Hướng dẫn soạn bài văn 'Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây' - Chân trời sáng tạo 10 - Giáo trình Ngữ văn lớp 10, trang 37, tập 1

Mytour sẽ cung cấp tài liệu Soạn văn 10: Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây, rất hữu ích cho việc chuẩn bị bài của bạn.

Thông tin chi tiết trong tài liệu này sẽ hỗ trợ đắc lực cho các bạn học sinh lớp 10. Hãy tham khảo ngay!

Hướng dẫn soạn bài văn 'Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây' - Mẫu 1

1.1 Trước khi đọc

Hãy nhớ lại một số nhân vật lịch sử hoặc nhân vật văn học được coi là anh hùng và cho biết: vì sao họ được người ta tôn vinh như vậy?

Gợi ý:

- Một số nhân vật lịch sử hoặc nhân vật văn học thường được coi là anh hùng: Thánh Gióng, vua Quang Trung, Chủ tịch Hồ Chí Minh…

- Họ được coi là anh hùng bởi đã có những đóng góp lớn lao trong việc bảo vệ đất nước khỏi sự xâm lược của kẻ thù.

1.2 Đọc văn bản

Câu 1. Đoạn văn này có gần với truyện hay vở kịch không?

Đoạn văn này gần với vở kịch. Vì đây là đoạn trò chuyện giữa Đăm Săn và Mtao Mxây, có sự phân chia rõ ràng giữa từng nhân vật.

Câu 2. Chú ý đến các hình ảnh được dùng để mô tả Đăm Săn. Những hình ảnh đó có điểm gì đặc biệt?

- Các hình ảnh dùng để mô tả Đăm Săn:

• Một lần chạy vút qua, chàng vượt qua một đồi tranh. Một lần chạy vút qua nữa, chàng vượt qua một đồi lồ ô.
• Chàng chạy vun vút về phía đông, vun vút về phía tây.
• Chàng múa trên cao, gió như bão; múa dưới thấp, gió như lốc.
• Chàng múa chạy trên nước như trên nền kiệu, núi ba lần nứt vỡ, ba đồi tranh bật rễ bay tung.

- Các hình ảnh này có đặc điểm riêng: các hình ảnh tưởng tượng, thể hiện sức mạnh phi thường của Đăm Săn.

Câu 3. Chú ý đến việc sử dụng cụm từ “bà con xem...” và ý nghĩa, tác dụng của nó trong việc kể chuyện?

Cụm từ “bà con xem…” được sử dụng để xác định người kể không phải là một nhân vật trong câu chuyện, mà đối tượng nghe là dân làng, đồng thời giúp tăng tính khách quan, chân thực.

Câu 4. Ai miêu tả cảnh tiệc tùng trong đoạn này và điều đó có tác dụng gì trong việc phác họa nhân vật Đăm Săn?

- Cảnh tiệc tùng trong đoạn này được mô tả qua lời của người kể chuyện.

- Việc này giúp tạo ra hình ảnh chân thực và khách quan về nhân vật Đăm Săn.

Câu 5. Có gì đặc biệt trong cách mô tả ngoại hình của Đăm Săn và tác dụng của nó là gì?

- Các chi tiết về ngoại hình của Đăm Săn: Ngực quấn một tấm mền chiến, mặc áo chiến, đeo gươm; Đôi mắt lanh lợi như mắt chim ghẹo ăn tre; Bắp chân to như cây xà; Bắp đùi to bằng ống bễ; Sức mạnh vượt trội như voi đực; Hơi thở hùng hậu như tiếng sấm vang vọng.

- Tác dụng: Giúp nhân vật trở nên phi thường, phản ánh quan niệm về anh hùng trong sử thi.

1.3 Sau khi đọc

Câu 1. Tóm tắt các sự kiện chính trong văn bản trên.

Mtao Mxây ganh ghét vì Đăm Săn có vợ xinh đẹp, quyết tâm bắt cóc Hơ Nhị. Hắn rủi ro điều tra và biết Đăm Săn ra ngoài, hắn giả danh khách để bắt cóc Hơ Nhị. Khi Đăm Săn trở về, hắn cầm con dao và đe dọa Hơ Nhị. Đăm Săn trở về kịp thời, chiến đấu để giải cứu vợ. Trong cuộc chiến dữ dội, Mtao Mxây mặc áo giáp và cầm khiên để phòng thủ, chỉ khi bị đe dọa phá nhà, hắn mới ra giao chiến.

