Isaac Ilyich Levitan

Isaac Ilyich Levitan (tiếng Nga: Исаак Ильич Левитан) (sinh ngày 30 tháng 8 năm 1860, mất ngày 4 tháng 8 năm 1900) là một nghệ sĩ tranh phong cảnh người Nga gốc Do Thái nổi bật. Những tác phẩm nổi tiếng của ông như Mùa thu vàng và Rừng bạch dương đã khiến Levitan trở thành một trong những họa sĩ vĩ đại nhất của thế kỷ 19 tại Nga.

Cuộc đời và sự nghiệp của ông

Thời kỳ ấu thơ

Isaac Levitan ra đời vào năm 1860 trong một gia đình Do Thái nghèo nhưng trí thức ở thị trấn Kibarty, tỉnh Kovno (nay là Kaunas, Litva). Khi Levitan được 10 tuổi, gia đình chuyển đến Moskva.

Vào tháng 9 năm 1873, Isaac Levitan đã được nhận vào Trường hội họa, điêu khắc và kiến trúc Moskva, nơi anh trai Avel của ông đã học trước đó. Tại đây, Levitan được học từ các bậc thầy phong cảnh nổi tiếng như A. K. Savrasov, V. G. Perov và V. D. Polenov. Levitan học tập xuất sắc và nhận học bổng của trường. Tuy nhiên, sau hai năm, mẹ ông qua đời và cha ông bị bệnh nặng, không còn khả năng hỗ trợ gia đình. Ông phải từ bỏ công việc ngành đường sắt và gia đình lâm vào cảnh túng quẫn. Levitan thường xuyên phải nhịn đói hoặc ngủ lại trường, nhưng nhờ sự giúp đỡ của các giáo sư yêu quý tài năng của ông, ông tiếp tục việc học. Sức khỏe và tinh thần của Levitan suy giảm từ những năm này và ông tốt nghiệp vào năm 1885.

Con đường sự nghiệp

Vào tháng 3 năm 1877, hai tác phẩm đầu tiên của Isaac Levitan được trưng bày và nhận được sự khen ngợi từ báo chí. Sau vụ ám sát không thành của Aleksandr Soloviev đối với Nga hoàng Aleksandr II (1818 – 1881) vào tháng 5 năm 1879, hàng loạt người Do Thái bị trục xuất khỏi các thành phố lớn của Đế quốc Nga. Gia đình Levitan phải di chuyển đến vùng ngoại ô Saltykovka, nhưng vào mùa thu, các quan chức đã cho phép họ quay trở lại Moskva dưới áp lực của những người yêu nghệ thuật.

Vào thập niên 1880, bức tranh Ngày thu. Sokolniki (Осенний день. Сокольники) của Isaac Levitan đã được Pavel Mikhailovich Tretyakov, một nhà sưu tập tranh nổi tiếng của Nga, mua lại. Đến mùa xuân năm 1884, Levitan gia nhập cuộc triển lãm tranh lưu động của nhóm họa sĩ Peredvizhniki (nhóm họa sĩ lưu động) và đến năm 1891, ông trở thành thành viên chính thức của nhóm này cùng với các họa sĩ nổi tiếng như I. N. Kramskoi và K. A. Korovin.

Trong thời gian học tại Trường hội họa, Isaac Levitan đã kết bạn với các họa sĩ K. A. Korovin, M. V. Nesterov, kiến trúc sư Fyodor Shekhtel, và N. P. Chekhov, anh trai của nhà văn nổi tiếng A. P. Chekhov. Levitan và Chekhov sau này trở thành những người bạn thân thiết, với Levitan thường xuyên đến nghỉ tại nhà Chekhov trong những lúc khó khăn về tinh thần.

Trong giai đoạn 1889-1890, Levitan đã thực hiện chuyến đi đến Pháp và Italia.

Ngay từ khi còn học ở trường, Levitan đã thể hiện sự đam mê với tranh phong cảnh và hầu hết các tác phẩm sau này của ông đều xoay quanh chủ đề phong cảnh nông thôn hoặc thiên nhiên nước Nga. Các tác phẩm theo trường phái hiện thực của Levitan nổi bật với khả năng tái hiện chân thực vẻ đẹp của thiên nhiên Nga và truyền tải cảm xúc cũng như tâm trạng của tác giả. Các bức tranh nổi tiếng như Mùa thu vàng với sắc vàng chủ đạo mô tả mùa thu ở vùng nông thôn Nga, Rừng bạch dương với sắc xanh chủ đạo về những cánh rừng bạch dương vào mùa xuân, và Cái yên tĩnh vĩnh hằng miêu tả thiên nhiên hùng vĩ từ một nhà nguyện nhỏ bên bờ sông Nga. Levitan được biết đến với khả năng vẽ bầu trời đẹp, và người ta thường so sánh ông với Claude Monet trong việc vẽ nước.

