Hướng dẫn Trồng Cây từ Hạt

Chọn hạt giống. Cửa hàng làm vườn sẽ giới thiệu các loại hạt giống phù hợp với vùng khí hậu và thời gian trong năm ở địa phương của bạn. Đối với những người mới bắt đầu, rau như đậu xanh, xà lách lô lô và húng quế là sự lựa chọn tuyệt vời. Hoa hướng dương, hoa cúc chuồn chuồn và hoa anh túc là những loại hoa dễ trồng nhất bằng hạt.

• Hạt mới thường có khả năng nảy mầm tốt hơn hạt cũ.
• Thu thập hạt từ các cây hoặc quả của bạn có thể thú vị, nhưng cũng mang theo rủi ro. Do hiện tượng thụ phấn chéo hoặc ghép cành, cây con có thể không giống cây mẹ.

Xác định thời điểm gieo hạt. Đối với nhiều loại cây, việc bắt đầu gieo hạt thường xuyên bắt đầu từ bên trong nhà. Tuy nhiên, cũng cần xem xét từng loại cây cụ thể. Rau xà lách và đậu xanh thường phát triển tốt hơn khi gieo trực tiếp vào đất ngoài trời, trước khi đợt sương mùa xuân kết thúc. Các cây chịu lạnh tốt có thể gieo vào cuối đông hoặc đầu xuân. Đối với cây ưa nhiệt đới, việc gieo hạt muộn hơn (giữa hoặc cuối xuân) giúp chúng sẵn sàng cho việc chuyển ra ngoài khi thời tiết ấm hơn.

• Thời gian nảy mầm, phát triển và sẵn sàng ra ngoài thường mất từ ba đến sáu tuần, nhưng có những cây cần đến 15 tuần.

Chọn chậu gieo hạt. Gieo hạt trực tiếp vào đất ngoài trời thường dễ bị ảnh hưởng bởi sâu bệnh và thời tiết xấu. Việc chăm sóc cây con trong nhà thường tăng khả năng sống sót. Việc sử dụng khay gieo hạt từ cửa hàng làm vườn là thuận tiện, nhưng bạn cũng có thể chọn chậu nhỏ có lỗ thoát nước.

• Trước khi tái sử dụng chậu cũ, hãy rửa sạch bằng xà phòng và nước. Đặt chậu vào dung dịch gồm một phần xà phòng gia đình và chín phần nước nóng, sau đó để khô. Bước này giúp tiêu diệt vi khuẩn có thể gây hại cho hạt giống.
• Một số cây như xà lách, dưa chuột, dưa hấu và hoa hướng dương có thể bị tổn thương nếu rễ bị đứt khi chúng được đưa ra ngoài. Thay vào đó, gieo hạt ngoài trời sau khi đợt sương mùa xuân cuối cùng kết thúc, hoặc gieo từng hạt vào từng ô trong khay gieo hạt có lỗ và đặt cả đám đất lên khi chúng được đưa ra ngoài.

Trộn đất gieo hạt. Tự pha trộn đất là cách tiết kiệm và dễ thực hiện hơn nhiều so với việc mua sẵn. Bạn chỉ cần trộn đá trân châu, vermiculite và xơ dừa (hoặc rêu than bùn) với tỷ lệ bằng nhau. Hỗn hợp này nhẹ và thoát nước nhanh, giúp ngăn chặn thối rễ và tạo điều kiện tốt cho chồi cây phát triển lên mặt đất. Làm ẩm đất gieo hạt và đổ vào khay sao cho cách mép khay khoảng 0,6 cm. Sử dụng vật sạch để làm đất chặt lại và phẳng bề mặt. Để nước thừa thoát đi trước khi bước tiếp theo.

• Nếu sử dụng đất mua từ cửa hàng, hãy kiểm tra xem có chất phân trộn hay không. Nếu có, bạn không cần bổ sung thêm phân trộn khi trồng cây con. (Không nên thêm phân trộn vào đất tự trộn trong lần trồng cây đầu tiên – điều này sẽ gây rối hơn là hữu ích).
• Nếu sử dụng rêu than bùn thay vì xơ dừa, bạn nên thêm một ít nước nóng để trộn dễ dàng hơn. Do rêu than bùn có độ axit cao, bạn có thể thêm chút vôi (calcium carbonate) vào vườn để cân bằng. Thử thêm ¼ thìa cà phê vôi cho mỗi 4 lít hỗn hợp đất trồng.

