Buzz
Bài văn Một người Hà Nội của Nguyễn Khải sẽ được thảo luận trong chương trình môn Ngữ văn. Hôm nay, Mytour sẽ giới thiệu về cách soạn văn 11: Một người Hà Nội, cung cấp những kiến thức hữu ích.
Các bạn học sinh lớp 11 có thể tham khảo để chuẩn bị cho bài nói và nghe. Hãy cùng xem chi tiết nội dung.
Hướng dẫn soạn bài Một người Hà Nội
1. Chuẩn bị
- Nguyễn Khải (1930 - 2008), tên khai sinh là Nguyễn Mạnh Khải, sinh ra tại Hà Nội nhưng đã sống ở nhiều nơi khác nhau. Ông tham gia vào đội tự vệ chiến đấu tại thị xã Hưng Yên từ năm 1947, sau đó gia nhập vào bộ đội và làm y tá, sau đó làm công tác báo chí. Từ năm 1951, ông làm tuyên truyền viên tại Phòng chính trị Quân khu III và sau đó làm Thư ký tòa soạn báo Chiến sĩ Quân khu III. Từ năm 1956, ông làm việc tại tạp chí Văn nghệ Quân đội và là Ủy viên Ban Chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam. Sau năm 1975, ông chuyển đến sinh sống và làm việc tại Thành phố Hồ Chí Minh. Một số tác phẩm nổi bật của ông gồm: Mùa lạc (tập truyện ngắn, 1960), Một chặng đường (truyện dài, 1962), Họ sống và chiến đấu (ký sự, 1966), Hòa vang (bút ký, 1967), Đường trong mây (tiểu thuyết, 1970)...
- Mỗi người dân đều có trách nhiệm trong việc bảo tồn và thúc đẩy các giá trị văn hóa của dân tộc.
- Tính cách của người Hà Nội: lịch thiệp, tinh tế,...
2. Phân tích nội dung
Câu hỏi 1: Tình cảm của nhân vật “tôi” đối với Hà Nội sau khi được giải phóng là như thế nào?
Tình cảm của nhân vật “tôi” về Hà Nội sau khi giải phóng rất phấn khởi.
Câu hỏi 2: Nhân vật cô Hiền trong bối cảnh thời đại, có thái độ ra sao?
Cô Hiền là người thông minh, biết cách đối phó với hoàn cảnh hiện tại.
Câu hỏi 3: Tính tự trọng và ý thức trách nhiệm của nhân vật cô Hiền được thể hiện như thế nào?
Cô Hiền đã đồng ý cho hai người con trai của mình tham gia vào quân ngũ và tham gia chiến đấu.
Nội thất và đồ đạc trong nhà của cô Hiền mang vẻ cổ kính và tinh tế: Phòng tiếp khách của cô có một tấm bình phong cao hơn cả người làm từ gỗ chạm đã nhiều chục năm mà không hề thay đổi. Bên trong có bộ sa lông gỗ 'cái khánh', cái sập gỗ chân quỳ chạm rất đẹp nhưng không khảm, cái tủ chùa một cánh bên trong bày đủ loại đồ men sứ như lọ Thúy Hồng, lư đời Hán, liễn hấp sâm Giang Tây và mấy cái bình lọ màu men đầy đủ, mỗi cái có dáng vẻ riêng biệt nhưng không rõ từ thời nào.
Câu hỏi 5: Ý nghĩa của hình ảnh cái bát thủy tiên men đỏ là gì?
Hình ảnh cái bát thủy tiên men đỏ đưa ta đến với một thú chơi tao nhã của người Hà Nội vào dịp Tết - chơi hoa thủy tiên.
Câu 6: Các sự việc nào khiến nhân vật 'tôi' buồn phiền?
Cách ứng xử và lời nói của một số người đã làm mất đi vẻ đẹp của người Hà Nội.
Trả lời câu hỏi
Câu 1: Nhân vật chính trong truyện là ai? Hãy tạo sơ đồ thể hiện mối quan hệ giữa nhân vật chính này với các nhân vật khác trong truyện.
Câu chuyện tập trung vào cô Hiền, một người con gái sinh ra và lớn lên ở Hà Nội.
Mối quan hệ của cô với những người khác trong truyện như thế nào?
