Buzz
1. Tổng quan về tác giả và tác phẩm
1.1. Thông tin về tác giả
(1) Hồ sơ cá nhân
- Nguyễn Ái Quốc, người sau này được biết đến với tên Hồ Chí Minh, sinh ngày 19/5/1890 tại Kim Liên, Nam Đàn, Nghệ An trong một gia đình yêu nước nồng nàn.
- Ông được học tập tại trường Quốc học Huế và sau đó làm giáo viên tại trường Dục Thanh ở Phan Thiết.
- Từ năm 1911, ông bắt đầu hành trình tìm kiếm con đường cứu nước.
- Ông đã tham gia hoạt động cách mạng ở nhiều quốc gia như Pháp, Trung Quốc và Thái Lan.
- Vào ngày 3-2-1930, ông đã thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam.
- Năm 1941, Người trở về quê hương và lãnh đạo cuộc cách mạng nội bộ.
- Tháng 8-1942, Người sang Trung Quốc để tìm kiếm sự hỗ trợ quốc tế nhưng bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giữ và giam lỏng đến tháng 9-1943.
- Sau khi được thả, Người trở lại Việt Nam và tiếp tục lãnh đạo cuộc cách mạng, dẫn đến cuộc Tổng khởi nghĩa tháng 8-1945.
- Ngày 2-9-1945, Người đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, tuyên bố thành lập nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa và trở thành Chủ tịch nước.
- Người dẫn dắt dân tộc trong cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ.
- Người qua đời vào ngày 2-9-1969 tại Hà Nội.
(2) Sự nghiệp văn học
a. Quan điểm về sáng tác
- Người coi văn học là một công cụ thiết yếu trong cuộc đấu tranh cách mạng, nhấn mạnh rằng 'mỗi nhà văn đều là một chiến sĩ trên mặt trận văn hóa và nghệ thuật.'
- Người luôn chú trọng đến tính chân thực và bản sắc dân tộc trong các tác phẩm sáng tác của mình.
- Khi viết, Người luôn chú trọng đến mục đích và đối tượng mà mình muốn truyền tải, từ đó xác định cả nội dung và hình thức của tác phẩm.
b. Di sản văn học
- Văn chính trị và pháp lý: bao gồm các bài viết trên báo Nhân đạo và những tác phẩm như “Tuyên ngôn độc lập”, “Bản án chế độ thực dân Pháp”, “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến”, “Lời kêu gọi chống Mỹ cứu nước”,...
- Truyện ngắn và ký sự: ví dụ như các truyện ngắn bằng tiếng Pháp đăng trên báo ở Paris, như “Lời kêu gọi từ bà Trưng Trắc”, “Vi hành”, “Những trò đùa về Va-ren và Phan Bội Châu”, “Nhật ký chìm tàu”,...
- Thơ: gồm các bài thơ như “Nhật ký trong tù”, những tác phẩm sáng tác tại Việt Bắc và trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp như “Ca binh lính”, “Ca sợi chỉ”...
c. Phong cách nghệ thuật
- Đặc trưng về thể loại: Người viết trên nhiều thể loại và bằng nhiều ngôn ngữ khác nhau, mỗi thể loại đều mang một sức hấp dẫn và nét riêng biệt.
+ Văn chính trị và pháp lý: súc tích, trực diện, lập luận mạch lạc và phong cách viết đa dạng.
+ Truyện ngắn và ký sự: thể hiện tinh thần chiến đấu mạnh mẽ với sự sắc sảo trong cách diễn đạt.
+ Thơ: chia thành hai loại chính, mỗi loại đều mang đậm dấu ấn cá nhân của tác giả.
- Đặc điểm đồng nhất:
+ Sáng tác ngắn gọn, dễ tiếp cận và giản dị.
+ Sử dụng linh hoạt các kỹ thuật nghệ thuật khác nhau.
+ Hình ảnh nghệ thuật thường mang đến một viễn cảnh tươi sáng trong tương lai.
1.2. Các tác phẩm
a. Nguồn gốc và bối cảnh ra đời
- Tác phẩm 'Vi hành' là một truyện ngắn viết bằng tiếng Pháp, lần đầu tiên được đăng trên báo Nhân Đạo vào ngày 19/2/1923.
- Thời điểm xuất bản trùng hợp với việc vua Khải Định tham gia cuộc đấu xảo ở Mác – xây.
b. Cấu trúc
- Phần 1 (từ đầu đến 'vi hành' đấy): Miêu tả cuộc trò chuyện của một cặp đôi trên chuyến tàu ngầm.
- Phần 2 (phần còn lại): Tập trung vào các ý kiến và thái độ châm biếm đối với vua Khải Định.
2. Tóm tắt tác phẩm Vi hành
Trên chuyến tàu điện ngầm, một cặp đôi người Pháp chú ý đến nhân vật tôi, và vì tôi là người An Nam, họ nhầm lẫn tôi là vua Khải Định. Cuộc trò chuyện nhỏ diễn ra, họ thể hiện sự thiếu tôn trọng đối với Khải Định, coi ông như một trò hề rẻ tiền. Khi đôi trai gái rời tàu, người kể chuyện nhớ lại những câu chuyện vi hành của Vua Pie và Vua Thuấn từ thời thơ ấu, và liên kết, chỉ trích cuộc vi hành mơ hồ của Khải Định với mục đích cá nhân. Tác giả cũng phê phán sự nhầm lẫn của người Pháp và chính quyền thực dân trong cách họ đối xử với người Việt yêu nước.
