Buzz
Nghị luận xã hội là một dạng bài thường xuất hiện trong các đề thi Ngữ văn Trung học phổ thông quốc gia. Để viết một bài nghị luận xã hội xuất sắc, bạn cần nắm vững nhiều yếu tố. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết dưới đây:
1. Khái niệm văn nghị luận xã hội
Văn nghị luận xã hội là những bài viết thảo luận về các vấn đề xã hội, chính trị, và đời sống. Phạm vi của loại bài này rất rộng, từ các vấn đề tư tưởng và đạo lý cho đến lối sống, thậm chí có thể liên quan đến các sự kiện nổi bật trong cuộc sống hàng ngày.
Một cách đơn giản, văn nghị luận xã hội là bài viết bàn về các vấn đề xã hội. Điều này khác với nghị luận văn học, nơi bạn tập trung vào tác phẩm và tác giả. Để viết tốt, học sinh cần phát triển hai kỹ năng chính: lập luận và giải thích.
2. Các loại đề nghị luận xã hội thường gặp
Có hai dạng đề nghị luận xã hội phổ biến:
- Nghị luận về một hiện tượng xã hội: Đây là những vấn đề nổi bật đang thu hút sự chú ý của cộng đồng. Để viết tốt dạng này, học sinh cần có sự am hiểu về các vấn đề xã hội.
Ví dụ:
- Các hiện tượng xã hội mang lại ảnh hưởng tích cực: như tiếp sức mùa thi, Mùa hè xanh, và nhiều hoạt động khác.
- Các hiện tượng xã hội gây ảnh hưởng tiêu cực: chẳng hạn như bạo lực học đường, chiến tranh, và những vấn đề tương tự.
- Nghị luận về các tin tức báo chí: có thể là một đoạn trích, một tin tức cụ thể trên báo chí,...
- Nghị luận về một tư tưởng đạo đức: Đây là việc thảo luận và đánh giá các vấn đề thuộc lĩnh vực đạo đức và tư tưởng, nhằm giúp học sinh hình thành quan điểm đúng đắn về các giá trị đạo đức cao đẹp.
Ví dụ:
- Các tư tưởng mang giá trị nhân văn và đạo đức: như lòng dũng cảm, khoan dung, và ý chí nghị lực,...
- Các tư tưởng thiếu tính nhân văn: như sự ích kỷ, vô cảm, và những thái độ tương tự.
- Nghị luận xã hội về các khía cạnh tích cực và tiêu cực của một vấn đề.
- Văn nghị luận xã hội có thể tập trung vào các vấn đề cần thảo luận và trao đổi ý kiến.
- Văn nghị luận xã hội cũng có thể xuất hiện trong các đoạn văn ngắn hoặc bài thơ.
Vì sự khác biệt đó, học sinh cần nhận diện đúng loại bài để có phương pháp giải quyết vấn đề một cách hiệu quả hơn.
3. Quy trình viết bài văn nghị luận xã hội
Bước 1: Hiểu rõ yêu cầu của đề bài
- Đọc kỹ và xác định yêu cầu của đề bài để biết liệu cần nghị luận về hiện tượng xã hội hay một tư tưởng đạo lý.
- Phân biệt rõ yêu cầu của đề bài để chọn đúng hướng giải quyết.
Bước 2: Soạn dàn ý
Mục đích:
- Ghi chép các ý chính để không bỏ sót điều quan trọng.
- Trình bày nội dung một cách khoa học và rõ ràng.
- Chủ động triển khai các luận điểm chính của bài viết, tập trung vào những điểm quan trọng, tránh sa đà vào những chi tiết không cần thiết.
Bước 3: Phát triển bài viết chi tiết
- Dựa trên các luận điểm đã được phác thảo trong dàn ý, tiến hành viết bài hoàn chỉnh. Để bài viết thu hút, cần chú ý một số điểm sau:
- Tạo sự liên kết mạch lạc giữa các luận điểm và ý, làm nổi bật chủ đề nghị luận.
- Cung cấp dẫn chứng phù hợp, đảm bảo tính thực tế và khách quan.
Lưu ý:
- Dẫn chứng phải rõ ràng, không nên sử dụng những ví dụ mơ hồ.
- Sử dụng dẫn chứng từ các sự kiện và nhân vật thực tế.
- Khéo léo tích hợp dẫn chứng vào bài viết một cách tự nhiên và hợp lý.
- Lập luận phải rõ ràng và logic.
- Đưa vào những quan điểm cá nhân như đồng ý, phản đối, khen ngợi, chỉ trích,...
- - Mở rộng và làm rõ thêm vấn đề đang được thảo luận
- Phê phán các quan điểm sai lệch liên quan đến chủ đề nghị luận
- Kèm theo các dẫn chứng phù hợp
- - Đưa ra các bài học rút ra và hành động cụ thể
- Tổng kết những bài học cá nhân sau khi phân tích vấn đề
- Bài học nên tập trung vào các giá trị tích cực và cách sống nhân ái hơn.
