Kbang

Kbang là một huyện thuộc tỉnh Gia Lai, nằm ở phía đông bắc của tỉnh này, Việt Nam.

Địa lý

Huyện Kbang tọa lạc ở phía đông bắc tỉnh Gia Lai, cách thành phố Pleiku khoảng 90 km về phía đông và thị xã An Khê khoảng 30 km về phía bắc.

• Hướng đông giáp huyện An Lão và huyện Vĩnh Thạnh thuộc tỉnh Bình Định
• Hướng tây giáp huyện Đak Đoa và huyện Kon Rẫy, tỉnh Kon Tum
• Hướng nam giáp huyện Đak Pơ, huyện Mang Yang và thị xã An Khê
• Hướng bắc giáp huyện Ba Tơ, tỉnh Quảng Ngãi và huyện Kon Plông, tỉnh Kon Tum.

Địa hình

Kbang là huyện có diện tích lớn nhất tỉnh Gia Lai, với địa hình đa dạng. Khu vực thị trấn Kbang và các xã Đông, Nghĩa An có độ cao khoảng 653 m so với mực nước biển, trong khi Vườn Quốc gia Kon Ka Kinh có độ cao trên 1000 m và xã Kon Pne có độ cao trên 800 m.

Khí hậu

Kbang có khí hậu nhiệt đới ẩm, chịu ảnh hưởng của cả hai khu vực khí hậu: Duyên hải và Tây Nguyên, cùng với tác động của độ cao (điểm thấp nhất là 653 m và điểm cao nhất trên 1000 m so với mực nước biển). Huyện có khí hậu mát mẻ, lượng mưa phân bố đều suốt năm, mùa khô ngắn và không quá khắc nghiệt, thuận lợi cho nhiều loại cây trồng và vật nuôi. Hệ thống sông suối phong phú, có nguồn nước dồi dào quanh năm, với nhiều thác ghềnh, phù hợp cho việc xây dựng thủy điện, đập dâng và hồ chứa vừa và nhỏ để cung cấp nước và điện cho sản xuất và sinh hoạt.

Tài nguyên thiên nhiên

Kbang sở hữu nguồn tài nguyên thiên nhiên đa dạng và có giá trị cao trên nhiều lĩnh vực, bao gồm:

Kbang có sự phong phú về thực vật và động vật. Tài nguyên rừng đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp gỗ, bảo vệ môi trường, nghiên cứu khoa học và phát triển du lịch sinh thái.

Lớp phủ thổ nhưỡng tại đây có tầng dày và độ phì cao, không chỉ là nền tảng lý tưởng cho thảm rừng phong phú mà còn tạo điều kiện cho các khu vực canh tác màu mỡ. Đặc biệt, đất Bazan rất phù hợp cho việc trồng các cây công nghiệp giá trị cao như cao su, cà phê, ca cao, mắc ca, dược liệu, mía, đậu đỗ, và rau quả chất lượng cao.

Tài nguyên khoáng sản

Kbang sở hữu nguồn khoáng sản phong phú, nổi bật là mỏ bauxit với trữ lượng 806 triệu tấn nằm trên cao nguyên Kon Hà Nừng. Mỏ sắt nằm ở xã Đông và Lơ Ku. Các mỏ đá Bazan, đá Granit, đất sét, cát sỏi tại vùng rìa cao nguyên đỏ và khu vực trũng phía Nam đang trong quá trình khai thác và thăm dò.

Thủy điện

Hiện tại, Kbang có 3 hồ thủy điện lớn và 28 hồ đập thủy lợi nhỏ. Các hồ chứa lớn bao gồm hồ Kanak (1.800 ha), hồ B thuộc thủy điện Vĩnh Sơn ở xã Sơn Lang (1.000 ha), hồ C thuộc thủy điện Vĩnh Sơn tại xã Đắk Rong (320 ha), hồ Buôn Lưới (26 ha) ở xã Sơ Pai, cùng với một số diện tích mặt nước (ao, hồ, đầm cải tạo) đang được dùng để nuôi thủy sản.

Quản lý hành chính

Huyện Kbang bao gồm 14 đơn vị hành chính cấp xã, trong đó có thị trấn Kbang (huyện lỵ) và 13 xã: Đăk HLơ, Đăk Rong, Đak SMar, Đông, Kon Pne, Kông Bờ La, Kông Lơng Khơng, Krong, Lơ Ku, Nghĩa An, Sơ Pai, Sơn Lang, Tơ Tung.

Di tích lịch sử

Kbang nằm trong vùng Tây Sơn Thượng Đạo. Trong cuộc Chiến tranh Việt Nam, huyện này đã chứng kiến nhiều trận đánh ác liệt, nổi bật là trận Ka'nak năm 1965. Đây cũng là quê hương của anh hùng Núp.

Huyện Kbang thuộc tỉnh Gia Lai - Kon Tum được thành lập vào ngày 28 tháng 12 năm 1984 theo quyết định số 181-HĐBT của Hội đồng Bộ trưởng. Huyện được tách ra từ 9 xã thuộc huyện An Khê và 2 xã từ huyện Kon Plông, chính thức hoạt động từ ngày 19/05/1985.