Vào năm 1897, Levitan được bầu vào Viện Hàn lâm Nghệ thuật Nga và một năm sau đó, ông đảm nhận vai trò quản lý xưởng tranh phong cảnh tại trường học của mình. Tuy nhiên, sức khỏe của Levitan ngày càng yếu đi, ông thường xuyên mắc bệnh viêm phổi và rơi vào tình trạng suy sụp tinh thần. Họa sĩ thường phải điều trị tại nhà của người bạn Chekhov ở Krym. Tại đây, Levitan từng dùng súng để tự tử nhưng không thành công. Dù vậy, ông chưa bao giờ để tâm trạng u ám ảnh hưởng đến các bức tranh của mình; hầu hết các tác phẩm của ông, kể cả bức cuối cùng là

Isaac Levitan ban đầu được an táng ở nghĩa trang Do Thái tại Dorogomilovo, nhưng sau đó được chuyển về Nghĩa trang Novodevichy nổi tiếng ở Moskva, nơi ông yên nghỉ gần mộ của người bạn thân Chekhov. Levitan không bao giờ lập gia đình hoặc có con ngoài những người bạn và đồng nghiệp.

Tình bạn với Anton Chekhov

Từ giữa thập niên 1880, mối quan hệ giữa Levitan và Chekhov ngày càng trở nên khăng khít, đến mức Levitan thường xuyên ghé thăm gia đình Chekhov ở gần Babkino. Vào mùa hè đầu tiên ở đây, Levitan đã sáng tác bức tranh Dòng sông Istra (1885) và tặng cho Chekhov. Ông cũng vẽ bức Chạng vạng trên sông Istra (1885) với tông màu tối tăm hơn. Chekhov rất thích biểu diễn kịch câm cho khách khứa của mình, và Levitan cũng phải tham gia vào các vai diễn như bạo chúa, nạn nhân hoặc người Do Thái ngoại quốc trong các vở kịch châm biếm này.

Vào năm 1892, Levitan và Chekhov đã có một cuộc tranh cãi lớn về truyện ngắn 'Châu chấu', một tác phẩm của Chekhov đăng trên tạp chí Phương Bắc. Levitan cho rằng câu chuyện này phản ánh mối quan hệ tình cảm giữa ông và Sofia Kuvshinnikova. Mặc dù Chekhov đã xin lỗi, nhưng mối quan hệ bạn bè giữa hai người vẫn bị đóng băng cho đến tháng Một năm 1895.

Phong cảnh đầy cảm xúc

Các tác phẩm của Levitan là một sự ca ngợi sâu sắc vẻ đẹp trữ tình của phong cảnh nước Nga. Ông hiếm khi vẽ phong cảnh đô thị, ngoại trừ những bức như Cảnh tu viện Simonov (View of Simonov Monastery, vị trí không rõ) và Điện Kremlin rực sáng (Illumination of the Kremlin) mô tả thành phố Moskva. Vào cuối thập niên 1870, Levitan thường làm việc ở ngoại ô Moskva, sáng tạo ra một biến thể đặc biệt của tranh 'phong cảnh đầy cảm xúc'. Trong loại tranh này, hình dạng và đặc điểm của thiên nhiên được truyền tải sức mạnh tinh thần và trở thành phương tiện biểu đạt tâm hồn, như trong bức Ngày thu Sokolniki (Autumn Day. Sokolniki, 1879).

Khi làm việc tại Ostankino, Levitan thường vẽ các góc của dinh thự và công viên, nhưng ông đặc biệt yêu thích các địa điểm thơ mộng trong rừng hoặc vùng nông thôn yên bình. Tranh của Levitan thường chứa đựng những ước mơ lặng lẽ, gần như sầu muộn, được gói gọn trong cảnh thôn quê vắng vẻ. Những tác phẩm nổi bật với đặc điểm này bao gồm Vladimirka (1892), Chuông chiều (Evening Bells, 1892), và Yên nghĩ vĩnh hằng (Eternal rest, 1894), tất cả đều được trưng bày tại Nhà trưng bày Tretyakov.

Cây bạch dương, đặc trưng cho miền Trung nước Nga và biểu tượng cho mùa xuân và sự tái sinh, là một chủ đề quen thuộc trong các tác phẩm của Levitan. Ông thường vẽ cây bạch dương qua các mùa trong năm. Trong bức Trận lụt mùa xuân (Spring Flood, 1897), những thân cây bạch dương màu trắng mảnh khảnh, cong vẹo, không có tán, in bóng xuống dòng nước lũ từ băng tan. Bức Khóm bạch dương (Birch Grove, 1885–89) thể hiện một cảnh mùa xuân khác, với ánh nắng lốm đốm và góc nhìn thấp, được vẽ theo phong cách Ấn tượng.

Bức tranh Mùa thu vàng (Golden Autumn,1895) khắc họa cảnh sắc mùa thu của những cây bạch dương với lá nhuộm vàng và cam, nằm dưới bầu trời mây mù, phản chiếu trên dòng sông xanh đậm uốn lượn từ góc dưới bên phải. Levitan không chỉ tái hiện cây cối mà còn cả ánh sáng chiếu sáng chúng, nổi bật nhất trong các tác phẩm như Đêm sáng trăng: Đường cái (Moonlit Night: Main Road, 1897), với hai hàng bạch dương thẳng tắp dưới ánh trăng. Thân cây rực rỡ dưới ánh trăng, tương phản với đồng cỏ và lá cây tối. Khả năng nắm bắt ánh sáng của Levitan không kém gì Claude Monet, dù không chắc ông có tham khảo Monet.

