Ích mẫu - Công dụng và lợi ích cho sức khỏe

Ích mẫu được coi là một trong những loại dược liệu quý dành cho phụ nữ với những ưu điểm đặc biệt. Tìm hiểu về những lợi ích của ích mẫu và điều cần lưu ý khi sử dụng.

Ích mẫu - Bí quyết dân gian chữa bệnh

Khám phá về cây ích mẫu

Cây ích mẫu là gì?

Cây ích mẫu còn được biết đến với nhiều tên gọi khác nhau như ích mẫu thảo, chói đèn, sung úy, có tên khoa học là Leonurus heterophyllus Sw, thuộc họ Hoa môi Lamiaceae (Labiatae).

Ích mẫu là loại cây sống mỗi năm, thường có tuổi thọ trung bình từ 1-2 năm. Thân cỏ cao từ 0.6-1m, ít phân nhánh nhưng trên thân có phủ các lông ngắn. Lá của cây mọc đối, có hình dạng khác nhau tùy theo vị trí mọc ở gốc, giữa thân hay đầu cành.

Hoa ích mẫu mọc thành vòng ở kẽ lá, hoa có màu hồng hoặc tím hồng, chia thành hai môi gần đều nhau. Trái ích mẫu nhỏ có 3 cạnh, vỏ bên ngoài màu xám nâu.

Cao ích mẫu là gì?

Cao ích mẫu là sản phẩm cô đặc được lấy từ thành phần của 3 loại dược liệu chính bao gồm: ích mẫu, hương phụ và ngãi cứu. Quá trình nấu cao ích mẫu yêu cầu thời gian và kĩ thuật để không bị cháy, nhưng vẫn đảm bảo giữ lại các công dụng của loại dược liệu, vì vậy yếu tố nhiệt độ khi nấu cao ích mẫu là rất quan trọng.

Sau quá trình cô đặc, cao ích mẫu vẫn giữ được những tác dụng của cây ích mẫu đối với sức khỏe con người.

Bộ phận của cây ích mẫu được sử dụng để làm thuốc.

Ích mẫu có thể sử dụng làm thuốc với các bộ phận sau:

• Ích mẫu hay ích mẫu thảo (Herba Leonuri) phần thân trên mặt đất của cây ích mẫu sau khi được phơi hoặc sấy khô.
• Sung úy tử (Fructus Leonuri) là quả chín được phơi hoặc sấy khô của cây ích mẫu.

Các phương pháp chế biến ích mẫu

• Ích mẫu cắt đoạn: ích mẫu tươi được cắt thành đoạn dài từ 3-5 cm sau khi loại bỏ rễ, sau đó phơi khô. Nếu thân cây quá to, có thể ngâm qua nước để làm mềm trước khi cắt đoạn.
• Ích mẫu chích rượu: 10kg ích mẫu kết hợp với 3kg rượu, trộn đều và ủ qua một đêm. Tiếp theo, đun lên trên lửa nhỏ cho đến khi có màu hơi đen.
• Ích mẫu chích giấm: 10kg ích mẫu kết hợp với 2kg giấm, trộn đều và ủ sau đó đun sôi đến khi có màu vàng.
• Ích mẫu chế: 10kg ích mẫu, 1kg giấm, 2kg gừng tươi, 1kg rượu, 200g muối ăn, và nước sôi. Nghiền nát gừng và vắt nước, hòa tan muối vào nước sôi, sau đó trộn với giấm và rượu. Cho ích mẫu vào hỗn hợp, ủ trong 1 giờ rồi phơi khô.

Công dụng của cao ích mẫu

Nhờ qua quá trình cô đặc, cao ích mẫu vẫn giữ được các tác dụng của cây ích mẫu đối với sức khỏe con người. Một số công dụng của cao ích mẫu bao gồm:

Trong Đông y, ích mẫu có vị cay, đắng, tính hơi hàn, giúp kích thích tuần hoàn máu, điều hòa kinh nguyệt, giảm cản trở tuần hoàn máu và tạo máu mới. Ích mẫu từ lâu đã được sử dụng rộng rãi trong các trường hợp phụ nữ sau khi sinh gặp tình trạng rong huyết, giúp kiểm soát chảy máu từ tử cung, và điều trị viêm niêm mạc tử cung, kinh nguyệt ra quá nhiều.

Ngoài ra, ích mẫu cũng được sử dụng để điều trị cao huyết áp, bổ máu, cải thiện tình trạng tim hẹp nhẹ, điều trị tiêu chảy,... Quả của cây ích mẫu thường được sử dụng trong các công thức dược liệu với tác dụng lợi tiểu, chữa sưng tấy, và giảm áp lực nội khí quản.

Ngoài ra, quả và thân của cây ích mẫu cũng có thể được sử dụng bên ngoài da bằng cách nấu nước hoặc nghiền nát để làm thuốc cho các tình trạng như đầu ngứa, viêm da, và sưng vú.

Cao ích mẫu là một sản phẩm được chế biến ở nhiều dạng khác nhau, chủ yếu là dạng cao lỏng, có thể dùng trực tiếp hoặc pha loãng với nước sôi, hoặc theo hướng dẫn của chuyên gia y tế. Một số trường hợp phụ nữ được chỉ định sử dụng cao ích mẫu bao gồm:

• Kinh nguyệt không đều
• Đau bụng kinh
• Bốc hỏa, đau bụng, nhức đầu, cáu gắt.

Những điều cần lưu ý khi sử dụng cao ích mẫu

Ích mẫu có tác dụng điều hòa tuần hoàn máu, kích thích sản sinh máu mới, và cải thiện tuần hoàn kinh nguyệt ở phụ nữ, tuy nhiên, người mắc bệnh tăng đường huyết cần tránh sử dụng các loại thuốc chứa ích mẫu.

Khi sử dụng ích mẫu làm thuốc sắc hoặc nấu cao ích mẫu, nên tuân theo liều lượng từ 6g đến 12g mỗi ngày để tránh nguy cơ tác dụng phụ.

Ngoài ra, một số đối tượng cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi quyết định sử dụng ích mẫu bao gồm: phụ nữ đang mang thai, người có vấn đề về đông máu, và trẻ em dưới 12 tháng tuổi.

Các nguồn tham khảo:

1. Ích Mẫu (Sung Úy) - Một vị thuốc quý cho sức khỏe của phụ nữ. Trung Tâm Dược Phẩm Trung Tâm.

2. Công Dụng của Ích Mẫu (Sung Úy) Leonurus japonicus và Câu Chuyện Về Việc Dùng Nhiều. Nhà Thuốc Ngọc Anh.

3. Cây Ích Mẫu (Sung Úy) – Đặc Sản Của Dân Tộc và Vị Thần Dược Trong Y Học Việt Nam – Đỗ Tất Lợi. Vnras.com

Đây là những thông tin về lợi ích của ích mẫu đối với sức khỏe. Trước khi sử dụng, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia y tế để đảm bảo an toàn!