Mtao Mxây yếu đuối, còn Đăm Săn mạnh mẽ, tài năng, khiến mọi người kính phục. Mtao Mxây sợ hãi và bỏ chạy, nhưng bị Đăm Săn đâm trúng tai và bụng. Cuộc chiến kết thúc khi Đăm Săn ném chày mòn vào tai Mtao Mxây, làm rơi áo giáp và kết thúc cuộc đời kẻ thù. Tù trưởng Mtao Mxây cầu xin tha mạng, nhưng Đăm Săn không tha thứ, coi đó là trừng trị kẻ ác. Chàng trở thành anh hùng nổi tiếng với chiến công hiển hách.

Câu 2. Đăm Săn đã đối mặt với khó khăn gì khi giao chiến với Mtao Mxây vào phút cuối? Làm thế nào để chàng vượt qua vấn đề đó và giành chiến thắng?
- Đăm Săn gặp khó khăn khi cố thủng cây giáo vào đùi và thân Mtao Mxây nhưng không thành công. Chàng châm vào thân Mtao Mxây nhưng vẫn không thể xuyên thủng.

- Nhờ sự trợ giúp của thiên đàng, Đăm Săn vượt qua khó khăn đó và giành chiến thắng.

Câu 3. Trong văn bản, Đăm Săn và Mtao Mxây đều là những tù trưởng tài năng, nhưng chỉ có Đăm Săn mới được công nhận là anh hùng của cộng đồng. So sánh hai nhân vật để làm sáng tỏ điều này.

Câu 4. Trong sử thi, lời nói của nhân vật thường phản ánh tính cách và vị thế xã hội của họ. Chọn và phân tích một số lời thoại của Đăm Săn để làm rõ điều này.

- Phần mở đầu: “Ơ diêng, ơ diêng, đến đây! Ta thách ngươi đọ đao với ta đấy!” hoặc “Xuống, diêng! Xuống, diêng! Nếu ngươi không xuống, ta sẽ phá sập nhà của ngươi, ta sẽ làm chia đôi cái sàn hiên của nhà ngươi, ta sẽ kéo lửa từ cái cầu thang của người ra ngoài!”

=> Thể hiện lòng dũng cảm, sức mạnh và tự tin của Đăm Săn.

- Khi Mtao Mxây không dám lao vào giao chiến: “Tại sao ta phải đối đầu với ngươi khi ngươi đang từ từ lùi lại? Ngươi xem, ngay cả con lợn nái ở nhà ngươi cũng không đáng bị đâm nữa! ”

=> Một người trung thành với lời hứa.

- Sau khi giành chiến thắng: “Ơ các con ơi, hãy đi mua rượu, bắt trâu về…”

=> Một người coi trọng tình bạn bè, yêu thương và tôn trọng cộng đồng.

…

Câu 5. Thông tin sau được yêu cầu:

a. Tác dụng của cách diễn đạt quá mức và việc so sánh trong văn bản; nhận xét về ngôn ngữ sử thi.

b. Cụm từ “bà con xem...” trong văn bản trên được ai dùng để gửi đến ai? Ông hoặc bà nào, bạn nghĩ, việc sử dụng những cụm từ như vậy trong văn bản sử thi có ý nghĩa gì?

Gợi ý:

a.

• Tác dụng của việc sử dụng ngôn từ cầu kỳ và các so sánh nhằm làm cho tác phẩm trở nên sống động và hấp dẫn hơn.
• Ngôn ngữ trong sử thi: đơn giản, súc tích, sử dụng các từ ngữ địa phương.

b. Cụm từ “bà con xem…” là lời của người kể chuyện dành cho người nghe (dân làng). Mục đích là để làm cho câu chuyện trở nên trung thực và chân thực hơn, làm nổi bật đặc điểm của sử thi và tạo ra sự đồng cảm giữa người nghe và người kể.

Câu 6. Bức tranh về buổi tiệc và hình ảnh của Đăm Săn ở phần sau của văn bản khiến bạn nghĩ gì về phong tục và tinh thần hội hè của người dân Ê-đê?

Khung cảnh ở nhà Đăm Săn: buổi tiệc rộn ràng, khách mời đông đúc, nhà cửa đông đúc. Tác giả dân gian sử dụng kỹ thuật phóng đại để thể hiện lòng tự hào của một dân tộc giàu có và sự đoàn kết, đồng lòng của cả cộng đồng.

Câu 7. Có một số người cho rằng văn bản Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây có đầy đủ yếu tố của truyện, kịch và thơ. Xin được biết ý kiến của bạn về quan điểm này.

