Hướng dẫn soạn bài Ôn tập về truyện | Tóm tắt cho lớp 9

1. Câu 1 - trang 144 sách giáo khoa Ngữ văn 9 tập 2

2. Câu 2 - trang 145 sách giáo khoa Ngữ văn 9

a) Hình ảnh của đất nước:

- Hình ảnh trong hai cuộc kháng chiến oanh liệt:

Trong hai cuộc kháng chiến vĩ đại của Việt Nam - Chiến tranh Điện Biên Phủ và Chiến tranh Chống Mỹ cứu nước, hình ảnh đất nước hiện lên với vai trò không thể thiếu. Cảnh chiến trường, vùng đất đầy bom đạn và máu chảy đã được tái hiện qua các tác phẩm nghệ thuật. Đặc biệt, tinh thần đoàn kết và hy sinh của nhân dân, sự kết hợp giữa quân đội và nhân dân, đã khắc họa hình ảnh kiên cường và quyết tâm của dân tộc trong cuộc kháng chiến.

- Đất nước trong thời kỳ đổi mới đang trên đà phát triển:

Thời kỳ đổi mới tại Việt Nam đã vẽ nên hình ảnh một quốc gia đang dần phát triển. Các thành tựu kinh tế và xã hội hiện lên qua những cánh đồng xanh, các thành phố đang phát triển, và dấu ấn công nghiệp hiện đại. Những đặc điểm của vùng nông thôn và đô thị được phản ánh trong nghệ thuật, tạo nên một hình ảnh quốc gia phong phú và tràn đầy sức sống. Đặc biệt, sự nỗ lực của thế hệ trẻ trong học tập và lao động để góp phần vào sự phát triển quốc gia là một yếu tố quan trọng trong nghệ thuật hiện đại của Việt Nam.

b) Hình ảnh con người:

- Các đặc điểm nổi bật trong cuộc sống của người Việt Nam qua hai cuộc kháng chiến:

Trong các cuộc kháng chiến vĩ đại, con người Việt Nam hiện lên qua sự kiên cường, hy sinh và tinh thần đoàn kết. Các tác phẩm nghệ thuật thường khắc họa hình ảnh người lính và người dân tham gia cuộc chiến, với ánh mắt sáng, nụ cười tự hào và tinh thần bất khuất. Hình ảnh các bà mẹ anh hùng và những phụ nữ đã đóng góp lớn lao trong chiến tranh cũng thường được tôn vinh, thể hiện lòng dũng cảm của họ.

- Cảm xúc và suy nghĩ của con người:

Nghệ thuật thường miêu tả những cảm xúc và suy nghĩ của người Việt Nam trong thời kỳ chiến tranh. Sự lo lắng, sợ hãi, hy sinh và niềm tự hào trong việc bảo vệ tổ quốc được thể hiện rõ nét. Tác phẩm cũng thể hiện sự kiên định và tình yêu nước của nhân dân trong cuộc chiến vì độc lập và tự do của đất nước.

3. Câu 3 - trang 145 sách giáo khoa Ngữ văn 9 tập 2

Các tác phẩm truyện ngắn này thể hiện rõ nét đặc điểm của lịch sử, xã hội và con người Việt Nam trong các giai đoạn lịch sử đầy biến động.

- Nhân vật 'Ông Hai': Tác phẩm này nổi bật tình yêu sâu sắc của ông Hai đối với ngôi làng quê. Điều này phản ánh tư tưởng và tình cảm mãnh liệt về yêu nước và tinh thần kháng chiến của người Việt trong cuộc chiến chống Mỹ. Ông Hai trở thành hình mẫu tiêu biểu cho lòng yêu quê hương và sự hy sinh vì tổ quốc.

