Top 13 Sự thật thú vị về loài cá nhà táng

Cá nhà táng, một loài động vật ăn thịt sống trong môi trường nước biển, thuộc bộ Cá voi và là thành viên duy nhất của chi cùng tên. Cá nhà táng có kích thước lớn, đầu to đồ sộ và là loài động vật có răng lớn nhất trên thế giới. Chúng ăn mực, cá và có thể sống đến hơn 70 năm. Cá nhà táng sống trong các đơn vị xã hội và có thời gian sinh con kéo dài. Trước đây, chúng bị săn bắt mạnh mẽ để lấy dầu cá và long diên hương, nhưng ngày nay đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng.

Cá nhà táng từng được gọi là 'cá răng' và trở thành đối tượng săn bắt chủ yếu trong ngành công nghiệp dầu cá ở thế kỷ 18 và 19. Chúng có khả năng chống trả lại những kẻ săn bắt nhờ vào kích thước lớn. Cùng khám phá những sự thật thú vị về loài cá nhà táng khổng lồ này!

Cá nhà táng, loài cá voi có răng to nhất trên thế giới, với cá đực có chiều dài từ 13-16m và cân nặng từ 35-50 tấn. Kích thước này là ấn tượng, đặc biệt so với loài cá voi có răng lớn thứ nhì. Sự giảm mức kích thước có thể là do săn bắt quá mức sau thế chiến thứ hai, khiến cho số lượng cá đực lớn giảm. Ngày nay, cá nhà táng đực thường không vượt quá 18,3 mét và nặng quá 56 tấn. Đây là một trong những hiện tượng dị hình giới tính nổi bật nhất, khi cá đực trưởng thành có kích thước và cân nặng lớn hơn gấp 3 lần so với cá cái.

Cá nhà táng không chỉ nổi tiếng với kích thước khổng lồ mà còn với sự biến đổi rõ rệt giữa cá đực và cá cái. Hiểu thêm về loài cá voi độc đáo này qua những thông tin thú vị về kích thước và đặc điểm sinh học đặc trưng của chúng.

Tên gọi của cá nhà táng có nguồn gốc từ tiếng Anh - sperm whale, xuất phát từ spermaceti whale, đề cập đến dầu cá nhà táng một cách ngắn gọn (dầu tinh dịch từng bị nhầm là tinh dịch của cá voi). Dầu cá nhà táng là một chất lỏng hơi sệt giống sáp, được tìm thấy trong túi dầu phía trước hộp sọ của cá. Lớp vỏ bao gồm chất sáp mềm màu trắng, bền vững với dầu tinh dịch. Cá nhà táng còn được gọi là 'cá răng', xuất phát từ từ cachalot có nghĩa là 'răng to' hoặc 'đầu to' trong tiếng Pháp.

Dưới nhiều tên gọi khác nhau, cá nhà táng vẫn giữ được sự độc đáo với kích thước và chất sáp đặc trưng. Tìm hiểu thêm về tên gọi và đặc điểm đặc sắc của loài cá voi này.

Cách cá nhà táng thích nghi với sự biến động lớn về áp suất và lặn sâu là điều đặc biệt. Có tin đồn rằng chúng có thể lặn tới 3 kilômét và nín thở tới 90 phút, nhưng thực tế thường là 400 mét và 35 phút. Lối sống đặc biệt của chúng đòi hỏi sự thích ứng linh hoạt với áp suất biển khi lặn sâu. Các chuyển động trong cơ thể, hàm lượng myoglobin cao, và máu chứa nhiều oxy giúp chúng tồn tại dưới đại dương.

Hô hấp và khả năng lặn sâu của cá nhà táng đều đặc sắc. Tuy nhiên, việc lặn sâu có thể gây hậu quả cho xương, tạo lỗ nhỏ khiến chúng mắc bệnh khí ép. Đối mặt với những thách thức này, cá nhà táng vẫn duy trì sự độc đáo trong cách hô hấp và sinh tồn dưới đại dương.

Ngoại hình của cá nhà táng rất độc đáo và khó nhầm lẫn với các loài khác. Đầu to chiếm một phần lớn cơ thể, có lỗ thở hình chữ S gần phía trước, tạo cấu trúc bảo vệ đặc biệt. Đuôi tam giác dày và không có vây lưng, nhưng có những lằn gợn nhỏ trên lưng. Da của chúng nhăn nheo, sần sùi, có thể màu xám tuyền hoặc nâu dưới ánh nắng mặt trời.