- Ý kiến: Đồng tình

- Giải thích:

• Yếu tố truyện: Kể về trận đấu giữa Đăm Săn và Mtao Mxây cùng với những chi tiết kỳ diệu về anh hùng Đăm Săn.
• Yếu tố thơ: Có những đoạn văn ngắn, mang hơi thở thơ ca và âm nhạc (“Chàng múa trên cao, gió như bão. Chàng múa dưới thấp, gió như lốc”).
• Yếu tố kịch: Cuộc đối thoại giữa hai nhân vật chính là Đăm Săn và Mtao Mxây; các đoạn thoại cũng được phân chia rõ ràng theo tên nhân vật.

Soạn bài Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây - Mẫu 2

2.1 Đặc điểm của tác phẩm

2.1.1 Nguồn gốc

Trích từ sử thi Đăm Săn, đoạn “Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây” kể về cuộc chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxây để giải cứu vợ.

2.1.2 Cấu trúc

Bao gồm 3 phần:

• Phần 1. Từ đầu đến “cắt đầu Mtao Mxây đem bêu ngoài đường”: Trận chiến của hai tù trưởng.
• Phần 2. Tiếp theo đến “Họ đến bãi ngoài làng, rồi vào làng': Đăm Săn cùng nô lệ trở về.
• Phần 3. Còn lại. Cảnh ăn mừng chiến thắng.

2.1.3 Tóm tắt

Mtao Mxây ganh ghét vì Đăm Săn có vợ đẹp nên quyết tâm bắt Hơ Nhị. Hắn dò la thông tin, khi biết được Đăm Săn đi vắng liền cải trang thành khách đến nhà Đăm Săn, khi trở về nghĩ ra lý do là để quên con dao và bảo Hơ Nhị mang hộ ra ngoài để bắt cóc nàng. Nghe tin vợ mình bị bắt, Đăm Săn tức tốc trở về, đem quan đến đánh Mtao Mxây để cứu vợ. Một cuộc chiến dữ dội diễn ra. Rút bài học từ tên Mtao Grư, Mtao Mxây mặc áo giáp cẩn thận, cầm khiên phòng thủ, không chịu giao chiến. Chỉ khi Đăm Săn dọa phá nhà, hắn mới dám ra giao chiến.

Mtao Mxây yếu ớt, kém cỏi còn Đăm Săn thì mạnh mẽ, tài giỏi khiến ai cũng nể sợ. Mtao Mxây sợ hãi bỏ chạy thì bị mũi lao đâm vào đùi, vào bụng nhưng do hắn mặc áo giáo nên không sao. Cuộc chiến diễn ra không phân thắng thua. Đăm Săn mệt mỏi mơ màng thì thấy ông trời bày cách tiêu diệt kẻ ác. Chàng liền làm theo. Đăm Săn lấy chày mòn ném trúng vành tai Mtao Mxây. Áo giáp rơi ra và ngay lập tức Đăm Săn kết thúc cuộc đời của kẻ thù nhanh chóng. Tù trưởng Mtao Mxây cầu xin Đăm Săn tha mạng. Nhưng Đăm Săn kiên quyết phải trừng trị kẻ ác - kẻ đã cướp vợ người khác một cách hèn hạ. Chàng chiến thắng vẻ vang danh tiếng nổi đình nổi đám.

2.2 Đọc - hiểu văn bản

2.2.1 Trận chiến của hai tù trưởng

a. Nguyên nhân của cuộc chiến

Đăm Săn thách đấu với Mtao Mxây do Mtao Mxây đã cướp vợ của Đăm Săn, thể hiện Đăm Săn coi trọng danh dự cá nhân, gia đình và bộ tộc.

b. Cuộc chiến giữa hai tù trưởng

* Thái độ của Đăm Săn và Mtao Mxây trước khi bắt đầu trận chiến:

- Đăm Săn đầy mạnh mẽ và tự tin: “Ta thách ngươi đọ đao với ta đấy”, “Ta sẽ phá nhà ngươi, kéo lửa từ cái cầu thang ra”, “Ta sẽ phá nhà ngươi, tước đi mọi thứ!

=> Sự thông minh, tự tin, đạo đức, can đảm và uy nghiêm của Đăm Săn.

- Mtao Mxây: “Tay ta đang bận ôm vợ hai ta”, “Ta sợ ngươi đâm ta khi ta đang đi”, “Ta sợ ngươi đâm ta khi ta đang đi nhiều”.

=> Sự dữ dằn nhưng cũng đầy sợ hãi, hèn nhát và bất an trước kẻ thù.

