Hướng dẫn soạn bài Thơ Duyên trong SGK Ngữ Văn lớp 10 tập 1 Chân Trời Sáng Tạo - chi tiết

Nội dung chính

Trước khi đọc 1

Trả lời Câu hỏi 1 Trước khi đọc trang 68 SGK Văn 10 Chân Trời Sáng Tạo

Hãy chia sẻ cảm xúc đặc biệt của bạn về thiên nhiên xung quanh.

Phương pháp giải:

Chia sẻ cảm nhận, suy nghĩ của bạn về thiên nhiên xung quanh.

Lời giải chi tiết:

Thiên nhiên Việt Nam rất đẹp và đặc biệt. Có những điều giản dị, quen thuộc nhưng vẫn tạo nên vẻ đẹp tuyệt vời, chẳng hạn như cánh đồng xanh, hàng tre. Những cảnh này khiến người ta phải ngạc nhiên và ngưỡng mộ. Quê hương đang ngày càng phát triển, nhưng vẫn giữ được vẻ đẹp truyền thống, hiện đại, hài hòa với nhau.

Trước khi đọc 2

Trả lời Câu hỏi 2 Trước khi đọc trang 68 SGK Văn 10 Chân Trời Sáng Tạo

Trong tưởng tượng của bạn, tranh mùa thu có những chi tiết nào đặc trưng?

Phương pháp giải:

Tưởng tượng và mô tả về bức tranh mùa thu.

Lời giải chi tiết:

Mùa thu được miêu tả là mùa đẹp nhất trong năm, với những chi tiết nhẹ nhàng, lãng mạn, tượng trưng cho sự nhẹ nhàng của lá rơi. Màu sắc chủ đạo là vàng và đỏ, mang lại cảm giác lãng mạn và yên bình.

Trong khi đọc 1

Trả lời Câu hỏi 1 Trong khi đọc trang 68 SGK Văn 10 Chân Trời Sáng Tạo

Nêu quan hệ giữa các sự vật được mô tả trong khổ thơ 1.

Phương pháp giải:

Đọc khổ thơ 1 và nhận diện quan hệ giữa các sự vật.

Lời giải chi tiết:

Trong khổ thơ 1, các sự vật như cây me, chim chuyền, lá được mô tả với mối quan hệ thân mật, bao quát và giao hòa với nhau.

Phân tích khổ 4

Giải thích Câu hỏi 2 Trong khi đọc trang 68 SGK Văn 10 Chân trời sáng tạo

Cảnh vật trong khổ 4 có sự biến đổi như thế nào so với khổ 1, 2?

Phương pháp giải:

So sánh các khổ thơ để tìm sự khác biệt trong cảnh vật.

Lời giải chi tiết:

Trong khổ thơ 4, cảnh vật có vẻ náo nhiệt hơn, dường như tạo ra một sự chia lìa giữa các yếu tố. Điều này khác biệt so với sự gắn bó thân thiết, lẫn lộn giữa các yếu tố trong khổ 1 và 2.

Sau khi đọc 1

Giải thích Câu hỏi 1 Sau khi đọc trang 69 SGK Văn 10 Chân trời sáng tạo

Bạn hiểu thế nào về từ “duyên” trong đề tài “Thơ duyên”?

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ toàn bộ bài thơ.

- Đưa ra cách hiểu về từ “duyên” trong đề tài “Thơ duyên”.

Lời giải chi tiết:

“Duyên” mang nghĩa là sự gắn bó, tự nhiên, không phải do chủ ý. Theo suy nghĩ của tôi, từ “duyên” trong đề tài “Thơ duyên” ám chỉ sự gặp gỡ tình cờ của các yếu tố xung quanh, thể hiện mối duyên phận của “anh và em”.

Sau khi đọc 2

Giải thích Câu hỏi 2 Sau khi đọc trang 69 SGK Văn 10 Chân trời sáng tạo

Phân tích, so sánh tác dụng của từ ngữ, hình ảnh, vần, nhịp,... trong việc mô tả cảnh thiên nhiên chiều thu ở khổ 1 và khổ 4.

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ khổ 1 và khổ 4.

