
Câu 1
TỪ NGỮ ĐỊA PHƯƠNG
Câu 1 (trang 24, SGK Ngữ văn lớp 8, tập 1)
Chỉ ra từ ngữ địa phương và tác dụng của việc sử dụng những từ ngữ đó trong các trường hợp sau:
a. Ai đến đây
Xin dừng chân xứ Nghệ.
(Huy Cận, Ai đến xứ Nghệ)
b. Đến bờ sông anh bảo:
“Ruộng nhà quên cày xới
Nên lúa chín không đồng đều
Nhớ gieo để mùa sau
Nhà cố lao động cho tốt”.
(Trần Hữu Thung, Thăm ruộng)
c. Điều này Huế ơi, Huế ơi! Trống cổ đã nứt rồi
Hãy bay cao lên! Sông núi của chúng ta đã đến!
(Tô Hữu, Huế tháng Tám)
d. – Nói như thế thì... còn gì là Huế nữa!
(Hoàng Phủ Ngọc Tường, Chuyện bữa ăn hèn)
e. Má ơi, lo xa đi. Khi gió thổi vào mùa, lúa cũng chín đều, hy vọng nảy mầm theo màu lúa.
(Nguyễn Ngọc Tư, Trở gió)
Phương pháp giải:
Đọc văn bản để xác định từ địa phương và nêu tác dụng
Lời giải chi tiết:
a. vô → Có tác dụng: sử dụng theo phong cách gần gũi, thân mật của người dân xứ Nghệ
b. ni → Có tác dụng: đưa lời nói hàng ngày, giản dị vào tạo hình ảnh thơ chân thực, sinh động
c. xiềng, gông → Có tác dụng: làm nổi bật cảm xúc tự hào, vui sướng của người dân vùng đất cố đô trong ngày cách mạng thành công
d. chi → Có tác dụng: âm điệu nhẹ nhàng, mang sắc thái lời ăn tiếng nói của người dân xứ Huế
e. má, tánh → Có tác dụng: phản ánh cuộc sống một cách chân thực, thể hiện bản sắc của một vùng đất
Câu 2
Câu 2 (trang 24, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Đánh giá việc sử dụng từ ngữ địa phương (in đậm) trong các trường hợp sau:
a. Năm học này, cả lớp đặt chỉ tiêu giống và chăm sóc 20 cây ở nghĩa trang liệt sĩ của xã.
(Trích Biên bản họp lớp)
b. Con xem, chỉ mới hai hôm mà hạt đậu nó đã nhẩy múa thế đấy. Nếu con giống nó ra vườn, chăm sóc cẩn thận, nó sẽ ra hoa ra quả…
(Vũ Tú Nam, Những truyện hay viết cho thiếu nhi)
c. Lần đầu tiên tôi theo thằng anh nuôi tôi và thằng Cò đi “ăn ong” đây!
(Đoàn Giỏi, Đất rừng phương Nam)
d. Tớ xin cam đoan những nội dung trình bày trên đây là đúng sự thật.
(Trích một bản tường trình)
Cách giải:
Dựa vào ngữ cảnh của đoạn văn và thể loại văn bản để nhận xét.
Lời giải chi tiết:
a. Việc sử dụng từ địa phương Bắc Bộ trong văn bản hành chính là không hợp lý
→ phải dùng từ ngữ phổ thông nên chúng ta thay 'trồng' thành 'giống'.
b. Sử dụng từ ngữ địa phương trong lời thoại của nhân vật trong truyện tạo cảm giác tự nhiên, giống như người đọc đang nghe giọng nói thực của dân Bắc Bộ
c. Việc sử dụng từ ngữ địa phương trong văn học giúp làm rõ bối cảnh và khung cảnh của câu chuyện.
d. Sử dụng từ ngữ địa phương trong văn bản chính trị là không hợp lý
→ phải dùng từ ngữ phổ thông nên chúng ta thay 'tui' thành 'tôi'.
Câu 3
Câu 3 (trang 25, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Trong những tình huống giao tiếp sau đây, tình huống nào cần tránh sử dụng từ ngữ địa phương?
a. Phát biểu ý kiến tại một hội nghị của trường
b. Trò chuyện với những người thân trong gia đình
c. Soạn biên bản cuộc họp đầu năm của lớp
d. Gửi tin nhắn cho một người bạn thân
e. Giới thiệu về di tích văn hóa ở địa phương cho khách tham quan
Phương pháp giải:
Áp dụng kiến thức về từ ngữ địa phương
Lời giải chi tiết:
Trong các trường hợp giao tiếp trên, các trường hợp cần tránh dùng từ ngữ địa phương là: a, c, e