Huyện Bình Lục

Huyện Bình Lục (平陸) nằm ở phía đông nam tỉnh Hà Nam, Việt Nam.

Vị trí địa lý

Huyện Bình Lục tọa lạc ở phía đông nam tỉnh Hà Nam, thuộc khu vực Đồng bằng sông Hồng, cách thành phố Phủ Lý khoảng 10 km và cách trung tâm thủ đô Hà Nội khoảng 67 km.

• Hướng đông và bắc giáp huyện Lý Nhân
• Hướng tây giáp thành phố Phủ Lý, thị xã Duy Tiên và huyện Thanh Liêm
• Hướng nam giáp thành phố Nam Định, huyện Vụ Bản và huyện Ý Yên thuộc tỉnh Nam Định.

Tổng diện tích tự nhiên của huyện Bình Lục là 154,9 km².

Trên địa bàn huyện có nhiều con sông nhỏ như sông Sắt, sông Liêm Phong (tại ranh giới với huyện Thanh Liêm),... đều là các nhánh của sông Châu Giang và sông Đáy, thuộc hệ thống sông Hồng. Một phần ranh giới phía đông nam huyện được sông Sắt cắt qua (đoạn từ xã Trung Lương trở về phía Đông còn được biết đến với các tên gọi khác như sông Bình Lục, sông Ninh Giang, sông Cái, sông Cầu Họ...).

Quản lý hành chính

Huyện Bình Lục được chia thành 17 đơn vị hành chính cấp xã, bao gồm thị trấn Bình Mỹ (huyện lỵ) và 16 xã: An Đổ, An Lão, An Ninh, An Nội, Bình Nghĩa, Bồ Đề, Bối Cầu, Đồn Xá, Đồng Du, Hưng Công, La Sơn, Ngọc Lũ, Tiêu Động, Tràng An, Trung Lương, Vũ Bản.

Lịch sử

Thời phong kiến, huyện Bình Lục thuộc phủ Lý Nhân, trấn Sơn Nam. Nơi đây có xã Ngọc Lũ, nổi tiếng với di tích khảo cổ, là nơi phát hiện chiếc trống đồng Ngọc Lũ trước khi các nhà khảo cổ nhận ra giá trị của nó vào năm 1901. Đây là di vật khảo cổ quý giá, nguyên vẹn của nền văn hóa Đông Sơn. Ngoài chiếc trống đồng này, còn có thêm 2 chiếc trống đồng khác được phát hiện sau đó. Các trống đồng cùng loại tiếp theo được tìm thấy ở thôn Đại Vũ (trống Vũ Bị năm 1969) và xã An Lão (trống An Lão năm 1985). Tổng cộng, Bình Lục hoặc đã phát hiện được 6 chiếc trống đồng.

Sau năm 1945, khi bỏ cấp phủ và chỉ gọi là huyện, huyện Bình Lục bao gồm 22 xã: An Đổ, An Mỹ, An Ninh, An Nội, Bình Nghĩa, Bình Thành, Bồ Đề, Bối Cầu, Đinh Xá, Đồn Xá, Đồng Du, Hòa Bình, Hưng Công, La Sơn, Mỹ Thọ, Ngọc Lũ, Quế Sơn, Tiêu Động, Tràng An, Trịnh Xá, Trung Lương, và Vũ Bản.

Ngày 21 tháng 4 năm 1965, tỉnh Hà Nam được sáp nhập vào tỉnh Nam Định để thành lập tỉnh Nam Hà, và huyện Bình Lục thuộc tỉnh Nam Hà.

Ngày 29 tháng 1 năm 1966, thực hiện các sáp nhập: xã Bình Thành vào xã Tiêu Động, thôn Vĩnh Tứ của xã Hòa Bình vào xã Quế Sơn, xóm Quang Trung của xã Đồng Du vào xã Hưng Công, và thôn Ngọc Lâm của xã Hưng Công vào xã Bối Cầu.

Ngày 27 tháng 12 năm 1975, tỉnh Nam Hà được sáp nhập vào tỉnh Ninh Bình để thành lập tỉnh Hà Nam Ninh, huyện Bình Lục thuộc tỉnh Hà Nam Ninh.

Ngày 18 tháng 12 năm 1976, hai xã Hòa Bình và Quế Sơn được hợp nhất thành xã An Lão.

Ngày 27 tháng 4 năm 1977, huyện Bình Lục tiếp nhận 9 xã từ thành phố Nam Định: Mỹ Thịnh, Mỹ Thuận, Mỹ Tiến, Mỹ Thành, Mỹ Hà, Mỹ Thắng, Mỹ Phúc, Mỹ Hưng, Mỹ Trung (trước đó thuộc huyện Mỹ Lộc).

Ngày 12 tháng 1 năm 1984, hai xã Mỹ Phúc và Mỹ Trung được sáp nhập vào thành phố Nam Định.

Ngày 13 tháng 2 năm 1987, thị trấn Bình Mỹ được thành lập làm thị trấn huyện lỵ huyện Bình Lục, bao gồm 1,44 ha từ xã An Đổ, 164,48 ha từ xã An Mỹ, 90 ha từ xã Mỹ Thọ và 3,91 ha từ xã Trung Lương, với tổng cộng 1.595 người dân.

