Huyện Chợ Mới, tỉnh Bắc Kạn

Huyện Chợ Mới nằm ở phía cực nam của tỉnh Bắc Kạn, Việt Nam.

Vị trí địa lý

Huyện Chợ Mới tọa lạc ở phía nam tỉnh Bắc Kạn, với thị trấn Đồng Tâm là trung tâm hành chính. Huyện cách thành phố Bắc Kạn khoảng 40 km về phía nam và cách thủ đô Hà Nội khoảng 142 km về phía bắc, có các thông tin địa lý như sau:

• Về phía đông, huyện Chợ Mới tiếp giáp với huyện Na Rì và huyện Võ Nhai thuộc tỉnh Thái Nguyên
• Về phía tây, huyện giáp với huyện Chợ Đồn và huyện Định Hóa của tỉnh Thái Nguyên
• Về phía nam, huyện tiếp giáp với huyện Phú Lương và huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên
• Về phía bắc, huyện giáp với thành phố Bắc Kạn và huyện Bạch Thông.

Huyện Chợ Mới có tổng diện tích là 606 km² và dân số ước tính năm 2019 là 38.958 người. Nơi đây còn có con sông Cầu chảy qua và được kết nối bởi tuyến đường cao tốc Hà Nội – Thái Nguyên – Bắc Kạn – Cao Bằng.

Đặc điểm địa hình

Huyện Chợ Mới nằm ở khu vực thấp của tỉnh Bắc Kạn với độ cao trung bình dưới 300m. Địa hình nơi đây chủ yếu là đồi núi thấp, nhiều thung lũng và sông suối. Độ dốc trung bình từ 15 - 25°, phù hợp cho các hoạt động nông lâm nghiệp kết hợp, trồng cây ăn quả, cây công nghiệp lâu năm và lâm nghiệp.

Quốc lộ 3 là tuyến giao thông chính chạy dọc theo huyện, đi qua 7 xã và thị trấn. Tuyến đường này tạo điều kiện thuận lợi để di chuyển từ Chợ Mới về phía nam đến Hà Nội hoặc lên phía bắc đến Cao Bằng. Hệ thống đường liên xã cũng tạo thành mạng lưới giao thông quan trọng, phục vụ nhu cầu phát triển kinh tế, văn hóa và xã hội của các dân tộc trong vùng. Khác với nhiều huyện khác trong tỉnh, hệ thống giao thông của Chợ Mới gắn liền với các trục đường bộ chính ở miền núi phía Bắc, thúc đẩy giao lưu và phát triển kinh tế, khai thác tiềm năng từ rừng và du lịch.

Sông ngòi

Huyện Chợ Mới được bao bọc bởi con sông Cầu, con sông lớn nhất tỉnh Bắc Kạn. Sông Cầu bắt nguồn từ núi Tam Tao, chảy qua huyện Bạch Thông, thị xã Bắc Kạn, sau đó tiếp tục qua huyện Chợ Mới, xuyên sang Thái Nguyên và cuối cùng hợp lưu với sông Thái Bình. Tại Bắc Kạn, sông Cầu có chiều dài khoảng 100 km với lưu vực rộng trên 510 km², cùng nhiều con suối lớn nhỏ. Lòng sông tại huyện Chợ Mới tương đối rộng và ít thác gềnh. Sông Cầu không chỉ là một tuyến đường thủy quan trọng cho vận tải liên huyện và liên tỉnh, mà còn cung cấp nước thủy lợi dồi dào, giao thông thuận lợi và nguồn thủy sản phong phú cho cư dân địa phương. Đặc biệt, sông Cầu cung cấp phù sa màu mỡ cho các xã dọc theo lưu vực, hỗ trợ phát triển nông lâm nghiệp.

Khí hậu

Khí hậu huyện Chợ Mới mang đặc trưng của khí hậu nhiệt đới gió mùa, với nhiệt độ trung bình hàng năm khoảng 21 °C. Các tháng có nhiệt độ trung bình cao nhất là từ tháng 6 đến tháng 8, dao động từ 27° đến 27,5 °C, trong khi các tháng có nhiệt độ thấp nhất là tháng 1, từ 14 đến 14,5 °C. Tổng tích nhiệt bình quân hàng năm là 7.850 °C. Mặc dù có sự phân hóa nhiệt độ theo độ cao và hướng núi, nhưng mức độ phân hóa không lớn.

Bên cạnh sự chênh lệch nhiệt độ theo mùa, khí hậu Chợ Mới còn có những đặc điểm như sương mù và sương muối. Trung bình mỗi năm có khoảng 87 - 88 ngày có sương mù, đặc biệt nhiều hơn vào các tháng 10 và 11. Thỉnh thoảng có sương muối và mưa đá, nhưng số ngày không nhiều, thường khoảng 0,2 - 0,3 ngày mỗi năm, chủ yếu xảy ra vào các tháng 12, tháng 1 và đầu mùa xuân.

Lượng mưa hàng năm ở Chợ Mới dao động từ 1.500 đến 1.510 mm, với lượng mưa lớn nhất thường rơi vào tháng 7 và tháng 8, có thể lên tới 100 mm/ngày. Mùa mưa kéo dài từ tháng 5 đến tháng 10, chiếm từ 75 đến 80% tổng lượng mưa trong năm.

Gió mùa đông bắc thường mang theo không khí khô lạnh, trong khi gió mùa đông nam đưa hơi ẩm từ biển Đông vào, dẫn đến mưa nhiều vào mùa hè.