Gieo hạt. Nếu đất gieo hạt khô, hãy tưới nước để đảm bảo độ ẩm trước khi gieo. Hãy đọc hướng dẫn trên gói hạt giống để biết chi tiết về cách gieo, khoảng cách và độ sâu, hoặc làm theo các hướng dẫn sau:

• Khay chung, một loại hạt: Rải đều hạt giống trên khay.
• Khay chung, nhiều loại hạt: Sử dụng thước đo để vạch các hàng, cách nhau 2,5–5cm. Gieo hạt từng loại vào từng hàng riêng biệt. Gắn nhãn từng hàng.
• Chậu riêng hoặc khay gieo hạt có lỗ: Gieo một hạt lớn (như dưa chuột hoặc dưa hấu) hoặc hai hạt nhỏ (như hầu hết các loại hạt hướng dương) vào mỗi chậu.

Lấp đất tùy thuộc vào kích thước của hạt. Nguyên tắc cơ bản là chôn hạt vào độ sâu bằng đường kính của hạt. Đối với hạt nhỏ, đặc biệt là cây như dã yên thảo, xà lách và hoa mõm sói, chúng cần ánh sáng để nảy mầm, vì vậy chỉ cần rải hạt lên mặt đất.

• Đá vermiculite khô hoặc rêu sphagnum nghiền (không phải rêu than bùn) là lựa chọn tốt để phủ lên hạt, nhưng bạn cũng có thể sử dụng hỗn hợp đất gieo hạt thay thế.
• Phủ một lớp đất nhẹ lên hạt. Nếu nén quá chặt, chồi cây có thể khó xâm nhập qua lớp đất đặc.

Chống khô đất với lớp ni lông bảo vệ. Hạt giống dễ bị ảnh hưởng bởi độ ẩm quá cao hoặc thấp. Sử dụng màng ni lông hoặc túi ni lông để giữ độ ẩm trong đất cho đến khi hạt nảy mầm.

• Khay gieo hạt thường đi kèm với lớp ni lông để giữ độ ẩm bên trong. Nếu không có, bạn có thể tạo một không gian nhỏ hơn bằng cách sử dụng nhà kính hoặc sử dụng bể cá cũ để bảo vệ.

Đặt khay hạt ở nơi ấm áp với ánh sáng gián tiếp. Nếu gói hạt không cung cấp hướng dẫn về nhiệt độ, duy trì nhiệt độ từ 18–24ºC ban ngày và không dưới 13ºC ban đêm. Sử dụng đệm sưởi dưới khay gieo hạt nếu phòng bạn có nhiệt độ thấp hơn. Hầu hết các loại hạt phát triển tốt với ánh sáng, nhưng tránh ánh sáng trực tiếp nếu khay có màng ni lông.

• Một số hạt nảy mầm tốt trong điều kiện tối hoàn toàn, bao gồm cà chua, hoa phi yến, cúc calendula và rau mùi. Che phủ bằng ni lông đen hoặc bìa các-tông để chống ánh sáng.
• Để đạt hiệu suất tốt nhất, hãy tìm hiểu về nhiệt độ cụ thể của giống cây. Tuy nhiên, đôi khi bạn có thể mất một số hạt do điều kiện nhiệt độ không phù hợp hoặc nảy mầm lâu hơn.

Kiểm tra độ ẩm mỗi ngày hoặc mỗi ngày một lần. Nếu đất trông khô, đặt khay gieo hạt vào một khay khác có nước. Đất sẽ hút nước từ đáy lên. Phương pháp này ít rủi ro hơn so với việc tưới nước từ trên xuống, vì có thể làm hạt trôi hoặc gây quá nhiều nước.

• Nhớ rằng, màng ni lông đôi khi đã đủ để giữ độ ẩm trong suốt quá trình nảy mầm. Bước này chỉ là bổ sung.

