Huyện Tuy Phước

Tuy Phước là một huyện thuộc tỉnh Bình Định, Việt Nam.

Đặc điểm địa lý

Huyện Tuy Phước nằm ở phía nam tỉnh Bình Định với các thông tin địa lý như sau:

• Giáp thành phố Quy Nhơn về phía đông
• Giáp thị xã An Nhơn về phía tây
• Giáp thành phố Quy Nhơn và huyện Vân Canh về phía nam
• Giáp huyện Phù Cát về phía bắc.

Theo số liệu năm 2019, huyện có diện tích là 216,77 km², dân số đạt 180.191 người, với mật độ dân số khoảng 831 người/km².

Đặc điểm địa hình

Địa hình huyện chủ yếu là đồng bằng ven sông và đồng bằng duyên hải ở phía đông. Đầm Thị Nại nằm ở phía đông huyện.

Cơ cấu hành chính

Huyện Tuy Phước bao gồm 13 đơn vị hành chính cấp xã, trong đó có 2 thị trấn: Tuy Phước (trung tâm huyện) và Diêu Trì, cùng 11 xã: Phước An, Phước Hiệp, Phước Hòa, Phước Hưng, Phước Lộc, Phước Nghĩa, Phước Quang, Phước Sơn, Phước Thắng, Phước Thành, Phước Thuận.

Quá trình lịch sử

Trước đây, huyện Tuy Phước là một phần của phủ An Nhơn, tỉnh Bình Định. Vùng đất này khi đó bao gồm cả huyện Vân Canh và thành phố Quy Nhơn hiện tại.

Cuối năm 1975, huyện Vân Canh và huyện Tuy Phước được hợp nhất thành huyện Phước Vân, thuộc tỉnh Nghĩa Bình.

Ngày 24 tháng 8 năm 1981, Hội đồng Bộ trưởng ra quyết định số 41-HĐBT, chia huyện Phước Vân thành hai huyện: Tuy Phước và Vân Canh. Huyện Tuy Phước lúc đó bao gồm 12 xã: Phước An, Phước Hiệp, Phước Hòa, Phước Hưng, Phước Lộc, Phước Long, Phước Nghĩa, Phước Quang, Phước Sơn, Phước Thắng, Phước Thành và Phước Thuận.

Vào ngày 23 tháng 9 năm 1981, Hội đồng Bộ trưởng đã ban hành quyết định số 80-HĐBT. Nội dung quyết định như sau:

• Chia xã Phước Long thành hai xã: Phước Long và Phước Thạnh
• Chia xã Phước Thành thành ba xã: Canh Hiển, Canh Vinh và Phước Thành
• Sáp nhập xã Canh Hiển và xã Canh Vinh của huyện Tuy Phước vào huyện Vân Canh.

Ngày 3 tháng 7 năm 1986, Hội đồng Bộ trưởng đã ban hành quyết định số 81-HĐBT. Theo đó:

• Sáp nhập xã Phước Thạnh của huyện Tuy Phước vào thị xã Quy Nhơn (hiện nay là thành phố Quy Nhơn)
• Đổi tên xã Phước Thạnh thành xã Nhơn Thạnh (hiện nay gồm hai phường Bùi Thị Xuân và Trần Quang Diệu).

Ngày 12 tháng 3 năm 1987, Hội đồng Bộ trưởng ban hành quyết định số 52-HĐBT, quyết định thành lập thị trấn Tuy Phước (trung tâm hành chính của huyện Tuy Phước) bằng cách sáp nhập 543,82 ha diện tích và 8.413 cư dân từ xã Phước Nghĩa, cùng 36 ha diện tích và 365 cư dân từ xã Phước Long.

Vào năm 1989, huyện Tuy Phước thuộc tỉnh Bình Định đã được tái lập.

Ngày 11 tháng 7 năm 1994, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 66-CP với các nội dung sau:

• Chia xã Phước Thành thành hai xã: Phước Thành và Phước Mỹ
• Thành lập thị trấn Diêu Trì trên cơ sở toàn bộ diện tích và dân số của xã Phước Long.

Ngày 15 tháng 11 năm 2005, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 143/2005/NĐ-CP, theo đó xã Phước Mỹ được sáp nhập vào thành phố Quy Nhơn.

Hiện nay, huyện Tuy Phước bao gồm 2 thị trấn và 11 xã.

Kinh tế

Tuy Phước là huyện chủ yếu dựa vào nông nghiệp với các hoạt động trồng lúa, rau màu, mía, cây ăn trái, và chăn nuôi bò, gia cầm, cá, tôm. Ngoài ra, huyện cũng phát triển công nghiệp với các ngành sản xuất xi măng, đá xây dựng và khai thác cao lanh.

Văn hóa

Tuy Phước là vùng đất giàu truyền thống văn hóa, nơi đã sản sinh ra nhiều nhân vật nổi bật như ông tú Nguyễn Diêu, danh nhân văn hóa Đào Tấn, và nhà thơ Xuân Diệu.

Người dân Tuy Phước đã tích cực tham gia vào các cuộc đấu tranh chống thực dân Pháp, từ phong trào Cần Vương cuối thế kỷ XIX đến các phong trào yêu nước chống Nhật, Pháp và đấu tranh giành chính quyền trong giai đoạn 1939-1945. Những tên tuổi tiêu biểu như Đào Doãn Địch, Lê Tuyên, Võ Trứ đã góp phần quan trọng vào công cuộc bảo vệ dân tộc.

Giao thông

Huyện Tuy Phước được kết nối bởi các tuyến Quốc lộ 1, 19 và đường sắt Thống Nhất.

Khu vực này cũng đang được đầu tư xây dựng dự án Đường cao tốc Quy Nhơn – Chí Thạnh.