văn 10 Chân trời sáng tạo
Bài thơ gợi lên trong bạn những kỷ niệm hoặc suy nghĩ gì về thời học trò?
Phương pháp giải:
- Đọc kỹ bài thơ.

- Chia sẻ cảm nhận cá nhân.
Lời giải chi tiết:
Với tôi, tuổi học trò là giai đoạn đáng nhớ nhất trong cuộc đời. Bài thơ dường như đã thể hiện hết những tâm trạng của tôi mỗi khi nhớ về những ngày tháng hồn nhiên, vô tư mang sách đi học, được học tập, được vui chơi cùng bạn bè và thầy cô. Tuổi học trò thật tươi đẹp, vô giá và chứa đựng nhiều kỷ niệm khó quên.

Bài tập sáng tạo

Trả lời Câu hỏi Bài tập sáng tạo trang 7 SGK Văn 10 Chân trời sáng tạo

Hãy lựa chọn một trong những phương thức sau để thể hiện cảm nhận của bạn về bài thơ: ngâm thơ, đọc diễn cảm, diễn kịch, vẽ tranh, sáng tác nhạc,...

Phương pháp giải:

Dựa vào khả năng và sở thích cá nhân của bạn.

Lời giải chi tiết:

Nội dung được phát triển bởi đội ngũ Mytour với mục đích chăm sóc khách hàng và chỉ dành cho khích lệ tinh thần trải nghiệm du lịch, chúng tôi không chịu trách nhiệm và không đưa ra lời khuyên cho mục đích khác.

Nếu bạn thấy bài viết này không phù hợp hoặc sai sót xin vui lòng liên hệ với chúng tôi qua email [email protected]

Các câu hỏi thường gặp

1.
Các từ ngữ như “một người”, “tôi” và “anh” trong bài thơ có thể chỉ những đối tượng nào?

Từ 'một người' có thể ám chỉ một học sinh, 'tôi' là chủ thể trữ tình, còn 'anh' cũng có thể chỉ tác giả. Việc sử dụng các từ này giúp tránh lặp lại trong bài thơ, đồng thời tạo nên sự mơ hồ cho người đọc.

2.
Tác dụng của các biện pháp tu từ trong khổ thơ 3, 4 và 6 là gì?

Biện pháp tu từ điệp cấu trúc và điệp từ được sử dụng để nhấn mạnh cảm xúc sâu sắc của tác giả. Những lặp lại giúp tăng tính biểu cảm và khắc họa rõ nét ký ức về thời gian đã qua.

3.
Việc sử dụng đối thoại trong khổ thơ 5 có ý nghĩa gì?

Đoạn đối thoại trong khổ thơ 5 nhấn mạnh cảm xúc vui vẻ của học sinh và cô giáo, đồng thời tạo không khí gần gũi, sinh động cho lớp học. Điều này giúp người đọc hình dung một môi trường học tập hồn nhiên và vui vẻ.

4.
Nguồn cảm hứng chính của bài thơ là gì?

Nguồn cảm hứng chính của bài thơ là ký ức đẹp về thời học trò. Những từ ngữ như 'yêu dấu', 'bâng khuâng', 'xúc động' thể hiện tình cảm của tác giả dành cho những kỷ niệm đáng nhớ từ ngôi trường cũ.

5.
Hình ảnh 'chiếc lá buổi đầu tiên' trong bài thơ có ý nghĩa gì?

Hình ảnh 'chiếc lá buổi đầu tiên' tượng trưng cho sự trong sáng của tình yêu tuổi học trò. Nó gợi lên những ước mơ, hoài bão, và sự hồn nhiên trong những năm tháng học đường đầu đời.