Hướng dẫn sức khỏe về bệnh u tuyến nước bọt mang tai

1. Nguyên nhân hình thành u tuyến nước bọt mang tai và cách phát hiện

1.1. U tuyến nước bọt mang tai là gì

Vị trí của tuyến nước bọt trên khuôn mặt mỗi người

Nước bọt được sản xuất từ tế bào mủ và niêm mạc của tuyến nước bọt. Chức năng chính của tuyến này là làm mềm và tiêu hóa thức ăn trong giai đoạn đầu cũng như bảo vệ môi trường miệng và họng. Trên mỗi bên của khuôn mặt có ba cặp tuyến nước bọt chính, bao gồm cả dưới hàm, mang tai và dưới lưỡi.

U tuyến nước bọt mang tai là thuật ngữ chỉ sự phát triển không bình thường và hình thành khối u ở các tế bào trong tuyến mang tai. Bệnh này bao gồm hai dạng chính:

- Khối u lành tính

Đây là loại phổ biến nhất, còn được gọi là u Warthin hoặc u hỗn hợp, không gây đau và phát triển chậm. Hầu hết các trường hợp mắc bệnh được phát hiện ngẫu nhiên qua siêu âm. Loại khối u này về cơ bản là lành tính và không ảnh hưởng đến sức khỏe nhưng nếu không được điều trị thì có thể chuyển biến thành u ác tính theo thời gian.

- Khối u ác tính

U tuyến nước bọt mang tai ác tính khi chạm vào sẽ gây đau và có khả năng phát triển rất nhanh. Khối u có thể bám vào mô xung quanh, dẫn đến tình trạng tê liệt các dây thần kinh trên mặt ở mức độ khác nhau.

1.2. Nguyên nhân hình thành bệnh u tuyến nước bọt mang tai

U tuyến nước bọt mang tai chủ yếu được hình thành do: virus (thường là EBV hoặc SV40), tác động của bức xạ ion hóa, tiếp xúc với hóa chất độc hại trong môi trường lao động, lối sống không lành mạnh,...

Về cơ bản, nguyên nhân cụ thể gây ra bệnh này cho đến nay vẫn chưa được xác định. Các yếu tố trên được coi là tăng cơ hội mắc bệnh. Ngoài ra, hút thuốc hoặc phát sinh ung thư da di căn cũng có thể thúc đẩy sự hình thành của khối u tuyến nước bọt ở mang tai.

2. Dấu hiệu nhận diện và tính chất nguy hiểm của u tuyến nước bọt mang tai

2.1. Dấu hiệu nhận biết

Dấu hiệu của khối u tuyến nước bọt mang tai thường không rõ ràng và thay đổi tùy thuộc vào tính chất của khối u:

Khối u tuyến nước bọt mang tai ác tính có thể gây tê liệt hoàn toàn dây thần kinh trên mặt 

- Khối u lành tính: nếu có dấu hiệu thì chủ yếu là khi u tăng kích thước nhanh chóng do nhiễm khuẩn, chảy máu hoặc tạo nang bên trong khối u. Lúc này, bệnh nhân có thể cảm thấy vùng mang tai căng và đau nhức.

- Khối u ác tính: sự phát triển của khối u diễn ra khá nhanh và có thể xâm nhập vào và gây đau và tê liệt dây thần kinh trên mặt ở mức độ khác nhau. Ngoài ra, khi khối u phát triển đến vùng họng thì một số trường hợp có thể gặp khó khăn khi nuốt.

2.2. Tính chất nguy hiểm của bệnh

80% trường hợp u tuyến nước bọt mang tai lành tính, phát triển chậm và hiếm khi có dấu hiệu. Do đó, việc chẩn đoán và điều trị bệnh thường bị bỏ qua, tạo điều kiện cho khối u biến chuyển thành ác tính, đe dọa tính mạng của bệnh nhân.

Khi khối u chuyển từ lành tính sang ác tính mà không có biện pháp can thiệp hiệu quả và kịp thời, nguy cơ xâm lấn vào các vùng lân cận là rất cao. Điều này khiến cho việc điều trị trở nên khó khăn hơn và trong trường hợp phải phẫu thuật, rủi ro cũng tăng lên đáng kể.

3. Làm thế nào để chẩn đoán và điều trị u tuyến nước bọt mang tai

3.1. Điều trị u tuyến nước bọt

Các phương pháp thường được áp dụng để chẩn đoán u tuyến nước bọt ở mang tai bao gồm:

- Thăm khám: bác sĩ sẽ kiểm tra khu vực bị ảnh hưởng để phát hiện biến đổi trên da và xác định có khối u hay không. Ngoài ra, bác sĩ cũng sẽ thực hiện kiểm tra vùng bị ảnh hưởng bằng cách sờ nắn để đánh giá kích thước, vị trí, và di động của khối u.

Phẫu thuật loại bỏ khối u tuyến nước bọt giúp ngăn chặn nguy cơ tiến triển thành u ác tính, đe dọa tính mạng của bệnh nhân

- Chụp X-quang: dựa trên kết quả thăm khám, bác sĩ sẽ yêu cầu người bệnh chụp X-quang tuyến nước bọt để xem xét khối u.

- Siêu âm, chụp CT hoặc MRI: những phương pháp chẩn đoán hình ảnh này sẽ giúp đánh giá mức độ xâm lấn, kích thước và khả năng di căn của khối u. Nếu kết quả chỉ ra khả năng di căn, đó có thể là dấu hiệu của khối u tuyến nước bọt mang tai ác tính.

- Sinh thiết: một chiếc kim nhỏ sẽ được chọc vào khối u để thu thập dịch và mẫu tế bào, được sử dụng cho phân tích giải phẫu bệnh để xác định tính chất của khối u.

3.2. Phương pháp điều trị bệnh u tuyến nước bọt mang tai

Đối với các trường hợp u tuyến nước bọt mang tai lành tính, phương pháp điều trị chủ yếu là phẫu thuật loại bỏ khối u. Các phương pháp phẫu thuật bao gồm:

- Loại bỏ một phần tuyến nơi có khối u: bác sĩ sẽ thực hiện phẫu thuật để loại bỏ khối u và một số mô tuyến lân cận.

- Loại bỏ toàn bộ tuyến nơi có khối u: áp dụng cho các trường hợp khối u lớn ảnh hưởng đến các phần sâu hơn.

Đối với trường hợp là khối u ác tính, người bệnh cần phải phẫu thuật để loại bỏ toàn bộ phần tuyến nước bọt mang tai có khối u cùng với các cấu trúc xung quanh bị ảnh hưởng. Phẫu thuật này sẽ gây ra ảnh hưởng lớn đến các chức năng ở vùng mặt. Sau khi điều trị u tuyến nước bọt mang tai ác tính bằng cách này, nếu khối u vẫn lan rộng hoặc di căn xa, thì bác sĩ có thể xem xét điều trị bằng hóa trị hoặc xạ trị tùy theo từng trường hợp cụ thể.

Nói chung, hầu hết các trường hợp mắc u tuyến nước bọt mang tai là lành tính nên chỉ cần phẫu thuật để loại bỏ khối u mà không gây ra vấn đề gì cho sức khỏe. Quan trọng nhất là phát hiện sớm khối u để có thể can thiệp kịp thời. Vì vậy, khi phát hiện bất kỳ dấu hiệu nào ở vùng mặt, tốt nhất là nên thăm khám sớm để tránh những rủi ro không mong muốn.