- Chú ý những từ ngữ đặc biệt, hình ảnh, vần và nhịp trong hai khổ thơ.

Lời giải chi tiết:

- Khổ 1:

+ Thi sĩ Xuân Diệu sử dụng những từ ngữ để diễn đạt mối quan hệ giữa các yếu tố như hòa trên, ríu rít, đổ... qua.; các từ này tượng trưng cho mối quan hệ thân thiết, gắn kết.

+ Sử dụng nhiều hình ảnh khác nhau để tạo ra sự phong phú cho cảnh thiên nhiên. Đặc biệt là hình ảnh của cây me – một biểu tượng của phố cổ Hà Nội vào mùa thu, mang lại cho người đọc cảm giác như đang sống trong không gian quen thuộc, yêu thương của đất nước.

+ Vần “uyên” (duyên, chuyền, huyền) mang lại cảm giác nhẹ nhàng, tĩnh lặng của một buổi chiều thu.

→ Hình ảnh được kết hợp với âm thanh của từ “huyền” làm nổi bật những yếu tố xung quanh trong một buổi “chiều mộng”.

- Khổ 4:

+ Tác giả sử dụng từ láy (gấp gáp, phân vân) để thể hiện sự xa cách, biến đổi tâm trạng của các yếu tố.

+ Vần “ân” cùng với nhịp thơ nhanh hơn.

+ Hình ảnh quen thuộc của đồng quê (cánh cò)

→ Cảnh thiên nhiên dường như càng xa cách hơn so với khổ thơ 1. Cảnh thiên nhiên thu mang nét buồn hơn, cô đơn hơn trong không gian rộng lớn của bầu trời.

Sau khi đọc 4

Trả lời Câu hỏi 4 Sau khi đọc trang 69 SGK Văn 10 Chân trời sáng tạo

Thái độ của “anh”/“em” trước cảnh thiên nhiên chiều thu đóng vai trò quan trọng trong sự hình thành và phát triển duyên tình giữa họ.

Hướng dẫn giải:

- Đọc kỹ toàn bộ bài thơ.

Giải thích chi tiết:

Cảm xúc của “anh”/'em” trước cảnh thiên nhiên chiều thu là yếu tố then chốt trong sự hình thành và phát triển duyên tình giữa họ, bởi duyên tình ấy bắt nguồn từ sự gặp gỡ ngẫu nhiên trong một buổi chiều thu và cảm xúc trong lúc đó cũng là sự thay đổi cảm xúc trong lòng “anh” và “em”.

Sau khi đọc 5

Trả lời Câu hỏi 5 Sau khi đọc trang 69 SGK Văn 10 Chân trời sáng tạo

Xác định chủ thể trữ tình và nêu cảm hứng chính của bài thơ.

Hướng dẫn giải:

- Đọc kỹ toàn bộ bài thơ.

Giải thích chi tiết:

- Chủ thể trữ tình trong bài thơ là “anh” và “em”.

- Cảm hứng chính của bài thơ là tình yêu.

Sau khi đọc 6

Trả lời Câu hỏi 6 Sau khi đọc trang 69 SGK Văn 10 Chân trời sáng tạo

Điểm đặc biệt trong cách cảm nhận và miêu tả thiên nhiên mùa thu của Xuân Diệu qua Thơ duyên (có thể so sánh với một vài bài thơ khác để làm nổi bật điều này).

Hướng dẫn giải:

- Đọc kỹ toàn bộ bài thơ.

Giải thích chi tiết:

- Xuân Diệu đã cảm nhận và miêu tả thiên nhiên mùa thu trong Thơ duyên rất đặc biệt và lôi cuốn. Ví dụ ở câu kết cuối bài “Lòng anh thôi đã cưới lòng em”, tác giả không dùng từ “phải lòng” hay “anh cưới em” mà là “lòng anh cưới em”. Chúng ta thường nghĩ về mùa thu là một mùa buồn nhưng Thơ duyên lại mang lại sự yêu đời, tươi sáng trong những “duyên tình” qua sự gắn bó, tươi mới của cảnh vật thiên nhiên mùa thu.

- Thơ duyên là bài thơ duy nhất của Xuân Diệu không mang nét buồn trong những bài thơ về mùa thu của ông.