Hướng dẫn thủ tục nhận con nuôi mới nhất theo quy định năm 2022

Ước mong nhận nuôi đang trở thành một nhu cầu ngày càng phổ biến trong xã hội hiện đại. Bài viết sau đây sẽ giới thiệu về điều kiện và thủ tục nhận con nuôi theo quy định pháp luật.

Trong thời đại hiện nay, việc tìm kiếm và nhận con nuôi trở nên ngày càng phổ biến. Tuy nhiên, liệu có phải ai cũng có thể nhận con nuôi và liệu có một quy trình cụ thể nào để tiến hành nhận con nuôi không? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây!

Điều kiện nhận nuôi

Về phía người muốn nhận con nuôi

Theo quy định tại khoản 1 Điều 14 của Luật nuôi con nuôi năm 2010, cá nhân muốn nhận con nuôi phải đáp ứng đủ các điều kiện sau:

- Có đầy đủ năng lực hành vi dân sự.

- Tuổi của người nhận con nuôi phải từ 20 tuổi trở lên, lớn hơn con nuôi.

- Phải đủ điều kiện về kinh tế, sức khỏe và có chỗ ở đảm bảo chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục con nuôi một cách tốt nhất.

- Có tư cách đạo đức tốt.

Lưu ý rằng hai điều kiện cuối không áp dụng cho trường hợp cha dượng nhận con riêng của vợ, mẹ kế nhận con riêng của chồng làm con nuôi, hoặc cô, dì, chú, bác ruột nhận cháu làm con nuôi.

Đối với người Việt Nam đang định cư ở nước ngoài, ngoài các điều kiện trên, họ cũng phải tuân thủ đầy đủ các quy định của pháp luật địa phương.

Có một số trường hợp cá nhân không đủ điều kiện nhận con nuôi:

- Đang thụ án tù.

- Đang bị hạn chế quyền của cha mẹ đối với con chưa trưởng thành.

- Đang chấp hành quyết định xử lý hành chính tại các cơ sở giáo dục và cơ sở y tế.

- Chưa có quyết định xóa án tích về một trong các tội như: gây nguy hiểm cho tính mạng, sức khỏe, danh dự của người khác; dụ dỗ, bắt buộc hoặc có hành vi chứa chấp người chưa trưởng thành vi phạm pháp luật; hành hạ người thân hay người nuôi dưỡng mình; mua bán, trao đổi hoặc bắt cóc trẻ em.

Đối với người cho con nuôi

Quy định về hồ sơ của người cho con nuôi

Theo quy định tại điều 18 Luật Nuôi con nuôi 2010, hồ sơ của người muốn nhận làm con nuôi trong nước bao gồm:

- Bản sao giấy khai sinh;

- Bản sao giấy khám sức khỏe do cơ sở y tế cấp huyện trở lên cấp;

- Hai bức ảnh toàn thân, chụp mặt trực diện không quá 06 tháng;

Chú ý: Không áp dụng cho trẻ trong trường hợp: Cha mẹ đẻ của trẻ đã qua đời, cha mẹ đẻ không có năng lực hành vi dân sự;

Quy định về sự đồng ý cho con nuôi

Điều 21 Luật nuôi con nuôi quy định về sự đồng ý cho con nuôi:

'1. Việc nhận con nuôi phải có sự đồng ý của cha mẹ đẻ; nếu cha mẹ đẻ đã qua đời, mất tích, mất năng lực hành vi dân sự hoặc không xác định được thì phải có sự đồng ý của người còn lại; nếu cả cha mẹ đẻ đều đã qua đời, mất tích, mất năng lực hành vi dân sự hoặc không xác định được thì phải có sự đồng ý của người giám hộ; đối với trẻ từ đủ 09 tuổi trở lên làm con nuôi thì cần có sự đồng ý của trẻ đó.'

Để chuyển nhượng quyền nuôi con cho người khác, cần có sự đồng ý của cả hai vợ/chồng (tức là cha/mẹ đẻ của đứa trẻ). Trừ khi cha/mẹ của đứa trẻ qua đời, mất tích, mất năng lực hành vi dân sự hoặc không thể xác định được, chỉ cần sự đồng ý của một trong hai người cha hoặc mẹ là đủ.

Quy định về nguyên tắc xác định cha, mẹ cho con

Điều 88 của Luật Hôn nhân Gia đình quy định về nguyên tắc xác định cha, mẹ cho con như sau:

'1. Con sinh ra trong thời kỳ hôn nhân hoặc do người vợ mang thai trong thời kỳ hôn nhân được coi là con chung của vợ chồng.

