Huyện Châu Thành, tỉnh Trà Vinh

Châu Thành là một huyện tọa lạc ở phía bắc tỉnh Trà Vinh, Việt Nam.

Vị trí địa lý

Huyện Châu Thành nằm ở phía đông bắc của tỉnh Trà Vinh, cách thành phố Trà Vinh khoảng 10 km và cách trung tâm Thành phố Hồ Chí Minh khoảng 136 km.

• Phía đông giáp huyện Mỏ Cày Nam và huyện Thạnh Phú thuộc tỉnh Bến Tre
• Phía tây tiếp giáp huyện Tiểu Cần
• Phía nam giáp huyện Cầu Ngang và huyện Trà Cú
• Phía bắc tiếp giáp thành phố Trà Vinh và huyện Càng Long.

Huyện Châu Thành có tổng diện tích 348 km², với dân số 144.040 người vào năm 2019 và mật độ dân số đạt 414 người/km².

Huyện có diện tích tự nhiên là 33.485 ha, chiếm 15,67% diện tích đất của tỉnh, đứng thứ 3 về diện tích trong tỉnh. Phía bắc giáp thành phố Trà Vinh và sông Cổ Chiên.

Đặc điểm địa lý

Châu Thành có địa hình đặc trưng của đồng bằng ven biển với các đồi cát trải dài. Địa hình chủ yếu thấp và bằng phẳng, với độ cao trung bình từ 0,4 – 1,2m (chiếm khoảng 87% diện tích huyện). Địa hình cao nhất (+5m) nằm ở các đỉnh đồi thuộc Đa Lộc - Mỹ Chánh, trong khi các khu vực trũng (+0,2m) nằm ở các cánh đồng xã Thanh Mỹ và rải rác ở các xã Phước Hảo, Lương Hòa, Lương Hòa A, Song Lộc, Hòa Thuận. Sự phân cách giữa các đồi cát và hệ thống sông rạch tạo nên địa hình phức tạp với những đặc điểm riêng của từng khu vực.

Huyện Châu Thành thuộc khu vực nhiệt đới gió mùa ven biển, với hai mùa rõ rệt: mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 11 và mùa khô từ tháng 12 đến tháng 4 năm sau.

Nhiệt độ ở đây khá cao và ổn định, dao động từ 25 – 28 °C, với nhiệt độ cao nhất lên đến 35,8 °C vào tháng 4 – 5 và thấp nhất là 18,7 °C vào tháng 1 – 2.

Lượng mưa hàng năm dao động từ 1.400 - 1.500mm, chủ yếu rơi vào mùa mưa (tháng 7,8,9 đạt khoảng 300mm/tháng).

Thời gian và lượng mưa có xu hướng giảm dần về phía Nam.

Điều kiện khí hậu ở huyện Châu Thành với đặc điểm nhiệt đới gió mùa rất thuận lợi cho nông nghiệp. Tuy nhiên, lượng mưa tập trung theo mùa có thể gây ngập úng cục bộ ở những vùng thấp và trũng.

