Kế hoạch phân tích nhân vật Phương Định trong tác phẩm Ngôi sao xa xôi

Chi tiết dàn ý phân tích nhân vật Phương Định trong Ngôi sao xa xôi:

1. Mở bài

• Giới thiệu về tác giả Lê Mytour: Lê Mytour, sinh ngày 06 tháng 12 năm 1949, là nhà văn Việt Nam nổi tiếng với các tác phẩm truyện ngắn, được biết đến với phong cách viết về cuộc kháng chiến và cuộc sống chiến đấu của thanh niên trên đường Trường Sơn. Bà đã khắc họa chân thực sự quả cảm của những người lính Trường Sơn và những thử thách khốc liệt trong cuộc chiến tranh Việt Nam. Các tác phẩm của bà luôn hướng tới tinh thần sống và chiến đấu của thế hệ trẻ trên con đường huyền thoại Trường Sơn.
• Giới thiệu về truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi: Là một trong những tác phẩm tiêu biểu của Lê Mytour, kể về một tổ trinh sát mặt đường trên đường Trường Sơn trong cuộc kháng chiến chống Mỹ. Tổ trinh sát gồm ba nữ thanh niên xung phong: Nho, Thảo và Phương Định (người kể chuyện), có nhiệm vụ quan sát địch pháo kích, đo khối lượng đất đá cần san lấp, đánh dấu vị trí bom chưa nổ và hủy bom, nhằm đảm bảo giao thông cho bộ đội. Qua câu chuyện, tác giả ca ngợi vẻ đẹp tâm hồn và lòng dũng cảm của ba cô gái, tiêu biểu cho thế hệ trẻ Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến.
• Khái quát về nhân vật Phương Định (Phương Định là một cô gái kiên cường, như bao cô gái khác, công việc của cô là san lấp những hố bom trên con đường Trường Sơn ác liệt. Ngày qua ngày, chị và đồng đội chiến đấu với khói bụi. Tuy nhiên, Phương Định vẫn giữ được vẻ trẻ trung và xinh đẹp của một thiếu nữ mới lớn.)

2. Thân bài

Hoàn cảnh sống và chiến đấu: Phương Định cùng các đồng đội trú trong một hang đá dưới chân cao điểm, ngay giữa khu vực trọng yếu trên con đường Trường Sơn, nơi tập trung nhiều bom đạn và hiểm nguy. Họ phải đối mặt với cảnh vật bị tàn phá nặng nề: “Đường bị hằn lún, màu đất trắng đỏ lẫn lộn, hai bên không có cây xanh, chỉ thấy thân cây bị tước và đốt cháy, những tảng đá lớn, bình xăng hoặc thành xe hư hỏng nằm rải rác. Đây là hiện thực đầy mùi chiến tranh, không có màu xanh của sự sống, chỉ có cái chết rình rập.”

• Không gian con đường: là một vùng đất nguy hiểm, dữ dội với những trận mưa bom. Con đường bị phá hủy nặng nề, đầy gỉ sét và đất đá. “Máy bay rít, không khí căng thẳng,” “bom nổ hình trên đầu,” “quả bom lạnh lùng, gỉ vàng”
• Không gian hang đá: thiếu thốn, là nơi đầy nguy hiểm và khắc nghiệt, phản ánh hoàn cảnh chiến tranh chống Mỹ cứu nước. Trong điều kiện đó, những nét đẹp tâm hồn của các cô gái hiện lên rõ nét.
• Công việc của họ đặc biệt nguy hiểm: phải di chuyển trên đỉnh núi, giữa ban ngày, trong khi đối mặt với sự tấn công của địch, đo đạc, ước lượng khối lượng đất đá để lấp hố bom, kiểm đếm và phá hủy bom chưa nổ.
• Nhiệm vụ quan trọng nhưng đầy thử thách, đòi hỏi dũng khí và sự bình tĩnh, luôn phải đối mặt với nguy hiểm và căng thẳng.

Phương Định mang những phẩm chất tiêu biểu của nữ thanh niên xung phong: Cô và đồng đội là những anh hùng trong hoàn cảnh nguy hiểm. Phương Định vừa suy nghĩ về hoàn cảnh khắc nghiệt, vừa tâm sự về sở thích riêng: “Có nơi nào như thế này không: mặt đất bốc khói, không khí ngột ngạt, máy bay ầm ầm, thần kinh căng thẳng, tim đập không theo nhịp, biết xung quanh còn nhiều bom chưa nổ. Nó có thể phát nổ bất cứ lúc nào.” Công việc rà phá bom mìn đầy hiểm nguy, nhưng cô đối mặt với khó khăn và tử thần bằng giọng điệu điềm tĩnh, hóm hỉnh: “Tôi quen rồi. Chúng tôi cho nổ bom năm lần một ngày, ít hơn thì ba lần.” Đây là cách cô đối diện với thử thách, dù là tử thần.

