Jean de La Fontaine

Jean de La Fontaine (phiên âm tiếng Việt: Giăng đờ La Phông-ten) (8 tháng 7 năm 1621 – 13 tháng 4 năm 1695) là một nhà thơ ngụ ngôn vĩ đại của Pháp, nổi bật với các tác phẩm thơ vào thế kỷ 17. Gustave Flaubert nhận xét rằng ông là nhà thơ Pháp duy nhất có khả năng nắm bắt và sử dụng những kết cấu tinh tế của ngôn ngữ Pháp trước Victor Hugo. Một bộ phim về cuộc đời của ông, Jean de La Fontaine - le défi, đã được công chiếu tại Pháp vào tháng 4 năm 2007.

Tại Việt Nam, dịch giả Nguyễn Văn Vĩnh đã giới thiệu Jean de La Fontaine đến với độc giả qua các bài thơ phóng tác. Ông đã chuyển âm tên La Fontaine thành Lã Phụng Tiên.

Tiểu sử

La Fontaine sinh ra tại Château-Thierry trong một gia đình quản lý rừng. Mẹ ông qua đời sớm, và ông được nuôi dưỡng trong môi trường tự do và trí thức của cha. Ngay từ nhỏ, ông đã trải qua nhiều xung đột và yêu thích cảnh quan thiên nhiên cũng như động vật hoang dã. Sau khi học luật tại Paris, ông trở về quê để tiếp quản công việc của cha trong việc quản lý rừng, sống cùng những người dân lao động nghèo.

Thời kỳ học tập (1641-1658)

Thông tin về quãng thời gian học tập của La Fontaine khá hạn chế. Chúng ta biết rằng ông đã theo học tại trường Cao đẳng ở Château-Thierry cho đến năm thứ ba, nơi ông học tiếng Latin nhưng không học tiếng Hy Lạp. Vào năm 1641, ông gia nhập tu hội Oratoire nhưng đã rời khỏi tổ chức này vào năm 1642.

La Fontaine tiếp tục học luật và thường xuyên tham gia vào hội những nhà thơ trẻ như kỵ sĩ bàn tròn, nơi ông gặp gỡ Pellisson, François Charpentier và Tallemant des Réaux. Vào năm 1649, ông nhận bằng luật sư tại quốc hội Paris. Đồng thời, năm 1647, cha ông đã tổ chức lễ cưới cho ông với Marie Héricart, và khi 24 tuổi, ông có một người con trai tên là Charles.

Hoạt động văn học (1664-1679)

Năm 1664, La Fontaine bắt đầu làm việc cho duchesse de Bouillon và duchesse d’Orléans, chia thời gian giữa Paris và Château-Thierry. Đây là thời điểm ông bước vào con đường văn học với tác phẩm đầu tay 'xử bắn l'Arioste', Joconde. Việc viết lại này đã gây ra một cuộc tranh luận văn học sôi nổi về việc tự do sáng tác và cách kể chuyện hoang đường, với bản viết nháp được đánh giá rất cao về độ chính xác.

Vào năm 1665 và 1666, La Fontaine tiếp tục khai thác kinh nghiệm của mình để sáng tạo ra hai bộ sưu tập truyện ngắn mới. Đây là thời kỳ của các bài học đạo đức truyền thống, và thể loại ngụ ngôn đã được chính thức ra mắt vào năm 1668 dành riêng cho Grand Dauphin.

Năm 1669, La Fontaine mở rộng lĩnh vực sáng tác của mình với việc xuất bản cuốn tiểu thuyết Tình yêu của Psyché và chàng trai trẻ, kết hợp giữa văn xuôi và thơ, tạo nên một câu chuyện huyền thoại đầy mê hoặc.

Năm 1672, sau cái chết của công tước Orléans, La Fontaine gặp khó khăn về tài chính và phải lưu trú tại nhà của Marguerite de La Sablière vào năm 1673.

Năm 1674, La Fontaine bước vào lĩnh vực mới với thể loại opera, hợp tác cùng Jean-Baptiste Lully để sáng tạo các tác phẩm mới.

Các tác phẩm

Cuộc sống hòa mình với thiên nhiên và sự gần gũi với nhân dân đã làm cho tác phẩm của ông mang đậm chất dân gian, phản ánh sự tinh tế và sinh động của cuộc sống. Ông thường mô tả thiên nhiên, động vật, cây cối, từ con cáo đến chùm nho, con cừu, hay cây bắp cải, thể hiện lòng nhân ái rộng lớn với người nghèo. Kiến thức của ông về thiên nhiên và xã hội rất sâu rộng, ông giao lưu với nhiều trí thức tự do, sống phóng túng và không thích gần gũi cung đình như nhiều nhà văn cổ điển khác. Có lẽ vì lý do này mà ông không được vua Louis XIV của Pháp yêu mến.