• Sông Cổ Chiên: Một trong ba nhánh của sông Tiền, bắt nguồn từ khu vực thành phố Vĩnh Long và chảy theo hướng Tây – Bắc, Đông – Nam. Đoạn sông Cổ Chiên qua huyện Châu Thành dài khoảng 30 km, được chia thành hai nhánh bởi cù lao Long Hoà – Hoà Minh trước khi đổ ra biển Đông qua cửa Cung Hầu. Sông có chiều rộng trung bình từ 1,8 – 2,1 km, rất sâu và chịu ảnh hưởng của thủy triều, với lưu lượng nước trung bình từ 12.000 – 19.000 m³/s và hàm lượng phù sa từ 100 – 500g/m³.
• Sông Láng Thé - Ba Si: Xuất phát từ sông Cổ Chiên, chạy dọc theo ranh giới giữa hai huyện Càng Long và Châu Thành, chia thành hai nhánh dài 16,3 km, ảnh hưởng chủ yếu đến các xã phía Bắc của huyện.
• Sông Song Lộc: Có tổng chiều dài 14 km, hình thành từ nhánh của sông Ba Si, chảy qua các xã Song Lộc, Lương Hoà và kết thúc tại kinh Thống Nhất ở xã Thanh Mỹ.
• Sông Bãi Vàng – Vĩnh Kim: Bắt nguồn từ ranh giới giữa huyện Châu Thành và Cầu Ngang, chảy theo hướng Đông – Nam dài khoảng 8 km.
• Sông Giồng Lức (hay Sông Trà Vinh): Dọc theo Quốc lộ 54, kéo dài 11 km theo hướng Bắc – Nam.
• Kênh Thống Nhất: Là phần tiếp nối của sông Giồng Lức, kết nối với sông Hậu qua các huyện Tiểu Cần và Trà Cú. Đoạn kênh qua địa bàn Châu Thành dài khoảng 8 km.

Toàn huyện có hệ thống kênh mương thủy lợi dài tổng cộng 355 km, bao gồm 80 km kênh cấp I và 275 km kênh cấp II, với bình quân 12,62m kênh mương thủy lợi cho mỗi ha đất canh tác.

Với vị trí ven sông Cổ Chiên và cù lao Hoà Minh – Long Hoà gần cửa Cung Hầu, huyện Châu Thành chịu ảnh hưởng của chế độ bán nhật triều từ biển Đông qua sông Cổ Chiên vào các hệ thống sông lớn như: Láng Thé – Ba Si – Ô Chát, sông Trà Vinh – Kinh Thống Nhất thuộc hệ Tầm Phương, và sông Bãi Vàng – Vĩnh Kim. Để duy trì nguồn nước ngọt trong mùa khô, nước từ Cầu Quan (sông Hậu) được đưa sang kinh Thống Nhất và Trà Vinh. Mỗi ngày có hai lần triều lên xuống, với hai lần triều cường vào khoảng ngày 1 và 15 âm lịch, và hai lần triều kèm vào ngày 7 và 23 âm lịch (kéo dài từ 2 đến 3 ngày), biên độ triều hàng ngày rất lớn, đặc biệt là các khu vực gần cửa sông.

Biên độ triều giảm dần khi vào sâu trong nội địa, đặc biệt là vào mùa triều cường (tháng 10,12 dương lịch) tại vùng kinh Thống Nhất gần ngọn Ô Chát, chịu ảnh hưởng của sông Cổ Chiên và sông Hậu. Trong mùa triều cường, biên độ triều hàng ngày nhỏ và không đáng kể. Một số vùng thấp như Thanh Mỹ – Đa Lộc có thể gặp tình trạng nước ngập kéo dài, mặc dù độ ngập không lớn.

Trong mùa khô, triều cường kết hợp với gió chướng đã khiến nước mặn xâm nhập vào nội địa, với độ mặn trung bình từ 2,24‰ đến 9,96‰ từ cuối tháng 1 đến tháng 6. Tháng 4 thường có độ mặn cao nhất, lên tới hơn 18‰ (tại Hưng Mỹ). Các cửa sông gần biển có độ mặn cao hơn. Tuy nhiên, nhờ vào dự trữ nước nội đồng và nguồn bổ sung từ sông Hậu, độ mặn giảm dần khi vào sâu trong đất liền.

Cơ cấu hành chính

Huyện Châu Thành gồm 14 đơn vị hành chính cấp xã, bao gồm thị trấn Châu Thành và 13 xã: Đa Lộc, Hòa Lợi, Hòa Minh, Hòa Thuận, Hưng Mỹ, Long Hòa, Lương Hòa, Lương Hòa A, Mỹ Chánh, Nguyệt Hóa, Phước Hảo, Song Lộc, Thanh Mỹ.

Về lịch sử

Năm 1917, quận Châu Thành được thành lập thuộc tỉnh Trà Vinh, bao gồm 3 tổng và 18 làng.