Hàm dưới của cá nhà táng hẹp và đỡ từ trên, có 18-26 răng mỗi bên. Răng nặng tới 1 kg mỗi chiếc, hình nón. Chúng có vai trò trong cuộc sống của cá nhà táng, nhưng không thật sự cần thiết cho việc săn mồi. Có thuyết đặt ra rằng răng được sử dụng trong cuộc tỉ thí giữa các con đực. Cá đực trưởng thành thường có vết sẹo từ những cuộc cắn.

Cơ quan túi dầu của cá nhà táng có thể điều chỉnh sức nổi của chúng. Trước khi lặn, túi dầu co lại do nước lạnh làm mạch máu co lại, tăng tỉ trọng và giúp cá lặn ít tốn năng lượng. Trong khi săn mồi, việc tiêu thụ oxy và giãn nở dầu cá nhà táng tăng sức nổi, giúp chúng nổi lên dễ dàng. Tuy nhiên, thuyết này có nhiều khuyết điểm và không tính đến cấu trúc cơ thể của cá tham gia trao đổi nhiệt.

Các giả thuyết về việc cá nhà táng tông đầu vào nhau trong cuộc tỉ thí không được hỗ trợ mạnh mẽ trong các tài liệu khoa học. Não của chúng là bộ não lớn nhất trong thế giới động vật, nhưng chỉ số hình thành não bộ thấp hơn so với nhiều loài khác như cá heo và con người.

Phức hợp mũi của cá nhà táng không chỉ được sử dụng để tông đầu vào kẻ địch hay điều chỉnh sức nổi, mà còn là một hệ thống định vị bằng sóng âm mạnh mẽ. Trong lòng biển tối đen, chúng sử dụng sóng âm để tìm thức ăn và tránh vật cản. Cơ chế này dựa vào âm thanh lách cách được tạo ra từ môi phát âm ở mũi cá, giúp chúng đo đạc cơ quan túi dầu và theo dõi môi trường xung quanh.

Cấu trúc phức tạp này giúp các nhà nghiên cứu đo đạc cơ quan túi dầu của cá nhà táng dựa trên âm thanh phát ra. Hàm dưới của cá là nơi thu nhận âm thanh, và đường ống mũi bên phải chuyển âm thanh vào tai. Sự tiến hóa của đường ống mũi được liên kết với việc định hình lỗ mũi của tổ tiên sống trên cạn.

Cá nhà táng cái thường hình thành đàn với khoảng 12 con cùng với con cái. Cá đực trưởng thành rời khỏi đàn khi đạt từ 4 đến 21 tuổi. Có trường hợp cá đực tụ tập thành nhóm lỏng lẻo với những đồng loại cùng kích thước. Cá đực già thường sống độc lập. Mối quan hệ hợp tác giữa chúng vẫn là điều chưa rõ ràng.

Cá nhà táng thường phải đối mặt với cá hổ kình, cá voi hoa tiêu và cá ông chuông như những kẻ thù chính. Khi bị tấn công, chúng tổ chức thành hình vòng tròn để bảo vệ con non, đầu hướng vào bên trong và đuôi quay ra ngoài để đối đầu với kẻ tấn công. Đôi khi, chúng quay đầu ra và chiến đấu bằng răng sắc nhọn. Hành vi này, được gọi là 'hoa cúc tây', còn được sử dụng để bảo vệ thành viên bị thương trong bầy.

Cá nhà táng có phân bố rộng khắp thế giới, ưa thích vùng nước sâu hơn 1.000 mét và xuất hiện từ cực đến xích đạo. Mật độ cá nhà táng tăng cao ở các vùng thềm lục địa và hẻm núi, cũng như ở vùng duyên hải như quần đảo Açores và đảo Dominica. Tuổi thọ của chúng có thể lên tới 70 hoặc hơn, thể hiện chiến lược sinh sản chon lọc K với tỉ lệ sinh thấp, chăm sóc con kỹ lưỡng, trưởng thành muộn và tuổi thọ cao.