• Lòng dũng cảm và tinh thần trách nhiệm: Phương Định sẵn sàng hy sinh bản thân, coi những mất mát là nhẹ nhàng: “Vết thương ở đùi tôi còn chưa lành, tất nhiên là tôi quyết định không đi quân y viện rồi.” Sự lạc quan và dũng cảm giúp cô duy trì sự bình tĩnh.
• Lạc quan, yêu đời: Trong cuộc sống chiến trường đầy thử thách và chết chóc, Phương Định giữ được bản lĩnh và không sợ hy sinh. Tâm lý của cô trong một lần rà phá bom mìn được miêu tả tinh tế, cảm giác “Có những ánh mắt bộ đội đang nhìn mình” như tiếp thêm động lực cho lòng can đảm của cô.

Phương Định sở hữu những đặc điểm cá tính riêng biệt: Cô là một nữ sinh thủ đô thanh lịch, bước vào chiến trường với những ký ức tươi đẹp của tuổi học trò. Thời gian cô sống trong sự hồn nhiên, ngây thơ bên mẹ trong một căn nhà nhỏ trên phố yên bình vẫn luôn sống động trong tâm trí cô giữa chiến trường khốc liệt. Ký ức về những ngày cắp sách đến trường không chỉ là niềm khao khát mà còn là nỗi bâng khuâng trong hoàn cảnh căng thẳng của chiến tranh.

• Phương Định là cô gái giàu tình cảm, gắn bó sâu sắc với đồng đội: Sự đẹp đẽ của Phương Định còn tỏa sáng trong tình cảm đồng đội thắm thiết. Cô luôn yêu thương, quan tâm đến những người bạn đồng hành, lo lắng cho chị Thao và Nho khi họ chưa về đến. Phương Định hiểu chị Thao và Nho như những người chị em ruột, với sự dũng cảm trong chiến đấu dù chị Thao sợ máu. Cô nhận xét về chị Thao, Nho với sự hiểu biết sâu sắc về tính cách của họ.
• Phương Định tự mô tả mình là “một cô gái khá” với “hai bím tóc dày, một cái cổ cao kiêu hãnh như hoa loa kèn,” điều này có lẽ lý giải việc cô thích ngắm mình trong gương.
• Vẻ đẹp tâm hồn của Phương Định rực sáng khi cơn mưa đá bất ngờ đến. Trận mưa đá, dù ngắn ngủi, đã làm tan biến sự căng thẳng của chiến trường, thay vào đó là niềm vui trẻ thơ. Cô bộc lộ nỗi nhớ quê hương, gia đình và những kỷ niệm tuổi thơ: mẹ, ô cửa sổ, những ngôi sao lớn, cái cây, mái vòm nhà hát, và con đường trải nhựa sau mưa. Những ký ức này làm dịu cơn khát và hy vọng xa vời trong tâm trí cô.

Nghệ thuật xây dựng nhân vật trong tác phẩm rất đặc sắc: Lê Mytour đã chọn phương pháp kể chuyện hợp lý bằng cách để nhân vật Phương Định tự kể lại câu chuyện của mình. Điều này giúp thể hiện tâm lý nhân vật một cách tinh tế nhất. Ngôn ngữ trần thuật qua nhân vật chính tạo nên giọng điệu tự nhiên, gần gũi và nữ tính. Câu văn linh hoạt, tiết tấu nhanh khi mô tả chiến trường, chậm lại khi hồi tưởng về kỷ niệm tuổi thơ. Tất cả làm nổi bật một Phương Định chân thực và rất Hà Nội.

3. Kết bài

• Tóm tắt nội dung tác phẩm và nhân vật Phương Định.
• Khái quát nghệ thuật xây dựng nhân vật và những đặc điểm chính: Với việc chọn điểm nhìn, sử dụng ngôn ngữ và phân tích tâm lý sắc sảo, Lê Mytour đã thành công trong việc xây dựng nhân vật Phương Định, đại diện cho vẻ đẹp của thanh niên thời kỳ chống Mỹ cứu nước.
• Chia sẻ cảm nhận cá nhân về tác giả, tác phẩm và nhân vật Phương Định.
• Liên hệ suy nghĩ cá nhân về những thanh niên và anh hùng trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.