Bóc màng bọc sau khi hạt đã nảy mầm. Hầu hết các loại hạt nảy mầm trong vòng khoảng 2 tuần. Khi mầm đã lên khỏi đất, hãy bóc lớp màng bọc (nếu có).

• Nếu bạn gieo nhiều hàng hạt trong một khay chung, bạn có thể cắt những dải ni lông hoặc vải để che các hàng chưa nảy mầm.

Đưa cây ra nắng sau khi mọc mầm. Di chuyển khay cây gần cửa sổ hướng nam (hoặc hướng bắc nếu ở bán cầu nam) để cây được nhiều ánh sáng. Nếu có sự chênh lệch lớn về ánh sáng và nhiệt độ giữa vị trí cũ và mới, hãy dần dần thích ứng cây với điều kiện mới để tránh gây chết cây.

• Nếu thời tiết lạnh, bạn có thể đặt túi sưởi giữa khay cây và cửa sổ. Điều này giúp ngăn nhiệt độ lạnh từ bên ngoài làm chậm sự phát triển của cây con.
• Ở những vùng ít ánh nắng mặt trời, sử dụng đèn mọc cây, đặt cách cây khoảng 15 cm và bật đèn 14-16 giờ mỗi ngày. Di chuyển đèn khi cây lớn để tránh gây cháy lá.

Xoay cây hàng ngày. Cây thường hướng về ánh sáng mặt trời. Hàng ngày, xoay khay cây để đảm bảo cây phát triển đều.

Duy trì nhiệt độ ổn định. Giữ nhiệt độ ban ngày trong khoảng 18–24ºC và ban đêm không dưới 13ºC, trừ khi hướng dẫn hạt giống có chỉ đạo khác. Nhiệt độ cân nhắc cẩn thận để tránh ảnh hưởng đến sức khỏe cây, ví dụ như cây bị cong hoặc uốn.

Tưới nước đều đặn. Giữ đất ẩm, nhưng tránh làm đất quá ẩm; vì vậy, sử dụng khay nước dưới chậu cây để nước thấm từ đáy lên. Hãy kiểm tra độ ẩm hàng ngày để tránh tình trạng khô hạt giống giữa quá trình nảy mầm.

• Hạt giống có thể chết nhanh nếu đất khô giữa giai đoạn nảy mầm, vì vậy hãy kiểm tra thường xuyên.

Bón phân khi lá thật đầu tiên mọc ra. Khi cặp lá đầu tiên xuất hiện, đó là dấu hiệu rằng cây đã chuẩn bị cho giai đoạn phát triển. Pha loãng phân bón cân đối với nồng độ ¼ so với hướng dẫn. Rót vào khay rộng và đặt khay trồng vào dung dịch phân để đất hút từ dưới lên. Thực hiện mỗi tuần một lần hoặc theo hướng dẫn trên bao bì.

• Nếu đất đã chứa phân, không cần bổ sung thêm. Việc dùng phân quá mức có thể gây 'bỏng' cây hoặc gây vấn đề khác.
• Khi cây chuyển sang chậu lớn hơn, bạn có thể bón phân với nồng độ ½ so với khuyến nghị và bón đầy đủ khi cây trưởng thành.

Đưa cây con vào chậu riêng. Nếu khay chứa nhiều cây con, hãy chuyển chúng vào chậu lớn hơn để tránh cạnh tranh. Không phải loại hạt nào cũng cần chuyển chỗ, tùy thuộc vào từng loại cây. Hãy chờ cho đến khi cây con cứng cáp trước khi di chuyển. Bạn chỉ nên chuyển những cây khỏe mạnh nhất. Quy trình như sau:

• Rửa sạch chậu mới với nước xà phòng và rửa sạch.
• Đổ đất ẩm vào chậu mới. Tạo một lỗ cho bộ rễ của cây con.
• Sử dụng que kem hoặc công cụ mảnh để lấy cây ra khỏi chậu cũ.
• Đưa cây vào lỗ đất mới. Bạn có thể dùng bút để nhẹ nhàng mở rộng rễ cây một chút, nhưng không cần thiết nếu không thể.
• Rải đất lên rễ cho đến khi cây ở độ sâu ban đầu. Nhấn nhẹ đất xuống.
• Tránh thay đổi đột ngột nhiệt độ và ánh sáng trong vài ngày đầu cây đang hồi phục.