Con được sinh ra trong khoảng thời gian 300 ngày tính từ ngày kết thúc hôn nhân được coi là con do người vợ mang thai trong thời kỳ hôn nhân.

Con sinh ra trước ngày đăng ký kết hôn và được cha mẹ chấp nhận là con chung của vợ chồng.

2. Trong trường hợp cha mẹ không chấp nhận con, cần có bằng chứng và phải được Tòa án xác định.'

Khi con được sinh ra trong thời kỳ hôn nhân hoặc trong các điều kiện tương tự, theo luật sẽ coi là con chung của cả hai vợ chồng. Cả hai đều có quyền và trách nhiệm bằng nhau trong việc chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục con cái.

Đối với người được nhận làm con nuôi

Cá nhân được nhận làm con nuôi phải tuân thủ các quy định sau đây theo Điều 8 của Luật nuôi con nuôi năm 2010:

- Trẻ em dưới 16 tuổi.

- Người từ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi thuộc một trong những trường hợp sau: Được cha dượng, mẹ kế nhận làm con nuôi; được cô, dì, chú, bác ruột nhận làm cháu nuôi.

- Ngoài ra, theo quy định của nhà nước, một người chỉ được làm con nuôi của một người độc thân hoặc của một cặp vợ chồng.

Thủ tục cho và nhận con nuôi

Quy trình thủ tục nhận con nuôi như sau:

Bước 1: Nộp hồ sơ

Hồ sơ của người nhận con nuôi và người được nhận làm con nuôi do người nhận con nuôi đệ trình tại Ủy ban nhân dân cấp xã nơi hộ khẩu thường trú của người nhận con nuôi hoặc người được nhận làm con nuôi.

Hồ sơ của người nhận con nuôi bao gồm:

- Đơn xin nhận con nuôi.

- Bản sao của hộ chiếu, giấy chứng minh nhân dân hoặc thẻ căn cước công dân hoặc bất kỳ giấy tờ hợp lệ nào khác có thể thay thế.

- Bản kết quả lý lịch tư pháp.

- Tài liệu chứng nhận tình trạng hôn nhân.

- Giấy xác nhận khám sức khỏe từ cơ sở y tế cấp huyện trở lên; kèm theo tài liệu xác nhận về hoàn cảnh gia đình, chỗ ở, và điều kiện kinh tế từ Ủy ban nhân dân cấp xã.

Hồ sơ của người được nhận làm con nuôi bao gồm:

- Bản sao giấy khai sinh.

- Hai ảnh chân dung, chụp từ phía trước, không quá 6 tháng.

- Giấy chứng nhận khám sức khỏe từ cơ sở y tế cấp huyện trở lên.

- Quyết định chấp nhận trẻ em ở cơ sở nuôi dưỡng.

- Các tài liệu liên quan khác bao gồm: Biên bản xác nhận về trẻ em bị bỏ rơi từ Ủy ban nhân dân xã hoặc Công an xã nơi phát hiện trẻ em bị bỏ rơi; quyết định của Tòa án xác nhận cha mẹ đẻ của người được nhận nuôi đã mất tích đối với người được nhận làm con nuôi mà cha mẹ đẻ đã mất tích; quyết định của Tòa án xác nhận cha mẹ đẻ của người được nhận làm con nuôi đã mất năng lực hành vi dân sự đối với người được nhận làm con nuôi mà cha mẹ đẻ đã mất năng lực hành vi dân sự.

Cần chú ý rằng thời hạn giải quyết việc nuôi con nuôi là 30 ngày kể từ ngày Ủy ban nhân dân cấp xã xác nhận hồ sơ hợp lệ.

Bước 2: Kiểm tra và hoàn tất hồ sơ, thu ý kiến của các bên liên quan

Trách nhiệm kiểm tra và hoàn tất hồ sơ thuộc về Ủy ban nhân dân cấp xã phải được thực hiện trong vòng 10 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ và thu ý kiến của các bên liên quan theo quy định tại Điều 21 của Luật nuôi con nuôi năm 2010.

Ý kiến phải được ghi chép thành văn bản, có chữ ký hoặc con dấu của các bên liên quan được thu ý kiến.

