Hướng dẫn viết phần cảm nhận về câu thơ, đoạn thơ theo 5 bước với việc áp dụng lí luận văn học và hình ảnh so sánh. Bài viết dưới đây được tổng hợp để giúp thầy cô và các em học sinh theo dõi.
Bước 1: Trích dẫn kiến thức lí luận văn học (hoặc một nhận định về lí luận văn học).
• Yêu cầu so sánh giữa lí luận văn học và câu thơ cần phân tích có điểm tương đồng về nội dung.
Bước 2:
Bước 3: Phân tích hai câu thơ: Tập trung vào hình ảnh thơ, từ ngữ và biện pháp tu từ để suy luận nội dung của câu thơ:
• Một câu thơ luôn chứa hai mặt: một là nội dung về đối tượng được mô tả, thể hiện trong câu thơ; hai là nội dung tâm trạng, liên quan đến cảm xúc của tác giả.
• Trong việc phân tích tác dụng của biện pháp tu từ, luôn đề cập đến ba tác dụng (thông tin này có thể tìm thấy trong kĩ năng đọc hiểu thơ).
• Để phân tích thơ một cách sâu sắc, người viết cần kết hợp kiến thức lý thuyết văn học về những đặc điểm của thơ; đặt mình vào hoàn cảnh của nhân vật trữ tình để hiểu được tâm trạng; lí giải mạch nguồn cảm xúc; chỉ ra tính sáng tạo, độ sâu và ý nghĩa của hình ảnh thơ; ý thơ.
• Để phân tích thơ dễ dàng, có nhiều cách tiếp cận, nhưng cách đơn giản nhất là đặt mình vào hoàn cảnh của nhân vật để hiểu được tâm trạng của họ.
Bước 4: Liên kết, mở rộng với các câu thơ khác, hình ảnh thơ trong các bài thơ khác (có thể tương đồng hoặc tương phản).
• Diễn đạt một hoặc hai câu về nội dung của câu thơ được trích dẫn, mở rộng và liên hệ.
• Sau đó, từ hình ảnh hoặc cảm xúc trong câu thơ mở rộng ra để áp dụng lại vào hai câu thơ đang được phân tích.
Bước 5: Kết luận:
• Tóm lại, hai câu thơ đã miêu tả/thể hiện/khắc họa...
• Câu thơ được xem như là...(có thể là tính từ hoặc từ như: tuyệt vời, đẹp đẽ), là...(hình ảnh so sánh với một đối tượng trong cuộc sống như: viên ngọc, đóa hoa, nốt nhạc, bản lề...)