- Tác phẩm 'Lặng lẽ Sa Pa': Trong câu chuyện này, người thanh niên ở Sa Pa thể hiện niềm đam mê và ý thức về ý nghĩa công việc của mình. Tác phẩm phản ánh tinh thần làm việc chăm chỉ và trách nhiệm của thế hệ trẻ trong thời kỳ đổi mới ở Việt Nam. Anh đánh giá cao giá trị của công việc và đóng góp vào sự phát triển xã hội.

- Nhân vật 'Bé Thu' (trong 'Chiếc lược ngà'): Bé Thu là một nhân vật đặc biệt với tính cách kiên cường và tình cảm nồng nhiệt. Câu chuyện làm nổi bật mối quan hệ sâu sắc giữa bé Thu và người cha, thể hiện sự kết nối mạnh mẽ giữa các thế hệ và lòng yêu nước bền bỉ dù trong hoàn cảnh khó khăn nhất.

- Nhân vật 'Ông Sáu' (trong 'Chiếc lược ngà'): Ông Sáu thể hiện tình cha con chân thành và sâu sắc. Dù trong hoàn cảnh chiến tranh khó khăn và xa cách, ông vẫn duy trì tình yêu và sự quan tâm đặc biệt đối với con. Đây là minh chứng cho tinh thần gia đình trong cuộc sống người Việt.

- Tác phẩm 'Những ngôi sao xa xôi': Câu chuyện về Nho, Thao và Phương Định vẽ nên bức tranh về lòng yêu nước, sự dũng cảm trong nhiệm vụ nguy hiểm, và tình cảm trong sáng, lạc quan giữa hoàn cảnh chiến đấu khốc liệt. Các nhân vật này đại diện cho tinh thần kiên cường và quyết tâm bảo vệ quê hương và tự do của Việt Nam.

4. Câu 4 - trang 145 sách giáo khoa Ngữ văn 9

Nhân vật anh thanh niên trong truyện ngắn 'Lặng lẽ Sa Pa' là một hình mẫu lý tưởng mà tôi rất yêu quý và ngưỡng mộ.

Anh thanh niên này thể hiện những phẩm chất và suy nghĩ tích cực về công việc, là lý do tôi yêu mến anh. Anh đại diện cho sức trẻ, với tinh thần năng động và đam mê trong công việc. Anh hiểu rõ ý nghĩa công việc và luôn cố gắng thực hiện nó một cách tốt nhất, không chỉ để kiếm sống mà còn để thể hiện sự tận tụy và đóng góp cho xã hội.

Anh thanh niên không chỉ sở hữu sức trẻ tràn đầy mà còn biết cách tổ chức cuộc sống của mình một cách ngăn nắp và khoa học. Anh thể hiện tinh thần tự lập, không làm phiền người khác và luôn tự quản lý cuộc sống cá nhân một cách có trách nhiệm.

Dù phải đối mặt với nhiều thử thách và vất vả trong cuộc sống và công việc, anh thanh niên này luôn duy trì sự kiên trì và bền bỉ. Sự nhẫn nại và quyết tâm của anh đã giúp anh vượt qua mọi trở ngại và đạt được thành công trong công việc của mình.

Đặc biệt, anh thanh niên này luôn giữ thái độ khiêm tốn và không hề khoe khoang. Mặc dù đạt được nhiều thành tựu, anh vẫn duy trì sự khiêm nhường và luôn sẵn sàng học hỏi từ những người xung quanh.

Cuối cùng, anh thanh niên này có cái nhìn sâu sắc và tri thức về cuộc sống và con người. Những suy nghĩ này giúp anh hiểu rõ giá trị thực sự của cuộc sống và xây dựng một cái nhìn tích cực về tương lai.

5. Câu 5 - trang 145 sách giáo khoa Ngữ văn 9 tập 2

Phương thức trần thuật trong văn học là cách mà tác giả chọn để kể chuyện, thể hiện câu chuyện từ góc nhìn của người kể. Có hai loại phương thức trần thuật chính: ngôi kể thứ nhất (người kể xưng 'tôi') và ngôi kể thứ ba (người kể quan sát câu chuyện từ bên ngoài).