Bước 3: Đăng ký việc nuôi con nuôi

Sau khi đã xác nhận các điều kiện và các thủ tục nhận nuôi con nuôi hợp lệ, Ủy ban nhân dân cấp xã sẽ tổ chức đăng ký nuôi con nuôi và cấp Giấy chứng nhận nuôi con cho người nhận con nuôi, người giám hộ, đại diện cơ sở nuôi dưỡng hoặc cha mẹ đẻ , đồng thời sẽ tổ chức giao nhận con nuôi và ghi vào sổ hộ tịch trong vòng 20 ngày kể từ ngày có sự đồng ý của những người có liên quan quy định tại Điều 21 của Luật nuôi con nuôi năm 2010.

Trong trường hợp Ủy ban nhân dân cấp xã không đồng ý đăng ký thì bắt buộc phải có văn bản trả lời cho người nhận con nuôi, người giám hộ, đại diện cơ sở nuôi dưỡng hoặc cha mẹ đẻ trong vòng 10 ngày kể từ khi có ý kiến của người có liên quan.

Một điều cần lưu ý trong quá trình nhận con nuôi là kể từ ngày giao nhận con nuôi, giữa người nhận con nuôi và con nuôi có đầy đủ các quyền, nghĩa vụ với nhau theo quy định của pháp luật về hôn nhân và gia đình, những quy định trong luật dân sự và các bộ luật khác có liên quan.

Cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định về việc thay đổi tên, họ của con nuôi từ đủ 9 tuổi trở lên khi được cha mẹ nuôi yêu cầu và đồng ý.

Ngoại trừ trường hợp giữa cha mẹ đẻ và cha mẹ nuôi có những thỏa thuận khác, cha mẹ đẻ sẽ không còn quyền hay nghĩa vụ chăm sóc, nuôi dưỡng đối với con cái đã được cho làm con nuôi kể từ ngày giao nhận con nuôi.

Một số lưu ý liên quan đến thủ tục cho, nhận con nuôi

Thủ tục nhận nuôi con theo trường hợp trẻ bị bỏ rơi

Theo quy định tại Điều 18 của Luật nuôi con năm 2010, hồ sơ mà người nhận con nuôi cần chuẩn bị bao gồm:

Hồ sơ của người nhận nuôi:

- Đơn xin nhận con nuôi;

- Bản sao Hộ chiếu, Giấy chứng minh nhân dân hoặc giấy tờ có giá trị thay thế;

- Phiếu lý lịch tư pháp;

- Giấy tờ xác nhận tình trạng hôn nhân;

- Giấy chứng nhận sức khỏe do cơ sở y tế cấp huyện trở lên cấp; văn bản xác nhận về hoàn cảnh gia đình, tình trạng chỗ ở, và điều kiện kinh tế được cấp bởi Ủy ban nhân dân cấp xã nơi người nhận con nuôi thường trú, trừ các trường hợp được quy định tại khoản 3 của Điều 14 trong Luật này.

Hồ sơ của trẻ bị bỏ rơi:

- Bản sao chứng thực của giấy khai sinh;

- Giấy chứng nhận sức khỏe do cơ sở y tế cấp huyện trở lên cấp;

- Hai bức ảnh toàn thân, chụp từ góc nhìn thẳng, không quá 6 tháng;

- Biên bản xác nhận được lập bởi Uỷ ban nhân dân hoặc Công an cấp xã nơi phát hiện trẻ bị bỏ rơi.

Gửi hồ sơ tới Ủy ban nhân dân cấp xã nơi bạn đang cư trú để thực hiện thủ tục nhận con nuôi. Thời gian giải quyết là khoảng 30 ngày, tính từ ngày Ủy ban nhân dân cấp xã nhận được đầy đủ hồ sơ hợp lệ.

Thủ tục nhận nuôi con nuôi khi có yếu tố nước ngoài

Hồ sơ của người nước ngoài không thường trú tại Việt Nam cần chuẩn bị các giấy tờ sau:

- Đơn xin nhận con nuôi;

- Bản sao của Hộ chiếu hoặc giấy tờ thay thế có giá trị;

- Văn bản cho phép nhận con nuôi ở Việt Nam;

- Bản điều tra về tâm lý và gia đình.

- Giấy tờ xác nhận tình trạng sức khỏe;

- Giấy tờ xác nhận thu nhập và tài sản;

- Phiếu lý lịch tư pháp;

- Giấy tờ xác nhận tình trạng hôn nhân.