- “Tôi”: em họ của cô
- Anh bếp và chị vú: những người làm việc trong gia đình
Câu 2. Đặc điểm và tính cách của cô Hiền trong truyện được miêu tả như thế nào? Tại sao người kể chuyện gọi cô là “một hạt bụi vàng” của Hà Nội?
Cô Hiền sinh ra trong một gia đình giàu có, sắc đẹp và thông minh.
Cách suy nghĩ và hành động của cô Hiền theo từng giai đoạn lịch sử đất nước:
- Trong thời kỳ chống Pháp: sống chân chính ở Hà Nội, không liên quan đến chính quyền, duy trì cuộc sống đàng hoàng, sung túc và giữ nếp sống và lễ nghi của người Hà Nội.
- Thời kỳ Hà Nội giải phóng: giữ nguyên cách sống và truyền thống của người Hà Nội, luôn làm trọng tài trong gia đình (quyết định về việc sinh con, làm ăn…).
- Thời kỳ chống Mỹ: không khích lệ nhưng cũng không ngăn cản con cái theo đuổi con đường tôn quân.
- Sau năm 1975: duy trì lối sống tinh tế của người Hà Nội, vẫn tổ chức buổi ăn tiệc hàng tháng cho những người cựu cư dân Hà Nội.
=> Cô Hiền là một người phụ nữ thông minh, sắc sảo, thực tế và hiện đại; có tinh thần mạnh mẽ, kiêu hãnh; có nhận thức sâu sắc về giữ gìn truyền thống và giá trị văn hóa tốt đẹp của Hà Nội.
Cách người kể chuyện gọi nhân vật này là “một hạt bụi vàng” của Hà Nội: “Hạt bụi” chỉ là một vật nhỏ bé, bình thường; “vàng” là một kim loại có giá trị kinh tế cao. Vì vậy, “hạt bụi vàng” mang ý nghĩa nhỏ nhưng lại có giá trị đáng quý. Cô Hiền, mặc dù chỉ là một cá nhân, nhưng cô biểu hiện tinh thần, phẩm chất và nét đẹp văn hóa bền vững của người Hà Nội, là biểu tượng của sự thanh cao và quý phái trong xã hội Hà Thành.
Câu 3. Thái độ và quan điểm của người kể chuyện (xưng “tôi”) đối với các nhân vật và sự kiện trong câu chuyện được thể hiện như thế nào?
- Có cái nhìn khách quan, toàn diện
- Thành thạo trong quan sát, nhận biết sắc sảo, tinh tế.
- Giọng điệu vui vẻ, hài hước nhưng cảm nhận sâu sắc về cuộc sống.
- Trân trọng những giá trị truyền thống của dân tộc Việt Nam.
Câu 4. Trong truyện Một người Hà Nội, lời của nhân vật được thể hiện một cách sâu sắc và hài hòa với lời của người kể chuyện. Ý kiến của tôi về nhận định này là đồng tình.
- Ý kiến: tôi đồng ý
- Nguyên nhân: nhân vật “tôi” vừa là người kể chuyện, vừa là nhân vật trong câu chuyện, mang đến cái nhìn chân thực, khách quan.
Câu 5. Câu chuyện về cây si cổ thụ ở đền Ngọc Sơn bị bão đánh gãy rễ rồi lại sống lại có ý nghĩa và tác dụng gì trong việc thể hiện chủ đề của truyện?
- Cây si cổ thụ: là biểu tượng của nét đẹp văn hóa lâu đời của Hà Nội thân yêu.
- Câu chuyện về cây si bị bật rễ rồi lại sống lại là minh chứng cho sức mạnh của truyền thống giữa những biến đổi của thời đại. Hà Nội có thể trải qua biến động, chao đảo trước những thách thức của thời cuộc (như cây si bị bật gốc) nhưng những giá trị tốt đẹp sẽ không bao giờ biến mất (như cây si hồi sinh).
Câu 6. Từ truyện Một người Hà Nội, em nghĩ gì về mối quan hệ giữa phẩm chất, tính cách cá nhân và việc nhận thức, bảo tồn, phát huy các giá trị văn hoá dân tộc?
- Phẩm chất, tính cách cá nhân rất quan trọng trong việc nhận thức, bảo tồn và phát triển các giá trị văn hoá dân tộc.
- Con người cần sống có đạo đức, biết trân trọng các giá trị văn hoá dân tộc.
