Hướng dẫn viết bài miêu tả đồ vật - Tập làm văn lớp 4

1. Hướng dẫn cấu trúc bài miêu tả đồ vật

Trả lời câu hỏi trong trang 143 sách Tiếng Việt lớp 4 Tập 1

Đọc bài văn mẫu dưới đây và trả lời các câu hỏi liên quan:

Cái cối tân

Cái cối nhỏ xinh nổi bật như một giấc mơ, đứng uy nghi giữa căn phòng vắng vẻ.

Người ta gọi nó là cái cối tân. Vành và áo của nó được làm từ nan tre, hai tai bằng tre già màu nâu có lỗ tròn lớn. Tai luôn luôn nhạy bén để nghe ngóng. Cối có hai hàm răng gỗ dẻ, gọi là dăm, được sắp xếp chen chúc nhau. Vì thế người ta thường nói 'chật như nêm cối'. Nhắc đến cối không thể không nhắc đến cần. Cần làm từ tre đực vàng óng, đầu cần là củ tre có chốt bằng tre cứng, móc vào tai cối. Từ tay cầm có dây thừng buộc vào xà nhà, kéo đẩy cối phát ra tiếng ù ù.

Chọn ngày đẹp, mẹ đong một gánh thóc vàng rực. Đổ vào cối và thử xay. Gạo và trấu rơi xuống vành cối rào rào như mưa. Mẹ vốc một nắm, tãi ra và thổi. Chỉ lẫn lộn một vài hạt thóc, mẹ gật đầu khen: 'Cối mới, chưa thuần nhưng xay được như thế này là tuyệt vời!' Ngày qua ngày, đêm qua đêm, tôi và mẹ cùng xay lúa, tiếng cối ù ù vui vẻ cả xóm.

Cái cối xay, giống như những vật dụng khác đã gắn bó với tôi - cái võng đay, cái chiếu manh, cái mâm gỗ, cái giỏ cua, cái chạn bát, cái giường nứa... tất cả đều như đang thì thầm: 'Chúng tôi sống cùng tuổi thơ của bạn. Chúng tôi không mong đợi gì, chỉ muốn dõi theo từng bước bạn đi...'

- Tân: mới mẻ.

- Nêm: miếng nhỏ cứng dùng để làm cho chặt hơn.

- Lõi: sót lại.

- Chửa: chưa (cách diễn đạt ở một số vùng Bắc Bộ).

- Thuần: quen thuộc với công việc.

a) Bài văn miêu tả điều gì?

b) Xác định các phần mở bài và kết bài. Mỗi phần trình bày nội dung gì?

c) Các phần mở bài và kết bài đó có điểm gì giống với các cách đã học trước đây?

d) Phần thân bài mô tả cái cối theo trình tự như thế nào?

Trả lời:

Đọc bài viết về cái cối tân và trả lời các câu hỏi sau:

a. Bài viết mô tả cái cối xay gạo làm bằng tre.

b. Xác định các phần mở bài và kết bài trong bài viết về cái cối tân. Mỗi phần trình bày điều gì?

Mở bài (Cái cối nhỏ xinh nổi bật như một giấc mơ, đứng uy nghi giữa phòng trống) Giới thiệu đối tượng được miêu tả: cái cối.

Kết bài (Cái cối cùng với các đồ dùng khác đã đồng hành cùng tôi... dõi theo từng bước bạn đi...) Kết thúc bài viết: Tình cảm gắn bó và gần gũi giữa bạn nhỏ và các vật dụng trong nhà, đặc biệt là cái cối tân.

c. Phần mở bài tương tự như phần mở bài trực tiếp, trong khi phần kết bài tương đương với phần kết bài mở rộng trong văn kể chuyện đã học.

d. Trình tự mô tả trong phần thân bài về cái cối

Vành cối → áo cối → hai tai → lỗ tai và hàm răng cối → dăm → đầu cần → chốt cần → dây thừng buộc cần.