Hồ sơ của người nước ngoài đang cư trú tại Việt Nam nhận con nuôi là người Việt Nam gồm có:

- Đơn xin nhận con nuôi;

- Bản sao Hộ chiếu, Chứng minh nhân dân hoặc giấy tờ có giá trị thay thế;

- Bản lý lịch tư pháp;

- Giấy tờ xác nhận tình trạng hôn nhân;

- Giấy khám sức khỏe do cơ quan y tế cấp huyện trở lên cấp;

- Văn bản xác nhận hoàn cảnh gia đình, tình trạng chỗ ở, điều kiện kinh tế do Ủy ban nhân dân cấp xã nơi người nhận con nuôi thường trú cấp, trừ trường hợp cha dượng nhận con riêng của vợ, mẹ kế nhận con riêng của chồng làm con nuôi hoặc cô, cậu, dì, chú, bác ruột nhận cháu làm con nuôi.

Hồ sơ của trẻ em được chọn làm con nuôi

- Hồ sơ được chuẩn bị thành 03 bộ, gồm các giấy tờ sau:

- Giấy tờ xác nhận sinh;

- Giấy khám sức khỏe do cơ quan y tế cấp huyện trở lên cấp;

- Hai ảnh chân dung, chụp nguyên dáng không quá 06 tháng;

- Biên bản xác nhận do Ủy ban nhân dân hoặc Công an cấp xã nơi phát hiện trẻ bị bỏ rơi lập đối với trẻ em bị bỏ rơi;

- Giấy chứng tử của cha đẻ, mẹ đẻ hoặc quyết định của Tòa án xác nhận cha đẻ, mẹ đẻ của trẻ em đã qua đời;

- Quyết định của Tòa án xác nhận cha đẻ, mẹ đẻ của người được giới thiệu làm con nuôi mất tích đối với người được giới thiệu làm con nuôi mà cha đẻ, mẹ đẻ mất tích;

- Quyết định của Tòa án xác nhận cha đẻ, mẹ đẻ của người được giới thiệu làm con nuôi mất năng lực hành vi dân sự đối với người được giới thiệu làm con nuôi mà cha đẻ, mẹ đẻ mất năng lực hành vi dân sự;

Nộp hồ sơ tại Sở Tư pháp, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh. Thời hạn giải quyết từ 15 - 30 ngày kể từ ngày nhận được hồ sơ do Sở Tư pháp trình, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định cho trẻ em làm con nuôi nước ngoài.

Quy trình nhận nuôi con nuôi vẫn ở với cha mẹ đẻ

Theo quy định tại Điều 21 của Luật Nuôi con nuôi năm 2010: 'Việc nhận nuôi con nuôi phải được sự đồng ý của cha mẹ đẻ của người được nhận làm con nuôi; nếu cha đẻ hoặc mẹ đẻ đã qua đời, mất tích, mất năng lực hành vi dân sự hoặc không rõ thì phải có sự đồng ý của người còn lại; nếu cả cha mẹ đẻ đều đã qua đời, mất tích, mất năng lực hành vi dân sự hoặc không rõ thì phải có sự đồng ý của người giám hộ; trường hợp nhận trẻ từ 9 tuổi trở lên làm con nuôi thì còn phải có sự đồng ý của trẻ'.

Người đồng ý cho làm con nuôi quy định tại khoản 1 điều này phải được UBND cấp xã nơi nhận hồ sơ tư vấn đầy đủ về mục đích nuôi con nuôi; quyền, nghĩa vụ giữa cha mẹ nuôi và con nuôi; quyền, nghĩa vụ giữa cha mẹ đẻ và con sau khi người đó được nhận làm con nuôi.

Sự đồng ý phải hoàn toàn tự nguyện, trung thực, không bị ép buộc, không bị đe dọa hay mua chuộc, không vụ lợi, không kèm theo yêu cầu trả tiền hoặc lợi ích vật chất khác.

Cha mẹ đẻ chỉ được đồng ý cho con làm con nuôi sau khi con đã sinh ra ít nhất 15 ngày.

Quy trình thực hiện tương tự như mục 2 'Thủ tục cho, nhận con nuôi'

Đây là những điều kiện và thủ tục nhận nuôi con nuôi hợp pháp mà các bậc cha mẹ cần biết. Hãy tham khảo Mytour để biết thêm thông tin thú vị!

Đừng quên mang khẩu trang chất lượng từ Mytour khi đi làm thủ tục nhận nuôi con để phòng tránh dịch Covid nhé!