Buzz
Hướng dẫn soạn bài Một người Hà Nội từ trang 89 đến trang 98 một cách ngắn gọn nhất nhưng vẫn đảm bảo đầy đủ nội dung, tuân thủ sách Ngữ văn lớp 12, giúp học sinh dễ dàng soạn văn lớp 12 hơn.
Hướng dẫn soạn bài Một người Hà Nội
I. Tác giả & tác phẩm
1. Tác giả
Tác phẩm chính của Nguyễn Khải bao gồm: Xung đột (tiểu thuyết, phần I – 1959, phần II – 1962), Mùa lạc (1960), Một chặng đường (1962), Tầm nhìn xa (1963), Một người Hà Nội (1990), Một thời gió bụi (1993), Hà Nội trong mắt tôi (1995), Sống ở đời (2002),...
2. Tác phẩm
Truyện ngắn Một người Hà Nội khám phá sâu hơn vẻ đẹp của tâm hồn, tính cách của con người Việt Nam qua những biến động, sự thăng trầm của đất nước.
II. Hướng dẫn soạn bài
* Tính cách, phẩm chất của cô Hiền:
- Cô Hiền, nhân vật chính trong truyện, là một phần của Hà Nội và đất nước, đã trải qua nhiều biến động nhưng vẫn giữ được bản sắc người Hà Nội. Cô sống thẳng thắn, chân thành, không che giấu quan điểm với mọi sự kiện xảy ra xung quanh.
- Cô sống một cách chân thành, thẳng thắn: Trong những trận hòa bình của miền Bắc, cô Hiền không ngần ngại diễn đạt ý kiến của mình: “vui hơn nhiều, nói cũng hơi nhiều”, theo cô “chính phủ can thiệp vào nhiều việc của dân quá”...
- Là một người có tư duy quan sát thực tế: Cô suy luận mọi vấn đề một cách thông minh và “nếu đã quyết định làm gì thì làm, đã làm là không để ý đến lời bàn tán của người khác”...
+ Về hôn nhân: Cô kết hôn trước khi tròn ba mươi, chồng cô là một giáo viên tiểu học làm việc chăm chỉ.
+ Về việc sinh con: Cô kết thúc việc sinh con ở tuổi 40 sau khi đã sinh được 5 người con để chăm sóc chúng một cách tỉ mỉ.
+ Về việc nuôi dạy con: Cô dạy dỗ con từ những điều nhỏ nhặt nhất, giáo dục chúng biết tự trọng, biết nhục nhã, sống đúng với tinh thần của người Hà Nội.
- Là một người yêu nước kín đáo: Trong thời kỳ kháng chiến chống Mĩ, cô sẵn lòng để con trai tham gia vào chiến đấu: “tôi đau đớn nhưng lòng lại an tâm”, “vì tôi không muốn con tôi sống dựa vào sự hy sinh của bạn bè. Con phải tự giác biết tự trọng”...
* Tác giả gọi cô Hiền là “một hạt bụi vàng” của Hà Nội để nhấn mạnh những phẩm chất tốt đẹp của con người cô, những giá trị cao quý trong tâm hồn người Hà Nội. Những người như cô Hiền, bình thường và không nổi bật nhưng lại là “những hạt bụi vàng tỏa sáng ở mọi góc phố Hà Nội”. Ánh sáng ấy chính là vẻ đẹp truyền thống, tinh thần trong sáng của con người đây.
Câu 2 (trang 98 sgk Ngữ Văn 12 Tập 2):
a, Nhân vật tôi: Là người nhận biết sắc nét, cảm nhận nhạy bén về cô Hiền và về Hà Nội.
- Ban đầu, nhân vật tỏ ra e ngại, giữ khoảng cách với cô Hiền.
- Sau này, anh ta ngưỡng mộ, ca ngợi khẳng định vẻ đẹp của người Hà Nội, vẻ đẹp ẩn sau bề sâu nhân cách con người.
- Thể hiện một tình yêu sâu đậm, quan điểm đa chiều, lịch lãm về Hà Nội.
b, Nhân vật Dũng
Anh là con trai đầu lòng mà cô Hiền yêu quý. Anh đã sống theo những nguyên tắc sống của người Hà Nội mà mẹ dạy. Năm 1965, Dũng “tình nguyện đăng ký tham gia chiến đấu chống Mỹ”, anh đã dũng cảm, kiên định chiến đấu trong mười năm và trở về Hà Nội trong ngày chiến thắng.
→ Nhân vật này góp phần tô điểm thêm bức tranh tinh thần của người Hà Nội, những giá trị cao quý của thanh niên Việt Nam.
c, Người mẹ Tuất: là người mẹ yêu thương con hết mực, bà chịu đựng nỗi đau mất con nhưng vẫn tiếp tục sống và xây dựng cuộc sống.
d, Những người gây ra “những nhận xét không mấy vui vẻ” về Hà Nội của nhân vật tôi
- Đó là người bạn trẻ đi xe đạp như bay... làm cho xe của người khác suýt đổ, sau đó lại vội vã vượt qua và chửi to: “tiên sư cái anh già”.
- Đó là những người mà nhân vật tôi hỏi đường, những người trả lời cắt giảm hoặc hất cằm, có những người nhìn như thú dữ...
→ Đó là một góc nhìn khác, những “vết nhơ của Hà Nội” mà nghệ sĩ dũng cảm nhìn thẳng và phản ánh trong tác phẩm của mình.
Câu 3 (trang 98 sgk Ngữ Văn 12 Tập 2):
Sự kiện cây si cổ thụ đổ ở đền Ngọc Sơn sau cơn bão gây nên sự suy tư, trăn trở về quy luật bất diệt của cuộc sống. Cây si dù mất một phần rễ vẫn có thể hồi sinh, phát triển và trở lại xanh tốt nhờ sự giữ gìn của con người.
→ Vẻ đẹp, sức sống, và truyền thống văn hóa của Hà Nội vẫn mãi bền vững, tồn tại song hành cùng với tạo vật và thiên nhiên.
=> Ý nghĩa sâu sắc và triết lý của chi tiết nghệ thuật về cây si cổ thụ đổ đã được Nguyễn Khải thể hiện một cách sinh động qua nét bút đặc trưng của mình.
Câu 4 (trang 98 sgk Ngữ Văn 12 Tập 2):
- Đặc điểm đáng chú ý trong phong cách diễn đạt: Sử dụng giọng điệu trần thuật sâu sắc, tự nhiên, gần gũi, đồng thời trầm tư và chứa đựng nhiều triết lý quan trọng.
=> Tạo nên một phong cách văn viết vừa gần gũi với cuộc sống hàng ngày, vừa hiện đại và sâu sắc.
- Nghệ thuật xây dựng nhân vật của Nguyễn Khải:
+ Đưa nhân vật vào nhiều mối quan hệ (gia đình, xã hội) và chiếu sáng từ nhiều góc độ khác nhau (hôn nhân, vai trò làm cha mẹ, quản lý gia đình, quan điểm về con người và xã hội, cách ứng xử với những tình huống xung quanh...).
+ Tạo ra các tình huống gặp gỡ giữa nhân vật “tôi” và các nhân vật khác.
+ Sử dụng ngôn ngữ của nhân vật để mô tả và phác họa tính cách của họ (ngôn ngữ của nhân vật cô Hiền ngắn gọn, rõ ràng, dứt khoát, còn ngôn ngữ của nhân vật “tôi” chứa đựng nhiều suy tư, chiêm nghiệm, và thỉnh thoảng có chút hài hước, vui vẻ...).