Vào ngày 12 tháng 8 năm 1991, huyện Bình Lục thuộc tỉnh Nam Hà được tái lập.

Vào đầu năm 1996, huyện Bình Lục gồm 28 đơn vị hành chính, bao gồm thị trấn Bình Mỹ và 27 xã: An Đổ, An Lão, An Mỹ, An Ninh, An Nội, Bình Nghĩa, Bồ Đề, Bối Cầu, Đinh Xá, Đồn Xá, Đồng Du, Hưng Công, La Sơn, Mỹ Hà, Mỹ Hưng, Mỹ Thắng, Mỹ Thành, Mỹ Thịnh, Mỹ Thọ, Mỹ Thuận, Mỹ Tiến, Ngọc Lũ, Tiêu Động, Tràng An, Trịnh Xá, Trung Lương, và Vũ Bản.

Ngày 6 tháng 11 năm 1996, Quốc hội đã thông qua nghị quyết chia tỉnh Nam Hà thành hai tỉnh Nam Định và Hà Nam. Theo đó, phần lớn huyện Bình Lục thuộc tỉnh Hà Nam mới được thành lập, trong khi 7 xã: Mỹ Thuận, Mỹ Tiến, Mỹ Hà, Mỹ Thịnh, Mỹ Thành, Mỹ Thắng, và Mỹ Hưng thuộc tỉnh Nam Định và được hợp nhất trở lại với thành phố Nam Định. Huyện Bình Lục lúc này có 21 đơn vị hành chính trực thuộc, bao gồm thị trấn Bình Mỹ và 20 xã: An Đổ, An Lão, An Mỹ, An Ninh, An Nội, Bình Nghĩa, Bồ Đề, Bối Cầu, Đinh Xá, Đồn Xá, Đồng Du, Hưng Công, La Sơn, Mỹ Thọ, Ngọc Lũ, Tiêu Động, Tràng An, Trịnh Xá, Trung Lương, và Vũ Bản.

Ngày 23 tháng 7 năm 2013, hai xã Đinh Xá và Trịnh Xá được sáp nhập vào thành phố Phủ Lý.

Sau khi sáp nhập, huyện Bình Lục còn lại thị trấn Bình Mỹ và 18 xã: An Đổ, An Lão, An Mỹ, An Ninh, An Nội, Bình Nghĩa, Bồ Đề, Bối Cầu, Đồn Xá, Đồng Du, Hưng Công, La Sơn, Mỹ Thọ, Ngọc Lũ, Tiêu Động, Tràng An, Trung Lương, và Vũ Bản.

Ngày 1 tháng 1 năm 2020, hai xã Mỹ Thọ và An Mỹ đã được hợp nhất vào thị trấn Bình Mỹ.

Hiện tại, huyện Bình Lục bao gồm 1 thị trấn và 16 xã.

Hệ thống giao thông

• Đường bộ: Quốc lộ 21A và 21B kết nối từ Thanh Liêm đến Nam Định theo hướng Tây Bắc - Đông Nam, đi qua huyện. Hai dự án đường vành đai 5 vùng thủ đô Hà Nội và đường cao tốc Phủ Lý – Nam Định cũng đang được xây dựng.
• Quốc lộ 38B nối Ninh Bình với Hải Dương qua Hà Nam.
• Đường sắt Thống Nhất Bắc - Nam chạy dọc theo quốc lộ 21.
• Đường thủy: Sông Châu Giang.

Những danh nhân

• Nguyễn Khuyến
• Nguyễn Văn Kha
• Trần Tử Bình
• Trần Quốc Hương.

Làng nghề

Trong tất cả các huyện miền Nam đồng bằng sông Hồng, khi các khu công nghiệp chưa phát triển, các làng nghề và ngành nghề phụ tại địa phương đóng vai trò quan trọng trong việc tạo việc làm, thu nhập và đánh giá sự phát triển kinh tế giữa các khu vực. Tại Bình Lục, số lượng làng nghề còn hoạt động rất ít. Nhiều làng nghề truyền thống như đan lát, thêu ren gần như đã biến mất; nhóm nghề chế biến lương thực, thực phẩm vẫn hoạt động ổn định; một số nhóm nghề khác giảm số lao động nhưng vẫn duy trì được. Bình Lục nằm trong nhóm những huyện nghèo nhất đồng bằng sông Hồng. Các làng nghề và làng có nghề bao gồm:

• Làng nghề dũa cưa Đại Phu (An Đổ)
• Nghề chế biến gỗ Bói Kênh (An Lão)
• Làng nghề nấu rượu Vọc (Vũ Bản)
• Nghề đan võng An Bài (Đồng Du)
• Nghề đan tre Gòi Thượng (An Nội)
• Làng nghề sừng mỹ nghệ Đô Hai (An Lão)
• Nghề đông y thôn An Thái (An Mỹ)
• Nghề thêu ren Bạch Xá (Đồng Du)
• Nghề chế biến gỗ Thượng Đồng (Trung Lương)
• Nghề làm nón Phù Tải (An Đổ)
• Nghề chế biến gỗ xóm Cầu Gỗ (Đồng Du)
• Làng nghề bún bánh Cát Lại (Bình Nghĩa).