Huyện Văn Quan

Huyện Văn Quan thuộc tỉnh Lạng Sơn, Việt Nam.

Vị trí

Huyện Văn Quan nằm tại khu vực trung tâm của tỉnh Lạng Sơn, với vị trí địa lý như sau:

• Hướng đông tiếp giáp với thành phố Lạng Sơn và huyện Cao Lộc
• Hướng tây tiếp giáp với huyện Bắc Sơn và huyện Hữu Lũng
• Hướng nam giáp với huyện Chi Lăng
• Hướng bắc tiếp giáp với huyện Văn Lãng và huyện Bình Gia

Huyện Văn Quan có diện tích 550 km², với dân số khoảng 56.000 người vào năm 2004 và 54.202 người vào năm 2019. Trung tâm hành chính của huyện là thị trấn Văn Quan, nằm trên quốc lộ 1B, cách thành phố Lạng Sơn khoảng 35 km về phía tây, và quốc lộ 279 hướng về huyện Chi Lăng.

Cơ cấu hành chính

Huyện Văn Quan bao gồm 17 đơn vị hành chính cấp xã, trong đó có thị trấn Văn Quan (trung tâm huyện) và 16 xã: An Sơn, Bình Phúc, Điềm He, Đồng Giáp, Hòa Bình, Hữu Lễ, Khánh Khê, Liên Hội, Lương Năng, Tân Đoàn, Trấn Ninh, Tràng Các, Tràng Phái, Tri Lễ, Tú Xuyên, và Yên Phúc.

Quá trình hình thành

Thời nhà Lê, huyện Văn Quan được biết đến với tên gọi châu Văn Lan, thuộc phủ Trường Khánh, trấn Lạng Sơn. Vào đầu triều Nguyễn, châu Văn Lan được đổi tên thành châu Văn Quan.

Vào năm 1831, khi trấn Lạng Sơn được nâng cấp thành tỉnh Lạng Sơn, châu Văn Quan là một trong bảy châu của tỉnh. Đến năm Minh Mạng thứ 15 (1834), châu Văn Quan chính thức được đổi thành huyện Văn Quan.

Huyện Văn Quan gồm 9 tổng: Bình Gia, Cam Thủy, Chu Túc, Hội Hoan, Huân Phong, Mỹ Liệt, Phú Xá, Tú Xuyên, và Uy Mãnh.

Vào năm Thành Thái thứ 5 (1894), huyện Văn Quan bị giải thể. Một phần đất được tách ra lập thành châu Bình Gia và châu Bằng Mạc, phần còn lại sáp nhập vào châu Văn Uyên.

Ngày 19 tháng 12 năm 1917, chính quyền thực dân Pháp thiết lập châu Điềm He, bao gồm phần đất của huyện Văn Quan đã sáp nhập vào châu Văn Uyên trước đó, xã Nhân Lý thuộc châu Văn Uyên và tổng Tràng Quế của châu Ôn.

Sau năm 1945, các châu Điềm He và Bằng Mạc được tổ chức lại thành các huyện thuộc tỉnh Lạng Sơn.

Ngày 16 tháng 12 năm 1964, theo Quyết định số 177-CP của Hội đồng Chính phủ, huyện Văn Quan được tái lập bằng cách sáp nhập huyện Điềm He và 6 xã từ huyện Bằng Mạc cũ: Yên Phúc, Bình Phúc, Tri Lễ, Hữu Lễ, Tú Xuyên, và Lương Năng.

Sau khi tái lập, huyện Văn Quan bao gồm 23 xã: Bình Phúc, Chu Túc, Đại An, Đồng Giáp, Hòa Bình, Hữu Lễ, Khánh Khê, Lương Năng, Phú Mỹ, Song Giang, Tân Đoàn, Trấn Ninh, Tràng Các, Tràng Phái, Tràng Sơn, Tri Lễ, Tú Xuyên, Văn An, Vân Mộng, Việt Yên, Vĩnh Lại, Xuân Mai và Yên Phúc.

Năm 1975, khi tỉnh Cao Bằng và Lạng Sơn hợp nhất thành tỉnh Cao Lạng, huyện Văn Quan thuộc tỉnh Cao Lạng. Đến ngày 29 tháng 12 năm 1978, huyện Văn Quan được tái lập thuộc tỉnh Lạng Sơn.

Ngày 30 tháng 1 năm 1985, thị trấn Văn Quan (trung tâm hành chính của huyện) được thành lập từ một phần diện tích và dân số của hai xã: Xuân Mai và Đại An.

Ngày 21 tháng 11 năm 2019, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 818/NQ-UBTVQH14 về việc điều chỉnh các đơn vị hành chính cấp xã của tỉnh Lạng Sơn, có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2020. Cụ thể như sau:

• Hợp nhất 3 xã Phú Mỹ, Việt Yên và Vân Mộng thành xã Liên Hội
• Hợp nhất 3 xã Chu Túc, Đại An và Tràng Sơn thành xã An Sơn
• Giải thể 2 xã Vĩnh Lại và Xuân Mai
• Nhập xã Văn An, xã Song Giang và 3 thôn: Nảm Lải, Nà Bung, Nà Sùng từ xã Vĩnh Lại vào xã Điềm He
• Nhập 5 thôn: Cưởm Trên, Cưởm Dưới, Bản Dạ, Khòn Đon, Khòn Khẻ từ xã Xuân Mai vào xã Bình Phúc
• Nhập thôn Bản Coóng từ xã Xuân Mai và 2 thôn: Nà Lộc, Bản Bác từ xã Vĩnh Lại vào thị trấn Văn Quan

Hiện tại, huyện Văn Quan bao gồm 1 thị trấn và 16 xã trực thuộc.

Ghi chú

• Atlas Hành chính Việt Nam, Nhà xuất bản Bản Đồ 2004