Thời kỳ cuối đời

Vào mùa hè năm 1890, Levitan đến Yuryevets và giữa cảnh sắc phong phú, ông đã vẽ bức Cảnh tu viện Krivooserski (The View of Krivooserski monastery). Từ đó, một trong những tác phẩm vĩ đại của ông, Tu viện tĩnh lặng (The Silent Monastery), cũng ra đời. Trong tranh, một tu viện tĩnh lặng hiện lên kết nối với thế giới bên ngoài qua một cây cầu gỗ bắc ngang sông, thể hiện những suy ngẫm sâu xa của họa sĩ. Bức tranh này đã để lại ấn tượng mạnh mẽ cho Chekhov. Đến năm 1891, Levitan trở thành thành viên của Hội Triển lãm Nghệ thuật lưu động (Association of Itinerant Exhibitions), tổ chức có sứ mệnh phổ cập nghệ thuật dân chủ, giúp nhiều người dân bình thường tiếp cận nghệ thuật. Tuy nhiên, trái ngược với các họa sĩ trong hội muốn truyền tải sự cực khổ của người Nga, Levitan chỉ tập trung vào việc vẽ cái đẹp. Cuối cùng, ông đã gửi tác phẩm của mình đến triển lãm của nhóm Thế giới Nghệ thuật, một tổ chức của các nghệ sĩ trẻ tin rằng vẻ đẹp chính là mục tiêu của nghệ thuật.

Vào tháng 9 năm 1892, người Do Thái lại bị trục xuất khỏi Moskva, khiến Levitan phải chuyển đến Boldino. Nhờ sự hỗ trợ của bạn bè, ông đã được phép trở lại Moskva vào tháng 12 cùng năm.

Năm 1897, Levitan, lúc này đã nổi danh toàn cầu, được bầu vào Học viện Nghệ thuật Hoàng gia. Năm sau, ông được giao làm quản lý Xưởng tranh phong cảnh tại trường cũ của mình.

Levitan trải qua những năm tháng cuối đời tại nhà của Chekhov ở Crimea. Dù phải chiến đấu với bệnh tật (ông phải chống chọi với bệnh tim suốt phần lớn cuộc đời), những tác phẩm cuối cùng của ông vẫn toát lên vẻ rực rỡ của ánh sáng. Chúng phản ánh sự yên bình và vẻ đẹp vĩnh hằng của thiên nhiên Nga.

Levitan qua đời vào ngày 4 tháng 8 năm 1900, thọ 39 tuổi. Ông được an táng tại nghĩa trang Do thái Dorogomilovo. Đến tháng 4 năm 1941, mộ của ông được di chuyển về nghĩa trang Novodevichy, bên cạnh mộ của Chekhov. Levitan không có gia đình hoặc con cái.

Di sản

Ngay sau khi Levitan qua đời, một triển lãm lớn với hàng trăm bức tranh của ông đã được tổ chức tại Moskva và sau đó là St. Petersburg. Các tác phẩm của Levitan còn xuất hiện trong sách giáo khoa tiếng Nga, và trẻ em được học về tình yêu quê hương của ông.

Một tiểu hành tinh được phát hiện bởi nhà thiên văn học Liên Xô Lyudmila Zhuravlyova vào năm 1979 đã được đặt tên theo Levitan - tiểu hành tinh 3566 Levitan.

Các tác phẩm đặc sắc

• Ngày thu. Sokolniki (Осенний день. Сокольники, 1879)
• Chiều tà trên sông Volga (Вечер на Волге, 1888)
• Chiều tà, Plyos vàng (Вечер. Золотой Плёс, 1889)
• Rừng bạch dương (Берёзовая роща, 1885 - 1889)
• Mùa thu vàng. Slobodka (Золотая осень. Слободка, 1889)
• Sau cơn mưa, Plyos (После дождя. Плёс, 1889)
• Bên vực nước xoáy (У омута, 1892)
• Đường Vladimirka (Владимирка, 1892)
• Trên sự yên tĩnh vĩnh cửu (Над вечным покоем, 1894)
• Tháng Ba (Март, 1895)
• Mùa xuân, nước dâng cao (Весна — большая вода, 1896 - 1897)
• Hoàng hôn. Đụn cỏ (Сумерки. Стога, 1899)
• Hoàng hôn (Сумерки, 1900)
• Hồ hay Rus (Озеро hay Русь, 1889 - 1900, chưa hoàn thành)

Các tác phẩm nổi bật của Levitan

Liên kết bên ngoài

• Danh sách các tác phẩm của Levitan
• Tranh của Levitan tại Bảo tàng Mỹ thuật Nga