3. Soạn bài Vi hành - Nguyễn Ái Quốc chi tiết nhất
Câu 1 (trang 171 SGK Ngữ văn 11 tập 1)
Trong truyện ngắn 'Vi hành', đâu là điểm mâu thuẫn chủ yếu mang yếu tố trào phúng?
Giải đáp chi tiết:
- Tác giả đã khéo léo tạo ra một tình huống truyện độc đáo thông qua những sự nhầm lẫn. Có nhiều tình huống sai lầm: Cặp đôi trên tàu nhầm tác giả với Khải Định, người Pháp nhận diện tất cả những người da vàng mũi tẹt là Khải Định, và ngay cả chính quyền Pháp cũng nhầm tác giả là Khải Định. Những tình huống nhầm lẫn này đã tạo nên một bức tranh vừa chân thực vừa sắc sảo, đồng thời mang tính châm biếm. Các hành động lừa lọc và thái độ bỉ ổi của chính quyền thực dân Pháp cũng được phê phán.
→ Sự trào phúng trong truyện thể hiện qua sự nhầm lẫn giữa hình thức và bản chất, đồng thời chỉ trích cách mà thực dân đối xử với Khải Định trong chuyến thăm Pháp.
Câu 2 (trang 171 SGK Ngữ văn 11 tập 1)
Trong thể loại truyện ngắn, việc tạo ra một tình huống truyện độc đáo là rất quan trọng. Theo bạn, tác giả đã xây dựng tình huống đặc biệt nào trong tác phẩm này? Tình huống ấy đã ảnh hưởng ra sao đến việc thể hiện chủ đề và hình ảnh nhân vật Khải Định?
Lời giải chi tiết:
- Tình huống truyện độc đáo trong 'Vi hành' bắt đầu với một tình huống vừa hài hước vừa châm biếm: một cặp đôi người Pháp nhầm lẫn nhân vật tôi (người An Nam) với Khải Định trên chuyến tàu điện ngầm.
- Mặc dù sự nhầm lẫn có vẻ phi lý, nhưng nó phản ánh đúng thực tế:
+ Người Pháp thường gặp khó khăn trong việc phân biệt người da vàng với người châu Âu vì họ không nhận ra sự khác biệt về ngoại hình.
+ Chính nhờ sự nhầm lẫn này, hình ảnh Khải Định được thể hiện theo cách vừa hài hước vừa độc đáo. Từ tình huống này, nhân vật tôi có cơ hội nghe và hiểu thêm về những ý kiến và suy nghĩ của cặp đôi người Pháp về hoàng đế Khải Định. Mặc dù Khải Định không xuất hiện trực tiếp trong câu chuyện, nhưng hình tượng của ông được khắc họa một cách hài hước.
-> Theo quan điểm của cặp đôi người Pháp, Khải Định chỉ là một nhân vật hề không có giá trị gì. Họ coi ông chỉ là một phần trong trò tiêu khiển của họ, không khác gì các trò giải trí khác.
Câu 3 (trang 171 SGK Ngữ văn 11 tập 1)
Phân tích hình tượng nhân vật Khải Định để làm nổi bật tính chiến đấu mạnh mẽ và nghệ thuật trào phúng sắc sảo của Nguyễn Ái Quốc.
Lời giải chi tiết:
* Hình tượng nhân vật Khải Định:
- Trong mắt người Pháp, Khải Định không được coi là một vị vua mà trở thành một nhân vật hài hước. Sự nhầm lẫn này tạo ra một bức chân dung chân thực và thuyết phục với hình ảnh lố bịch, thảm hại của Khải Định. Hình ảnh đặc trưng với 'mũi tẹt, đôi mắt xếch, mặt bủng như vỏ chanh, cái chụp đèn đội trên đầu quấn khăn, và các ngón tay đầy nhẫn' tạo nên một hình ảnh kỳ quặc, lúng túng và hài hước với bộ lụa là và hạt cườm trang trí. Cảnh này không chỉ hài hước mà còn mỉa mai so sánh với các trò đấu xảo khác, khiến cái nhìn của người Pháp về Khải Định vừa dí dỏm vừa sâu sắc.
* Tính chiến đấu mạnh mẽ của tác phẩm:
+ Tác giả chỉ trích chế độ thực dân qua việc phản ánh chính sách dã man và bất công của nó.
+ Tác phẩm lên án chính sách ngu dân, lạm dụng ma túy và rượu cồn để đầu độc tâm trí nhân dân.
+ Nguyễn Ái Quốc chỉ trích những chiêu trò lừa dối quốc tế của thực dân, phơi bày sự giả dối của việc khai hóa văn minh trong khi thực chất là hành động xâm lược và cướp đất.
+ Tác giả lên án hệ thống nhà tù và các biện pháp truy nã, theo dõi các nhà yêu nước trên toàn nước Pháp.
- Đặc sắc về mặt nghệ thuật:
+ Tình huống truyện được xây dựng một cách tinh tế và độc đáo.
+ Tác phẩm được trình bày dưới dạng thư, với phong cách viết tự do, phóng túng và đa dạng giọng điệu.
+ Tác phẩm nổi bật với sự đa dạng giọng điệu, từ sự giễu cợt, mỉa mai, phê phán đến giọng điệu trữ tình tự sự, tạo nên sức hút và sức mạnh chiến đấu của nó.