* Cuộc chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxây:

- Đầu trận:

• Mtao Mxây: Kém cỏi nhưng kiêu căng, hùng hổ.
• Đăm Săn: Bình tĩnh, tài năng, và can đảm.

- Trận hai: Đăm Săn nhận được phần thưởng, thể hiện sức mạnh phi thường và lòng trung thành.

- Trận ba: Đám Săn đánh bại Mtao Mxây nhờ sự giúp đỡ của Thượng đế, thể hiện sự công bằng và sức mạnh trí tuệ.

=> Bằng cách sử dụng mô tả sinh động, ngôn ngữ trang trọng, và bút pháp phóng đại, chúng ta nhìn thấy Đăm Săn vượt trội hơn Mtao Mxây về mọi mặt, từ tài năng đến phẩm chất. Chiến thắng của Đăm Săn làm nổi bật hình ảnh của một anh hùng sử thi.

2.2.2 Trở về làng

- Đối thoại giữa Đăm Săn và nô lệ thể hiện lòng trung thành và tôn trọng của dân chúng dành cho anh hùng.

- Ý nghĩa cảnh trở về:

• Sự thống nhất giữa lợi ích cá nhân và lợi ích cộng đồng.
• Biểu hiện lòng yêu mến và sự ngưỡng mộ của cả cộng đồng dành cho anh hùng.

=> Sự tôn trọng và lòng kính trọng của dân chúng đối với anh hùng

2.2.3 Tiệc mừng chiến thắng

- Lệnh mở tiệc: Biểu hiện tự hào và tin tưởng vào sức mạnh và sự giàu có của bộ tộc.

- Đánh nhiều cồng chiêng: Thể hiện niềm vui và sự trang trọng của chiến thắng, cùng với sự sung túc và phồn thịnh của bộ tộc.

- Quang cảnh nhà Đăm Săn: Tiệc tùng lớn, khách mời đông đúc, nhà cửa chật cứng. Tác giả dân gian sử dụng kỹ thuật phóng đại, thể hiện lòng tự hào về bộ tộc giàu mạnh và sự đoàn kết của cộng đồng.

- Hình ảnh Đăm Săn: Nằm trên chiếc võng, tóc xõa phơ, uống không biết chán, ăn không biết no, chuyện trò không biết mệt, đôi mắt sáng lấp lánh, bắp chân to bằng xà ngang…

=> Bức tranh về chiến thắng rực rỡ tập trung vào hình ảnh Đăm Săn. Chàng hiện lên với vẻ mạnh mẽ, oai vệ, to lớn cả về thân hình lẫn chiến công. Điều này thể hiện sự ngưỡng mộ, tôn kính, và tự hào của cả cộng đồng dành cho anh hùng này.

Soạn bài Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây - Mẫu 3

(I) Giới thiệu

Tổng quan về văn bản Chiến thắng Mtao Mxây.

(II) Nội dung chính

1. Cuộc giao tranh giữa hai thủ lĩnh

a. Nguyên nhân của cuộc đối đầu

Đăm Săn thách thức Mtao Mxây do hắn đã bắt cóc vợ của Đăm Săn. Điều này chứng tỏ Đăm Săn coi trọng danh dự cá nhân, hạnh phúc gia đình và sự đoàn kết với bộ tộc của mình.

b. Trận đấu giữa hai thủ lĩnh

* Thái độ của Đăm Săn và Mtao Mxây trước khi bắt đầu trận đấu:

- Đăm Săn đầy táo bạo: “Thách nhà ngươi so tài với ta đi”, “Ta sẽ phá đôi cái sàn hiên của nhà ngươi”, “Với cầu thang… ta sẽ chẻ nát nó thành từng mảnh”, “Nhà của ngươi, ta sẽ phá hủy nó đi”.

=> Thông minh, tự tin, trung trực, can đảm và uy nghiêm.

- Mtao Mxây: “Tay ta còn ôm vợ, chúng ta”, “Ta sợ ngươi tấn công khi ta đang bận rộn”.

=> Thô bạo nhưng sợ hãi, nhút nhát, không quyết đoán trước mặt kẻ thù.

* Trận đấu giữa Đăm Săn và Mtao Mxây:

- Hiệp đấu đầu tiên:

• Mtao Mxây: Múa khiên như trò chơi, khiên kêu lạch xạch như quả mướp khô, chạy bước cao bước thấp, chạy hết từ bãi tây sang bãi đông, tự xem mình là tướng quen đánh trăm trận, quen xéo nát đất đai thiên hạ. => Mtao Mxây dù kém cỏi nhưng kiêu hãnh, phô trương.
• Đăm Săn: thách thức Mtao Mxây múa khiên trước, khi Mtao Mxây múa khiên, Đăm Săn không hề dao động. Khi Đăm Săn múa, “Một lần xốc tới, chàng vượt qua đồi tranh. Một lần xốc tới nữa chàng vượt qua đồi lồ ô. Chạy vun vút qua phía đông, vun vút qua phía tây.” => Bình tĩnh, thản nhiên, tài năng và bản lĩnh.