Khi mới thành lập, huyện Kbang có 11 đơn vị hành chính cấp xã, bao gồm các xã: Đăk Rong, Đông, Kon Pne, Kông Lơng Khơng, Kông Bờ La, KRong, Lơ Ku, Nghĩa An, Sơ Pai (trụ sở huyện Kbang), Sơn Lang và Tơ Tung.

Vào ngày 12 tháng 8 năm 1991, tỉnh Gia Lai được tái lập và huyện Kbang thuộc tỉnh Gia Lai.

Ngày 13 tháng 1 năm 1989, thị trấn Kbang được thành lập làm trung tâm huyện lỵ, với sự điều chỉnh từ một phần diện tích và dân số của 2 xã: Đông và Nghĩa An.

Ngày 11 tháng 7 năm 1994, xã Đăk HLơ được thành lập bằng cách điều chỉnh diện tích và dân số từ xã Kông Bờ La.

Ngày 21 tháng 4 năm 2006, xã Đăk Smar được thành lập với diện tích 12.678,66 ha và 2.012 cư dân từ xã Đông.

Hiện tại, huyện Kbang có 1 thị trấn và 13 xã.

Kinh tế - xã hội

Xã hội

Huyện cũng sở hữu các trường học đạt tiêu chuẩn Quốc gia ở mọi cấp học.

Hệ thống cơ sở hạ tầng và kỹ thuật của huyện đang trong quá trình xây dựng và cải thiện. Hiện nay, huyện có Quảng trường trung tâm, công viên, siêu thị GIA LAI CTC, chợ đạt tiêu chuẩn (hoạt động từ cuối năm 2019), và bến xe trung tâm đạt tiêu chuẩn.

Văn hóa - Du lịch

Kbang, với vai trò là huyện căn cứ Cách mạng, đang được Chính phủ chọn làm điểm thực hiện chương trình xây dựng Nông thôn mới và là huyện mẫu về Văn hóa – Thể thao và Du lịch.

Cảnh đẹp

• Khu bảo tồn thiên nhiên Kon Chư Răng - thác K50.
• Lâm viên Ka'nak.
• Hồ thủy điện Vĩnh Sơn (xã Sơn Lang).
• Vườn Mít - Cánh đồng Cô Hầu (xã Nghĩa An).
• Nhà máy Thủy điện Ka'Nak (thị trấn Kbang).
• Khu du lịch thác Hang Dơi (thị trấn Kbang).
• Khu du lịch sinh thái Kon Pne (xã Kon Pne).
• Đền tưởng niệm liệt sĩ Ka'Nak (thị trấn Kbang).
• Quảng trường Anh hùng Núp.
• Nhà lưu niệm Anh hùng Núp (xã Tơ Tung).
• Khu du lịch thác Hang Dơi (đường Lê Văn Tám nối dài).

Giao thông

Đường TL669A kết nối Quốc lộ 19 tại ngã ba Đồng Găng từ An Khê qua thị trấn Kbang đến Quốc lộ 24 tại Kon Plông. Đoạn đường từ thị xã An Khê đến thị trấn Kbang dài khoảng 25 km.

Đường 669B nối từ xã Sơn Lang đến Kon Tum, chạy song song với đường TL669A.

Đường Trường Sơn Đông đi qua huyện Kbang từ giới hạn xã Tơ Tung (Kbang) đến xã An Thành (Đăk Pơ), qua xã Tơ Tung vào thị trấn Kbang và theo đường tránh phía tây sông Ba kết nối với tỉnh lộ 669A đến Kon Plông (Kon Tum), tổng chiều dài qua huyện khoảng 100 km, đạt tiêu chuẩn cấp IV MN.

Đường TL637 nối từ huyện Vĩnh Thạnh (Bình Định) đến trung tâm xã Sơn Lang.

Huyện Kbang còn là nguồn gốc của sông Ba, chảy từ Gia Lai đến Phú Yên. Các tuyến đường lớn bao gồm Quang Trung, Ngô Mây, Phan Bội Châu, Lê Văn Tám, ...

Các điểm đến Ẩm thực - Dịch vụ - Du lịch nổi bật

Bên cạnh yếu tố lịch sử kháng chiến, huyện Kbang còn nổi bật với các đặc sản Ẩm thực - Dịch vụ - Du lịch mang đậm bản sắc Tây Nguyên:

Ẩm thực

Bún khô Vinh Tuyên (TDP 3 - thị trấn Kbang)

Phở Đồng Nguyên (đường Lê Văn Tám - thị trấn Kbang)

Trà sữa Moon Milk Tea (đường Lê Văn Tám, thị trấn Kbang)

Quán bánh 1k Cô Liên (đường Lê Thánh Tông nối dài, thị trấn Kbang)

Tiệm cà phê Vườn (đường Trần Hưng Đạo nối dài, thị trấn Kbang)

Du lịch & Lưu trú

Khách sạn Hoàng Long (đường Võ Thị Sáu, thị trấn Kbang)

Homestay Angưi (xã Kông Lơng Khơng, huyện Kbang)

Khách sạn Ngọc Linh (đường Ngô Mây nối dài, thị trấn Kbang)

Cầu Treo (xã Đông, huyện Kbang)

Thác Ba Tầng - nhà máy nước sạch: điểm đến sinh thái hoang sơ, chưa khai thác du lịch và vẫn giữ nguyên vẻ tự nhiên.

Chú thích