Phương thức trần thuật ngôi thứ nhất (nhân vật xưng 'tôi'):

- 'Chiếc lược ngà': Truyện này sử dụng phương thức trần thuật ngôi thứ nhất, trong đó nhân vật chính, tôi, kể về hành trình của mình và mối quan hệ đặc biệt với bé Thu. Qua góc nhìn của tôi, độc giả cảm nhận được cảm xúc, suy nghĩ và tình cảm của nhân vật chính.

- 'Những ngôi sao xa xôi': Truyện này cũng áp dụng phương thức trần thuật ngôi thứ nhất, với từng nhân vật lần lượt kể về hành trình, nhiệm vụ và cảm xúc của họ. Điều này giúp người đọc cảm nhận sâu sắc hơn về tâm trạng và suy nghĩ của từng nhân vật.

Phương thức trần thuật ngôi thứ ba:

- 'Làng': Truyện này sử dụng phương thức trần thuật ngôi thứ ba, với một người kể từ bên ngoài quan sát cuộc sống của người dân trong làng. Người kể không phải là nhân vật chính mà chỉ là người nhìn từ xa, tạo nên cái nhìn khách quan và toàn diện về cuộc sống trong làng.

- 'Lặng lẽ Sa Pa': Truyện này áp dụng phương thức trần thuật ngôi thứ ba, với một người kể từ bên ngoài quan sát cuộc sống và công việc của nhân vật thanh niên tại Sa Pa. Người kể không tham gia trực tiếp vào câu chuyện nhưng đóng vai trò quan trọng trong việc phác họa bức tranh toàn cảnh về nhân vật và cảnh sắc Sa Pa.

- 'Bến quê': Phương thức trần thuật trong truyện này cũng là ngôi thứ ba, với người kể từ bên ngoài kể về cuộc sống tại bến quê và các mối quan hệ gia đình. Người kể không trực tiếp tham gia vào câu chuyện mà chỉ quan sát và tường thuật lại các diễn biến.

6. Câu 6 - trang 145 SGK Ngữ văn 9 tập 2

Các truyện ngắn mà em đã học đều xây dựng những tình huống truyện phong phú và độc đáo, mang đến những trải nghiệm sâu sắc cho người đọc:

- Truyện 'Làng': Tình huống nổi bật trong truyện này là khi ông Hai nghe tin làng chợ Dầu bị quân địch thôn tính. Điều này bộc lộ tình yêu sâu sắc của ông Hai đối với quê hương và đất nước. Tình huống này tạo nên sự căng thẳng và kịch tính, khi ông Hai phải đưa ra lựa chọn khó khăn giữa việc ẩn náu và bảo vệ làng.

- Truyện 'Chiếc lược ngà': Tình huống cảm động trong truyện là cuộc đoàn tụ đầy xúc động giữa hai cha con sau 8 năm xa cách. Bé Thu không nhận ra cha ngay lập tức, tạo nên một khoảnh khắc sâu lắng khi cô nhận ra ông Sáu muộn màng. Sau cuộc gặp, ông Sáu lại phải trở về chiến trường và hy sinh mà không có cơ hội gặp lại con thêm lần nữa. Tình huống này thể hiện sự đau đớn và cay đắng của tình cha con trong hoàn cảnh chiến tranh.

- Truyện 'Bến quê': Nhân vật Nhĩ trong truyện này rơi vào tình huống đặc biệt khi dù đã du lịch khắp thế giới và có đầy đủ vật chất, anh không cảm nhận được vẻ đẹp quê hương và tình yêu gia đình. Khi mắc bệnh hiểm nghèo và phải nằm trên giường bệnh, Nhĩ mới nhận thức sâu sắc về giá trị của quê hương và gia đình, dẫn đến một sự chuyển biến lớn trong tâm hồn và cuộc sống của anh.