- Hiệp đấu thứ hai: Đăm Săn nắm được miếng trầu mà Mtao Mxây bảo Hơ Nhị ném cho hắn, sức mạnh của chàng như được cường đô lên gấp bội, múa khiên càng mạnh, càng nhanh, càng đẹp, “chàng múa trên cao, gió như bão. Chàng múa dưới thấp, gió như lốc…”. Đăm Săn đuổi theo Mtao Mxây, trúng nhưng không thủng đầu. Miếng trầu là phần thưởng cho Đăm Săn, là sức mạnh của cả cộng đồng, là tấm lòng trung thành của vợ. => Đăm Săn là người có sức mạnh phi thường và tài năng.

- Hiệp đấu cuối cùng: Nhờ ông Trời gợi ý, Đăm Săn đuổi theo và đánh bại Mtao Mxây. Hình ảnh ông Trời là biểu tượng của công bằng, sức mạnh trí tuệ của thượng đế, sự ưu ái rõ ràng đối với Đăm Săn và là sự khẳng định về sự công bằng thuộc về chàng. Đồng thời, chi tiết về ông Trời cũng thể hiện mối quan hệ thân thiết, gắn bó chặt chẽ giữa con người với thần linh.

=> Với cách mô tả song song, ngôn ngữ uyên bác, đầy hình ảnh; phương pháp sử dụng hành văn mở rộng… đã giúp chúng ta thấy Đăm Săn vượt trội hơn cả Mtao Mxây về tài năng, sức mạnh, phong độ và phẩm chất. Sự thắng lợi của Đăm Săn làm nổi bật hình tượng, tầm vóc của người anh hùng trong truyền thuyết Đăm Săn.

2. Đăm Săn và nô lệ trở về

- Trò chuyện giữa Đăm Săn và nô lệ: Đăm Săn và nô lệ đã trò chuyện với nhau và mỗi lần đều có sự khác biệt. Điều này thể hiện lòng kính trọng, sự đồng ý tuyệt đối và lòng trung thành của mọi người dành cho Đăm Săn.

- Ý nghĩa của việc Đăm Săn và nô lệ trở về:

• Sự thống nhất cao cả giữa quyền lợi và khát vọng cá nhân của anh hùng với quyền lợi và khát vọng của cộng đồng.
• Thể hiện lòng yêu mến, sự kính trọng của toàn bộ cộng đồng đối với anh hùng. Đó chính là ý chí thống nhất của cả cộng đồng Ê-đê.

⇒ Sự ngưỡng mộ và lòng tôn kính của nhân dân dành cho anh hùng

3. Cảnh ăn mừng chiến thắng

- Lệnh mở tiệc được ra: Sự tự hào, tự tin về sức mạnh và sự giàu có của dòng dõi.

- Cồng chiêng vang lên: biểu hiện niềm vui chiến thắng và sự phồn thịnh, sung túc, trang trọng cùng với vẻ đẹp về mặt tinh thần và vật chất của tù trưởng và của toàn bộ bộ tộc.

- Bữa tiệc tại nhà của Đăm Săn: một bữa tiệc lớn được tổ chức, đông đảo khách mời, nhà cửa chật cứng. Tác giả dân gian sử dụng nghệ thuật phóng đại để thể hiện sự tự hào về một bộ tộc mạnh mẽ và sự đoàn kết, thống nhất của toàn cộng đồng.

- Hình ảnh của Đăm Săn: Nằm trên chiếc võng, tóc buông dài, uống rượu không biết ngừng, ăn không biết đủ, trò chuyện không biết chán, đôi mắt sáng ngời, đôi chân to như cột đồng…

=> Bức tranh về chiến thắng được tạo nên với Đăm Săn là tâm điểm. Hình ảnh của Đăm Săn hiện lên mạnh mẽ, oai vệ, với sức mạnh và chiến công lẫn hùng vĩ về vẻ ngoại hình và thành tựu. Điều này thể hiện sự ngưỡng mộ, tôn kính và tự hào của nhân dân đối với anh hùng của họ.

(III) Kết bài

Xác nhận giá trị của tác phẩm Chiến thắng Mtao Mxây.