- - Tóm tắt lại vấn đề
- Đánh giá tổng quan về ý nghĩa của tư tưởng đạo lý đã trình bày
- Đề xuất những hướng suy nghĩ mới về chủ đề đã thảo luận
- Phương pháp viết bài nghị luận xã hội cho từng loại đề bài
4.1. Nghị luận về các tư tưởng và đạo lý
a. Mở bài
Giới thiệu về tư tưởng hoặc đạo lý cần phân tích, có thể dẫn dắt qua câu chuyện hoặc giới thiệu trực tiếp.
Ví dụ: Nghị luận xã hội về khái niệm hạnh phúc
- Mở bài trực tiếp: Ai cũng mong muốn có một cuộc sống hạnh phúc, nhưng không phải ai cũng hiểu rõ ý nghĩa thực sự của hạnh phúc trong cuộc sống của chính mình.
- Mở bài gián tiếp: Có câu nói: 'Hạnh phúc không phải là đích đến mà là hành trình.' Một số người dành cả đời để tìm kiếm hạnh phúc mà không nhận ra rằng nó có thể đến từ những điều nhỏ bé trong cuộc sống. Trong khi đó, có những người cảm thấy hài lòng với những gì mình có và coi đó là hạnh phúc. Vậy, hạnh phúc thực sự là gì? Nó đến từ đâu? Chúng ta đã thực sự hạnh phúc chưa?
b. Thân bài
- Giải thích tư tưởng và đạo lý
- Giải thích rõ nghĩa đen và nghĩa bóng của tư tưởng, tập trung vào ý chính, tránh lan man
- Giải thích ý nghĩa của các từ ngữ liên quan
- Khái quát ý nghĩa tổng quát của tư tưởng, nêu rõ quan điểm và đánh giá cá nhân về tư tưởng đó.
- Phân tích và chứng minh
- Chỉ ra sự đúng đắn của tư tưởng đạo lý
- Cung cấp các dẫn chứng cụ thể để chứng minh tính đúng đắn của tư tưởng và bác bỏ các quan điểm sai lệch liên quan
- Nhấn mạnh tầm quan trọng của tư tưởng đạo lý đối với cuộc sống con người.
- Bình luận và liên hệ
- Phê phán những biểu hiện lệch lạc về tư tưởng đạo lý và khen ngợi những ví dụ tích cực liên quan.
- Đưa ra dẫn chứng cụ thể
Khi thảo luận về tư tưởng đạo lý, cần lưu ý:
- Tự đặt ra và trả lời các câu hỏi: Tư tưởng đạo lý này đã được trình bày đầy đủ chưa? Cần bổ sung điều gì?
- Xem xét vấn đề từ nhiều góc độ và quan hệ khác nhau để đánh giá toàn diện.
- Cần thể hiện lập trường vững vàng và đưa ra ý kiến cá nhân rõ ràng.
- Đưa ra bài học nhận thức và hành động
Bài học rút ra cần phải xuất phát từ chính tư tưởng đạo lý được yêu cầu, phải phù hợp với thực tiễn và thể hiện sự chân thành, đơn giản.
c. Kết luận
Tóm tắt những giá trị của tư tưởng đạo lý đã được thảo luận.
4.2. Nghị luận về một hiện tượng xã hội
a. Mở bài:
Giới thiệu hiện tượng xã hội cần được thảo luận, tập trung vào hiện tượng cụ thể mà không đi lệch.
b. Thân bài
- Giải thích ngắn gọn về hiện tượng xã hội
- Trình bày tình hình thực tế của hiện tượng đó trong đời sống
- Phân tích ảnh hưởng của hiện tượng tới cuộc sống con người. Đánh giá mặt tích cực và tiêu cực, nêu rõ lợi ích và tác hại, đồng thời thể hiện quan điểm cá nhân về vấn đề này.
- Giải thích nguyên nhân dẫn đến hiện tượng xã hội cần thảo luận (bao gồm nguyên nhân chủ quan và khách quan)
- Đề xuất các giải pháp khắc phục
- Rút ra bài học nhận thức và hành động cho bản thân.
c. Kết luận
Tóm tắt lại vấn đề đã được thảo luận.
5. Những điểm cần lưu ý khi viết bài nghị luận xã hội
- Để bài nghị luận xã hội trở nên chặt chẽ, câu chữ cần ngắn gọn, súc tích, lập luận phải rõ ràng và cảm xúc phải trong sáng, lành mạnh. Cần thể hiện rõ quan điểm khen chê trong bài viết.
- Đảm bảo số lượng từ trong bài phù hợp với yêu cầu đề bài, tránh thiếu hoặc thừa quá nhiều, điều này có thể dẫn đến việc bị trừ điểm.
6. Một số bài tập thực hành về văn nghị luận xã hội
Đề 1: Trình bày quan điểm của bạn về vai trò của tình yêu thương trong đời sống con người.
Đề 2: Hiện tượng bạo lực học đường đang ngày càng gia tăng. Hãy phân tích và bình luận về vấn đề này.
Thông qua những hướng dẫn từ Mytour, các em sẽ nắm vững các phương pháp phân tích và kỹ năng đánh giá để viết một bài văn nghị luận sắc sảo và hoàn chỉnh.