Cá nhà táng thích ứng với môi trường ổn định, có thai kéo dài từ 14 đến 16 tháng, mỗi lứa đẻ một con. Cá con có thể bú sữa của cá cái khác ngoài mẹ. Thời kỳ sinh sản bắt đầu khi cá cái trưởng thành vào khoảng 7-13 tuổi và cá đực vào 18 tuổi. Cá đực di chuyển lên các khu vực có vĩ độ cao khi trưởng thành, trong khi cá cái tiếp tục ở vùng nước thấp. Cá đực đạt kích thước lớn nhất vào lúc 50 tuổi.

Long diên hương, chất sáp quý của cá nhà táng, từng được sử dụng trong nước hoa đắt tiền. Được tạo ra trong hệ tiêu hóa của chúng, long diên hương giữ mùi thơm lâu. Đây là một chất liệu quý hiếm, khó mua, chỉ có 1 con cá nhà táng trong khoảng 100 con mới sản xuất được. Cơ chế hình thành long diên hương vẫn là bí ẩn, và quá trình oxy hóa quyết định chất lượng của nó.

Chất thải của cá nhà táng không chỉ quý hiếm và đắt tiền mà còn được coi là 'đắt hơn vàng'. Công dụng của long diên hương không chỉ trong nước hoa mà còn được sử dụng cho mục đích y học và ẩm thực. Những người Trung Đông truyền thống sử dụng long diên hương để cường dương, bồi bổ sức khỏe và làm thêm hương vị cho thực phẩm và đồ uống.

Cá nhà táng sở hữu bộ não lớn nhất hành tinh, nặng tới 8kg. Cá đực có kích thước khổng lồ, dài tới 19m, vượt xa chiều dài của con voi. Trái tim của chúng nặng đến 125kg, và đầu của cá nhà táng chiếm 25-35% chiều dài cơ thể. Có khả năng lặn sâu hơn 1000m và không thở được tới 2 giờ.

Cá nhà táng không chỉ gây ấn tượng bởi kích thước khổng lồ mà còn bởi âm thanh mạnh mẽ mà chúng tạo ra. Âm thanh lớn nhất của cá nhà táng đạt 235 decibel, đủ mạnh để làm thủng màng nhĩ. Ngoài ra, xác cá nhà táng trên bãi biển có thể phát nổ do khí tích tụ bên trong thân cá. Mỗi con cá nhà táng hiện đại đều là hậu duệ của một tổ tiên cá nhà táng cái sống cách đây 80.000 năm.

Cá nhà táng thường lặn từ 300 đến 800 mét (980 đến 2.620 ft) để săn mồi, mỗi lần lặn kéo dài hơn 1 giờ. Thực đơn đa dạng, từ mực khổng lồ đến các loài cá ở đáy biển. Cá nhà táng cũng có khả năng 'chôm chỉa' từ ngư dân câu dầm vì chúng tận dụng các khu vực có nhiều cá tập trung. Tuy nhiên, đối mặt với cá voi sát thủ, cá nhà táng luôn giữ thái độ thận trọng vì cá voi sát thủ có thể là đối thủ khó chịu.

Cá nhà táng không chỉ gây ấn tượng bởi kích thước khổng lồ mà còn bởi khả năng săn mồi tinh tế. Chúng săn bắt mực khổng lồ, thậm chí còn có thể hợp tác khi săn mực Humboldt. Mặc dù có 'chôm chỉa' cá từ các tàu câu dầm, nhưng lượng cá nhà táng ăn trộm không đáng kể so với nhu cầu lớn của chúng.

Là loài động vật ăn thịt lớn nhất đại dương, cá nhà táng săn mồi bằng cách lặn xuống đáy biển nơi có nguồn thức ăn phong phú. Mực, bạch tuộc, cá đuối là một số trong thực đơn đa dạng của chúng. Cá nhà táng tiêu thụ lượng thức ăn khổng lồ, với mức 100 triệu tấn mỗi năm, lớn hơn cả lượng hải sản mà con người tiêu thụ.

Thức ăn của cá nhà táng bao gồm các loài động vật đa dạng và kích thước vừa phải. Lượng thức ăn mà chúng tiêu thụ hàng năm là kỷ lục, đặt ra câu hỏi về tại sao đầu của chúng lại quá lớn so với hàm dưới. Giả thuyết về việc sử dụng tiếng vọng để săn mồi là một trong những lý do được đề xuất.