Chợ Mới có khí hậu gió mùa, với bốn mùa xuân, hạ, thu, đông rõ rệt. Mùa hè chịu ảnh hưởng của gió mùa đông nam, còn mùa đông có gió mùa đông bắc, trời lạnh, thỉnh thoảng có sương muối, ảnh hưởng đến sự sinh trưởng của cây trồng và gia súc, nhưng lại tạo điều kiện thuận lợi cho các loại cây ưa lạnh như gừng, hồi, quế,...

Tài nguyên thiên nhiên

Chợ Mới có sự đa dạng về loại đất. Đất nâu đỏ phát triển trên đá phiến sét, chiếm diện tích lớn và thích hợp cho trồng các cây công nghiệp như chè, hồi, quế. Đất nâu vàng trên đá sa thạch và đá lẫn chiếm tỷ lệ cao, mỏng, phù hợp với phát triển lâm nghiệp. Đất bồi tụ (phù sa sông, suối) giàu dinh dưỡng và phân bố dọc theo sông, ngòi, khe suối, rất tốt cho sản xuất nông nghiệp.

Hầu hết diện tích đất ở Chợ Mới có độ cao từ 40 đến 300 mét, rất phù hợp cho nhiều loại cây nông lâm nghiệp. Các loại cây rừng thích hợp bao gồm mỡ, keo tai tượng, bồ đề, luồng, trúc, tre, diễn, vầu, hồi, trám, lát hoa, nhãn, vải thiều, quế, hồng, quýt, chè. Trong số đất chưa được khai thác, có khoảng 20 - 25% là đất đồi núi trọc có thể được sử dụng để trồng rừng. Trong những năm qua, đất chưa sử dụng đã được khai thác đáng kể, trung bình khoảng 11% mỗi năm, trong khi đó đất nông nghiệp tăng bình quân 4,4%/năm và phi nông nghiệp tăng 7,2%/năm. Đất đai và khí hậu thuận lợi tạo điều kiện cho phát triển nông - lâm nghiệp và xây dựng các vùng chuyên canh nông sản hàng hóa.

Rừng: Vào năm 2005, tổng diện tích đất rừng là 46.678,6 ha, chiếm 77% diện tích tự nhiên của huyện. Trong đó, đất rừng tự nhiên chiếm 31.971,2 ha và rừng trồng chiếm 14.700 ha, tương đương 24% diện tích lâm nghiệp của huyện. Đến năm 2005, độ che phủ rừng đạt 60%. Chợ Mới là huyện có diện tích rừng trồng lớn nhất tỉnh, chiếm 25% diện tích rừng trồng của toàn tỉnh. Các loại cây trồng chủ yếu bao gồm mỡ, thông, keo, bồ đề, hồi, trúc, quế, bạch đàn, sa mộc.

Để mở rộng diện tích rừng, Chợ Mới đã nhận sự hỗ trợ từ Trung ương, tỉnh và các tổ chức quốc tế để triển khai nhiều chương trình và dự án như Dự án 147, chương trình 135, dự án 327, dự án PAM 5322, và Dự án Hợp tác Lâm nghiệp Việt Nam - Hà Lan. Các dự án này đã góp phần tăng cường độ che phủ rừng. Đặc biệt, trong quy hoạch phát triển Khu Công nghiệp Thanh Bình, huyện Chợ Mới có cơ hội phát triển nông lâm nghiệp phục vụ cho công nghiệp chế biến gỗ.

Khoáng sản: Tài nguyên khoáng sản tại Chợ Mới rất phong phú và đa dạng, với sự hiện diện của nhiều loại kim loại màu, kim loại đen và vật liệu xây dựng. Đây là một trong những lợi thế lớn để phát triển kinh tế - xã hội và ngành công nghiệp khai khoáng.

Lịch sử

Huyện Chợ Mới được thành lập vào ngày 6 tháng 7 năm 1998, trên cơ sở tách thị trấn Chợ Mới (huyện lỵ) và 15 xã bao gồm: Yên Cư, Yên Hân, Bình Văn, Như Cố, Quảng Chu, Nông Hạ, Nông Thịnh, Yên Đĩnh, Thanh Bình, Tân Sơn, Hòa Mục, Cao Kỳ, Thanh Mai, Thanh Vận và Mai Lạp từ huyện Bạch Thông.

Vào ngày 1 tháng 2 năm 2020, thị trấn Chợ Mới và xã Yên Đĩnh được sáp nhập thành thị trấn Đồng Tâm, trong khi hai xã Thanh Bình và Nông Thịnh được hợp nhất thành xã Thanh Thịnh.

Hiện tại, huyện Chợ Mới bao gồm 1 thị trấn và 13 xã.

Hành chính

Huyện Chợ Mới bao gồm 14 đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc, trong đó có thị trấn Đồng Tâm (huyện lỵ) và 13 xã: Bình Văn, Cao Kỳ, Hòa Mục, Mai Lạp, Như Cố, Nông Hạ, Quảng Chu, Tân Sơn, Thanh Mai, Thanh Thịnh, Thanh Vận, Yên Cư và Yên Hân.

Kinh tế - Xã hội

Trên địa bàn huyện Chợ Mới hiện đang có khu công nghiệp Thanh Bình, nằm tại xã Thanh Thịnh.

Chú thích

Liên kết ngoài