- Xay lúa với mẹ, tiếng cối ù ù làm vui cả xóm.

Miêu tả hình dáng từ các phần lớn đến nhỏ, từ ngoài vào trong, từ chính đến phụ, rồi sau đó mô tả công dụng.

Câu 2 trang 144 sách Tiếng Việt lớp 4 Tập 1

Theo bạn, khi miêu tả một đồ vật, chúng ta nên mô tả những yếu tố gì?

Trả lời:

Theo quan điểm của tôi, khi miêu tả một đồ vật, việc cung cấp cái nhìn tổng quan ban đầu là rất quan trọng để người đọc có thể hình dung đối tượng một cách rõ ràng. Tôi thường bắt đầu bằng cách mô tả chung về đồ vật, bao gồm màu sắc, hình dáng, kích thước và vị trí của nó. Sau đó, tôi tập trung vào các đặc điểm nổi bật và chi tiết nhận diện của đồ vật.

Ngoài việc miêu tả đối tượng, việc thể hiện cảm xúc của bạn đối với đồ vật đó cũng rất quan trọng. Sử dụng từ ngữ và biểu cảm để diễn tả tình cảm giúp tạo sự kết nối tinh thần giữa bạn và đồ vật. Hãy chia sẻ những kỷ niệm, cảm xúc hay giá trị cá nhân mà đồ vật mang lại để tạo nên một mô tả sống động và đáng nhớ cho người đọc, khiến họ cảm nhận được tình cảm chân thành của bạn.

2. Nhớ kỹ cấu trúc của bài văn miêu tả đồ vật

Một bài văn miêu tả đồ vật thường được chia thành ba phần chính: mở bài, thân bài và kết bài. Các phần này rất quan trọng để tạo nên một hình ảnh rõ nét và hấp dẫn về đối tượng được miêu tả.

1. Mở bài

Mở bài là phần khởi đầu của bài văn và có ảnh hưởng lớn đến sự chú ý của người đọc đối với đồ vật được miêu tả. Bạn có thể chọn một trong hai cách mở bài chính: trực tiếp hoặc gián tiếp.

- Mở bài trực tiếp: Bắt đầu bằng một câu hoặc đoạn văn mô tả ngay lập tức về đồ vật mà bạn muốn nói đến. Ví dụ: 'Chiếc đàn piano cổ điển đứng trang nghiêm ở góc phòng, bóng bẩy với lớp sơn đen sâu và các đường viền mạ vàng.'

- Mở bài gián tiếp: Trong cách này, bạn có thể bắt đầu bằng một câu hoặc đoạn văn mô tả một tình huống hoặc bối cảnh liên quan đến đồ vật mà bạn sắp miêu tả. Ví dụ: 'Vào một buổi chiều mưa nhẹ, tôi bước vào căn phòng yên tĩnh, nơi chiếc piano cổ điển đứng lặng lẽ chờ đợi.'

2. Thân bài

Phần thân bài là nơi bạn sẽ đi vào chi tiết của đồ vật. Trước tiên, bạn nên mô tả tổng quan về đồ vật để người đọc có cái nhìn tổng thể. Sau đó, tập trung vào các chi tiết nổi bật của từng bộ phận.

- Tả tổng quan: Mô tả kích thước, hình dáng, vị trí và màu sắc của đồ vật. Ví dụ: 'Chiếc piano lớn với bề mặt đen bóng và chân đế mạ vàng.'

- Tả các đặc điểm nổi bật: Chú ý đến các chi tiết đặc biệt như các phím trắng và đen, các họa tiết trang trí, hoặc bất kỳ điểm nào làm cho đồ vật nổi bật. Ví dụ: 'Các phím trắng của đàn piano mềm mại và mịn màng, trong khi các phím đen bóng bẩy và đầy đặn.'

3. Kết bài

Kết bài là phần kết thúc của bài văn, có thể được viết theo kiểu mở rộng hoặc không mở rộng.