Làm cho cây cứng cáp. Dần dần quen với nhiệt độ và thời tiết ngoài trời trước khi chuyển cây. Bắt đầu quá trình này trước khi cây ra khỏi nhà:

• Giảm nhiệt độ trong nhà một chút.
• Tưới nước ít hơn, nhưng đảm bảo cây không bị khô cạn.
• Mỗi ngày, mang cây ra ngoài một hoặc hai giờ, trong khu vực có bóng râm và che chắn gió. Tránh nhiệt độ dưới 7ºC.
• Tăng thời gian cây ở ngoài trời mỗi ngày, dần dần di chuyển cây vào ánh sáng mặt trời. (Thời gian tiếp xúc với ánh sáng phụ thuộc vào loại cây và vị trí).

Đưa cây ra ngoài trời. Khi thời tiết ấm và cây đã quen với điều kiện ngoài trời, bạn có thể trồng cây vào chậu lâu dài hoặc đất trong vườn. Tuân theo hướng dẫn cụ thể cho từng loại cây, vì mỗi loài có yêu cầu về nhiệt độ và ánh sáng riêng. Nhưng nhớ điều cơ bản:

• Nếu có thể, chuyển cây vào buổi sáng không có nắng và ít gió.
• Đảm bảo đất ẩm trong chậu và lỗ trồng.
• Dè chừng khi chuyển bộ rễ cây vào lỗ đất mới. Trải rộng các sợi rễ càng tốt, cẩn thận để không làm đứt chúng.
• Thêm đất để cây ở độ sâu ban đầu và tưới nước đủ.
• Đối với cây mới trồng, giữ độ ẩm và tránh mưa lớn, gió mạnh cho đến khi cây phục hồi.

Bảo quản cây. Chuyển chỗ có thể gây khó khăn cho cây và cần vài tuần để cây hồi phục. Sau khi tưới nước lần đầu, hãy duy trì độ ẩm nhưng tránh làm cây bị ngập nước. Bảo vệ cây khỏi mưa to và gió mạnh cho đến khi cây đủ sức tự bảo vệ và phát triển.

Phòng tránh nấm ở cây non. Cây con mới mầm thường gặp vấn đề với nấm, được gọi là 'bệnh chết rạp cây con.' Thử gieo lại và thực hiện các biện pháp phòng ngừa:

• Tẩy sạch đất và dụng cụ trồng bằng hỗn hợp nước và thuốc tẩy gia dụng.
• Rải đá vermiculite hoặc đá trân châu lên mặt đất sau khi trồng.
• Tránh độ ẩm và mát. Nếu đất ẩm, cây có thể chết.
• Sử dụng thuốc chống nấm theo hướng dẫn trên bao bì để đạt hiệu quả tốt nhất.

Khám phá lý do hạt giống không nảy mầm. Một số loại hạt cây, như cam và táo, cần xử lý để kích thích nảy mầm. Hãy thực hiện theo hướng dẫn cụ thể cho từng loại cây:

• Rạch vỏ: Những hạt có vỏ cứng cần phải được bóc hoặc làm mỏng vỏ. Sử dụng giũa móng tay hoặc dao nhọn. Đôi khi đun sôi giúp làm mềm vỏ.
• Phân tầng (ẩm – lạnh): Mô phỏng điều kiện tự nhiên bằng cách đặt hạt vào khăn ẩm, sau đó để vào tủ lạnh trong vài tuần.

• Chọn vị trí trong vườn trước khi trồng cây; chuẩn bị đất cho thời gian nảy mầm.
• Một số người làm vườn 'vuốt ve' cây hàng ngày để kích thích sự phát triển. Gió nhẹ giúp cây mọc ngắn và khỏe mạnh, trong khi gió mạnh tạo độ cứng cáp. Dùng quạt để tạo gió tốc độ cao gần cây con.

• Hạt giống
• Đất trồng cây, có thể mua tại cửa hàng hoặc tự pha trộn
• Nhiều loại chậu trồng cây
• Phân bón
• Nước
• Ánh sáng mặt trời
• Đệm sưởi (tuỳ chọn)