• Tổng Bình Phước gồm 9 làng
• Tổng Trà Phú gồm 9 làng
• Tổng Trà Nhiêu Thượng gồm 9 làng.

Vào ngày 1 tháng 1 năm 1928, địa giới hành chính quận Châu Thành được điều chỉnh, với 4 tổng và 17 làng, quận lỵ được đặt tại làng Long Đức.

• Tổng Trà Nhiêu gồm 6 làng
• Tổng Trà Phú gồm 4 làng
• Tổng Trà Bình gồm 4 làng
• Tổng Bình Phước gồm 3 làng.

Ngày 6 tháng 1 năm 1931, quận Châu Thành đã chuyển tổng Bình Phước sang quận Càng Long, sau đó địa giới hành chính được khôi phục như trước.

Năm 1939, quận Châu Thành bao gồm 4 tổng với tổng cộng 15 làng:

• Tổng Bình Phước bao gồm 3 làng: Đãi Phước, Phương Thạnh, Song Lộc
• Tổng Trà Bình bao gồm 3 làng: Hưng Mỹ, Long Hòa, Phước Hảo
• Tổng Trà Phú bao gồm 4 làng: Hương Hóa, Lương Sa, Nguyệt Hóa, Thạnh Mỹ
• Tổng Trà Nhiêu bao gồm 5 làng: Đa Lộc, Hòa Lợi, Long Đức, Vĩnh Bình, Vĩnh Thuận.

Ngày 1 tháng 1 năm 1943, quận Châu Thành được mở rộng với việc sáp nhập địa bàn của quận Tiểu Cần và được điều chỉnh lại thành 4 tổng với 15 làng như sau:

• Tổng Ngãi Thạnh với 5 làng
• Tổng Trà Nhiêu với 3 làng
• Tổng Trà Bình với 3 làng
• Tổng Trà Phú với 4 làng.

Sau năm 1956, quận Châu Thành thuộc tỉnh Vĩnh Bình, bao gồm 3 tổng: Tổng Trà Nhiêu với 3 xã, Tổng Trà Bình với 3 xã, Tổng Trà Phú với 4 xã, và quận lỵ đặt tại xã Phú Vinh.

Kể từ năm 1965, các tổng đã bị giải thể và không còn tồn tại.

Sau ngày 30 tháng 4 năm 1975, quận Châu Thành được đổi tên thành huyện Châu Thành Đông, thuộc tỉnh Cửu Long, bao gồm 10 xã: Đa Lộc, Hòa Thuận, Hưng Mỹ, Long Đức, Long Hòa, Lương Hòa, Nguyệt Hóa, Phước Hảo, Song Lộc và Thanh Mỹ.

Từ năm 1976 đến nay

Vào tháng 2 năm 1976, Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa Miền Nam Việt Nam đã ban hành Nghị định về việc giải thể các khu, hợp nhất các tỉnh miền Nam, sáp nhập tỉnh Vĩnh Long và tỉnh Vĩnh Bình thành tỉnh Cửu Long.

Ngày 11 tháng 3 năm 1977, Hội đồng Chính phủ đã ban hành Quyết định 59-CP về việc giải thể huyện Châu Thành Đông và sáp nhập vào các địa bàn mới.

• Sáp nhập xã Hiếu Tử từ huyện Tiểu Cần và 5 xã: Nguyệt Hóa, Lương Hóa, Đa Lộc, Thanh Mỹ, Sông Lộc từ huyện Châu Thành Đông vào huyện Càng Long.
• Sáp nhập 4 xã: Hòa Thuận, Lương Hòa, Hưng Mỹ và Phước Hảo từ huyện Châu Thành Đông vào huyện Cầu Ngang.
• Sáp nhập xã Long Đức từ huyện Châu Thành Đông vào thị xã Trà Vinh.