La Fontaine đã sáng tác nhiều tác phẩm ở các thể loại khác nhau như truyện, thơ (1665), tiểu thuyết (Xise, 1664-1674), và kịch, nhưng ông nổi bật toàn cầu với tập Ngụ ngôn (1666-1694) gồm 12 quyển. Ông gia nhập Viện Hàn lâm Pháp vào năm 1683.

Văn phong của La Fontaine nổi bật với chất thơ, dí dỏm và hàm súc đa nghĩa. Bộ sưu tập truyện của ông có hơn 60 truyện, thể hiện tài kể chuyện tuyệt vời. Thơ ngụ ngôn của ông nổi bật với phong cách nhẹ nhàng, linh hoạt, uyên bác, hài hước, và mơ mộng. Tác phẩm của ông thể hiện sâu sắc bản sắc dân tộc và là biểu tượng của nền văn hóa Pháp.

La Fontaine sáng tác nhiều bài thơ nổi tiếng như Ve và Kiến, Quạ và cáo, Chó sói và cừu non, Thần chết và lão tiều phu, Con cáo và chùm nho, Gà trống và cáo, Ông già và các con, Gà mái đẻ trứng vàng, Chó thả mồi bắt bóng, Đám ma sư tử, Hội đồng chuột,... Những bài thơ này phản ánh rõ nét các khía cạnh và tình huống xã hội của thời đại đó.

Nhà thơ La Fontaine đã kế thừa truyền thống sáng tác của các nhà thơ ngụ ngôn trước ông như Edov (Hy Lạp), Brabiux (Syria), Phedro (La Mã) và đồng thời sáng tạo ra nhiều hình tượng mới, mang tính thời đại.

Trong các ngụ ngôn của La Fontaine, xã hội loài vật phản ánh chính xã hội Pháp của thời ông, từ các tầng lớp thấp kém đến những nhân vật quyền lực, bộc lộ những mâu thuẫn và bản chất của xã hội đó.

La Fontaine đã trở thành nhà văn quen thuộc với mọi thế hệ và thời kỳ, và đến nay, những tác phẩm của ông vẫn giữ được giá trị sâu sắc và thời sự.

Danh tiếng

Vào ngày 8 tháng 7 năm 2011, để kỷ niệm 390 năm ngày sinh của La Fontaine, Google Doodle đã vinh danh ông vì những đóng góp vĩ đại của ông.

Thư viện

• Pierre Clarac, La Fontaine, Bordas, 1949.
• René Jasinski, Những tập ngụ ngôn đầu tiên của La Fontaine, Nizet, 1966.
• Jean-Pierre Collinet, Thế giới văn học của La Fontaine, báo universitaires de Grenoble, 1970.
• Louis Marin, Câu chuyện như một cái bẫy, Minuit, 1978.
• Tham khảo Le Fablier, từ năm 1989, hằng năm.
• Patrick Dandrey, Sự sáng tạo trong những câu ngụ ngôn, Klincksieck, 1992.
• Olivier Leplatre, Khả năng và ngôn từ trong ngụ ngôn, PUL, 2000.
• Jean-Charles Darmon, Triết lý trong ngụ ngôn: La Fontaine và cuộc khủng hoảng của Lyrisme, PUF, 2002.
• Marc Escola, 6 phương pháp tổ chức cấu trúc của La Fontaine, Báo Đại học Vincennes, 2003.

Danh mục phim

• 2007: Jean de la Fontaine: Cuộc thách thức, Đạo diễn Daniel Vigne.

Câu nói nổi tiếng

' Làm việc có tổ chức mang lại sự kiên nhẫn và hài lòng '

Thư viện hình ảnh

Liên kết ngoài

• Trang web của bảo tàng Jean de La Fontaine Lưu trữ ngày 12-10-2007 tại Wayback Machine
• Các tác phẩm của La Fontaine. Truyện ngụ ngôn minh họa bởi Willy Aractingi Lưu trữ ngày 12-07-2011 tại Wayback Machine
• Hoạt động và tài liệu tại Gutenberg.org
• Những tác phẩm được dựng thành kịch Lưu trữ ngày 23-12-2012 tại Archive.today trên CÉSAR
• Các trang web của Hiệp hội Bảo tàng Jean de La Fontaine
• Ngụ ngôn La Fontaine trong nhiều ngôn ngữ
• Hình ảnh nổi bật: Ngụ ngôn La Fontaine (19..).
• http://www.la-fontaine-ch-thierry.net/
• lastree.net: [1] Lưu trữ ngày 13-06-2011 tại Wayback Machine