- Kết bài mở rộng: Trong trường hợp này, bạn có thể khai thác thêm ý nghĩa hoặc tầm quan trọng của đồ vật, kết nối nó với những cảm xúc hoặc suy ngẫm cá nhân. Ví dụ: 'Chiếc piano cổ điển này đã lưu giữ bao nhiêu giai điệu của cuộc đời, và luôn là nguồn cảm hứng bất tận.'

- Kết bài không mở rộng: Ở đây, bạn có thể kết thúc bằng việc tóm tắt lại mô tả và để cho độc giả tự cảm nhận. Ví dụ: 'Đây là chiếc piano cổ điển - một tác phẩm nghệ thuật vừa đẹp mắt vừa tinh tế.'

3. Cấu trúc bài văn miêu tả đồ vật - Luyện tập SGK lớp 4 trang 144

Trong phần thân bài mô tả cái trống trường, một bạn học sinh đã viết:

Em hãy:

a. Tìm câu văn mô tả tổng thể về cái trống

b. Liệt kê các bộ phận của cái trống được mô tả

c. Tìm những từ miêu tả hình dáng và âm thanh của cái trống

d. Viết thêm phần mở bài và kết bài để hoàn thiện bài văn

Trả lời

Đọc phần thân bài của bài văn miêu tả cái trống trường (sách Tiếng Việt 4, tập 1, trang 145), thực hiện các yêu cầu sau:

a) Viết câu văn mô tả tổng quát về cái trống:

Chiếc trống này tròn trịa như cái chum, luôn đứng vững trên một giá gỗ đặt trước phòng bảo vệ.

b) Liệt kê các bộ phận của cái trống được mô tả: thân trống, vành đai, hai đầu trống.

c) Các từ miêu tả hình dáng và âm thanh của cái trống:

- Hình dáng: Tròn trịa như cái chum, thân trống làm từ các mảnh gỗ ghép, quanh lưng trống quấn hai vành đai to như rắn cạp nong, tạo vẻ oai phong; Hai đầu trống được bọc bằng da trâu thuộc kỹ, căng phẳng.

Âm thanh: Tiếng trống ồm ồm giục giã 'Tùng! Tùng! Tùng!' báo hiệu vào lớp, nhịp trống 'Cắc, tùng! Cắc, tùng!' đồng hành cùng giờ thể dục, và khi trống 'nghỉ ngơi' lâu là lúc học sinh cũng được nghỉ.

d) Viết thêm phần mở bài và kết bài để hoàn thiện bài văn:

Viết thêm phần mở bài miêu tả cái trống trường của em

Mẫu 1:

Trực tiếp: Trong ngôi trường của chúng tôi, có một món đồ đã trở thành biểu tượng không thể thiếu trong lòng mỗi học sinh – đó chính là chiếc trống trường.

Gián tiếp: Có lẽ khi chúng tôi trưởng thành và phải rời xa mái trường yêu dấu, hình ảnh chiếc trống trường sẽ mãi còn đọng lại trong ký ức. Chiếc trống không chỉ là nhạc cụ mà còn là chứng nhân của những kỷ niệm đẹp của tuổi học trò, và tiếng trống đó sẽ luôn vang vọng trong tâm trí mỗi chúng tôi.

Mẫu 2:

Trực tiếp: Ngay từ những ngày đầu tiên bước chân vào trường, có một đồ vật đã để lại ấn tượng sâu sắc cho tôi và các bạn, đó chính là chiếc trống trường.

Gián tiếp: 'Không rõ từ bao giờ, chiếc trống này đã trở thành một phần không thể thiếu của cuộc sống học đường. Tôi nhớ khi mới vào lớp một, chiếc trống đã hiện diện trên giá trong phòng bảo vệ, và từ đó đến nay, nó vẫn bền bỉ, đánh thức chúng tôi bằng tiếng trống mỗi khi giờ học bắt đầu và kết thúc, đồng hành cùng chúng tôi trong từng khoảnh khắc học tập và vui chơi.'