Ngày 29 tháng 9 năm 1981, Hội đồng Bộ trưởng đã ban hành Quyết định 98-HĐBT để thành lập huyện Châu Thành thuộc tỉnh Cửu Long, dựa trên các thay đổi sau:

• Tách 4 xã: Long Hòa, Hưng Mỹ, Phước Hảo, Hòa Thuận từ huyện Cầu Ngang.
• Tách 5 xã: Đa Lộc, Thanh Mỹ, Lương Hòa, Song Lộc, Nguyệt Hóa từ huyện Càng Long.

Huyện Châu Thành bao gồm 9 xã: Long Hòa, Hưng Mỹ, Phước Hảo, Hòa Thuận, Song Lộc, Đa Lộc (trụ sở huyện), Lương Hòa, Nguyệt Hóa và Thanh Mỹ. Vào ngày 27 tháng 3 năm 1985, Hội đồng Bộ trưởng đã ban hành Quyết định 86-HĐBT, chia xã Long Hòa thành 2 xã: Long Hòa và Hòa Minh.

Ngày 26 tháng 12 năm 1991, tỉnh Cửu Long được chia tách thành hai tỉnh: Vĩnh Long và Trà Vinh, huyện Châu Thành thuộc tỉnh Trà Vinh.

Ngày 29 tháng 8 năm 1994, Chính phủ đã ban hành Nghị định 99-CP, quy định việc thành lập thị trấn Châu Thành dựa trên việc điều chỉnh một phần diện tích từ xã Đa Lộc.

Ngày 3 tháng 10 năm 1996, Chính phủ ban hành Nghị định 57-CP để thành lập xã Hòa Lợi từ việc điều chỉnh một phần diện tích và dân số của xã Hòa Thuận.

Ngày 2 tháng 3 năm 1998, Chính phủ Việt Nam ban hành Nghị định số 13/1998/NĐ-CP, quy định việc thành lập xã Mỹ Chánh từ 2.558,3 ha diện tích và 9.495 người dân của xã Thanh Mỹ.

Ngày 18 tháng 7 năm 2002, Chính phủ ban hành Nghị định 70/2002/NĐ-CP, điều chỉnh địa giới hành chính để mở rộng thị xã Trà Vinh, sáp nhập 187,13 ha và 4.839 cư dân từ xã Nguyệt Hóa; 714,8 ha và 4.972 cư dân từ xã Đa Lộc; 400,16 ha và 5.020 cư dân từ xã Lương Hòa.

Sau các điều chỉnh địa giới hành chính, huyện Châu Thành còn lại 43.161,21 ha diện tích tự nhiên và 134.587 cư dân, bao gồm 13 đơn vị hành chính trực thuộc, trong đó có 12 xã: Thanh Mỹ, Đa Lộc, Lương Hòa, Nguyệt Hóa, Song Lộc, Hòa Lợi, Phước Hảo, Hưng Mỹ, Long Hòa, Hòa Minh, Hòa Thuận, Mỹ Chánh, và thị trấn Châu Thành.

Vào ngày 10 tháng 12 năm 2003, Chính phủ Việt Nam đã ban hành Nghị định số 157/2003/NĐ-CP, thành lập xã Lương Hòa A bằng cách điều chỉnh 2.348,77 ha diện tích và 8.557 cư dân từ xã Lương Hòa.

Tính đến hiện tại, huyện Châu Thành bao gồm 1 thị trấn và 13 xã.

Xã hội

Danh sách các bệnh viện đa khoa trong huyện Châu Thành gồm:

• Bệnh viện Đa khoa huyện Châu Thành, tọa lạc tại thị trấn Châu Thành.
• Bệnh viện Y Dược Cổ Truyền tỉnh Trà Vinh, nằm trên Quốc lộ 53, ấp Bến Có, xã Nguyệt Hóa.
• Bệnh viện Sản – Nhi tỉnh Trà Vinh, đóng tại xã Nguyệt Hóa.
• Bệnh viện Phổi tỉnh Trà Vinh, nằm ở xã Lương Hòa.

Ghi chú