Buzz
Những chú gấu này chính là những đại diện của loài gấu trúc cổ đại sống tại Châu Âu
Khi nhắc đến gấu xám, thường nghĩ ngay tới Mỹ. Gấu nâu liên kết với Nga, còn gấu trắng chỉ có ở Bắc Cực. Nhưng còn những chú gấu trắng loang lổ đen, với đôi mắt thâm quầng và tứ chi như mặc quần tất thì sao?
Chắc chắn bạn cũng đã đoán, những con gấu trúc chỉ xuất hiện ở Trung Quốc. Gấu trúc, hay gấu trúc khổng lồ (Ailuropoda melanoleuca), sống trên những dãy núi ở vùng Tứ Xuyên và Thiểm Tây thuộc miền trung nước này.
Mặc dù hiện nay gấu trúc được coi là loài đặc hữu của Trung Quốc, ít người biết rằng trong quá khứ, chúng đã lang thang khắp Châu Âu và Châu Á. Có bằng chứng về những loài gấu trúc họ hàng với gấu trúc khổng lồ Trung Quốc tìm thấy ở Hungary, Tây Ban Nha và Bulgaria.
Phát hiện một loài gấu trúc mới tại Châu Âu. Chúng đã tồn tại khoảng 6 triệu năm so với chúng ta.
Theo một số nhà nghiên cứu, có thể gấu trúc không phải là loài bản địa của Trung Quốc. Họ đề xuất rằng hàng triệu năm trước, những chú gấu trúc Châu Âu đã thực hiện cuộc hành trình độc đáo đến đất nước này, nhưng sau đó đã mất hướng về nhà.
Với sự thay đổi về khí hậu, loài gấu trúc cuối cùng ở Châu Âu đã tuyệt chủng. Trong khi đó, gấu trúc ở Trung Quốc vẫn tiếp tục tồn tại và trở thành biểu tượng phổ biến của đất nước.
Khi các nhà khảo cổ phát hiện hóa thạch gấu trúc ở Châu Âu, họ đã sáng tạo ra hình ảnh động của loài vật này dựa trên cấu trúc xương. Điều này đã tạo ra những bức tranh mà bạn đã thấy ở trên. Mặc dù chúng vẫn là gấu trúc, nhưng lại mang một vẻ ngoại lạ - đó chính là gấu trúc Châu Âu.
Những chiếc răng bí ẩn tại một ngôi làng ở Bulgaria
Vào cuối thập kỷ 1970, một công nhân làm việc ở một mỏ than ở phía Tây Bắc Bulgaria đã tìm thấy hai chiếc răng hóa thạch. Người này đã mang chúng đến Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Quốc gia để tham khảo ý kiến của các nhà khoa học.
Khi nhận ra đây là mẫu răng hóa thạch cổ, Ivan Nikolov - một nhà cổ sinh vật học làm việc tại bảo tàng - đã thêm chúng vào bộ sưu tập của mình. Do thiếu điều kiện nghiên cứu kỹ thuật, ông không thể xác định chính xác loài gấu trúc nào chúng thuộc về. Ông chỉ kịp ghi chú bên ngoài bao bì mẫu vật với dòng chữ 'Guredjia'.
Sau đó, những chiếc răng đã bị quên lạc trong bảo tàng Bulgaria suốt hàng thập kỷ. Cho đến khi chúng được tìm thấy bởi Nikolai Spassov, một nhà cổ sinh vật học đang làm việc ngay tại nơi mà Nikolov đã rời đi khi ông nghỉ hưu và qua đời.
Spassov phát hiện những chiếc răng đen đặc biệt, phủ bụi than với dòng chữ Guredjia. Tuy nhiên, ông không hiểu ý nghĩa của nó cho đến khi ông tìm lại một số tài liệu lịch sử địa lý. Sau đó, nhà cổ sinh vật học mới hiểu rằng Guredjia là tên cũ của một ngôi làng có tên mới là Ognyanovo, nằm ở phía tây bắc Bulgaira gần dãy núi Ihtimanska Sredna Gora.
'Tôi đã mất nhiều năm để xác định ngôi làng cổ Guredjia và tuổi của những chiếc răng hóa thạch này', Spassov nói. Mặc dù chỉ mới được phát hiện nửa thập kỷ trước, những chiếc răng này đã thuộc về một con vật đã chết ít nhất từ 5-7 triệu năm trước, thuộc kỷ địa chất Messinian.
Nghi ngờ rằng con vật đã chết có thể là gấu, Spassov đã so sánh chúng với hóa thạch của những loài gấu nâu xuất hiện ở vùng này. Kết quả không như dự kiến, ông nhận thấy hai mẫu vật không khớp đặc biệt.
So sánh mẫu răng ở Guredjia với răng gấu trúc khổng lồ hiện đại.
Tuy nhiên, một cách bất ngờ, khi Spassov tình cờ nhìn thấy những mẫu răng của gấu trúc khổng lồ Trung Quốc, ông nhận ra sự tương đồng đến mức kinh ngạc. Ông lật lại các hồ sơ để xác nhận rằng đây chắc chắn là những mẫu răng của gấu trúc.
'Tôi đã phải dành thêm một khoảng thời gian dài để nhận ra rằng đây là mẫu hóa thạch của một con gấu trúc khổng lồ', Spassov chia sẻ. Nhưng câu hỏi đặt ra là, loài gấu trúc nào lại xuất hiện ở Châu Âu trong khoảng thời gian từ 5-7 triệu năm trước đây?
Quê hương của gấu trúc có thể không phải là Trung Quốc
Thực tế, đến nay vẫn là một ẩn số về nguồn gốc của loài gấu trúc. Hàng triệu năm trước, những chú gấu với bộ lông loang lổ này đã dạo chơi khắp Châu Á và Châu Âu.
Do đó, có một giả thuyết cho rằng những con gấu trúc đã di cư từ Trung Quốc đến Châu Âu, sau đó nhánh Châu Âu đã tuyệt chủng. Tuy nhiên, cũng có giả thuyết ngược lại cho rằng gấu trúc có thể xuất phát từ Châu Âu trước.
'Chúng tôi có một bản ghi hóa thạch rất đầy đủ về loài gấu trúc ở Châu Âu. Chúng đã tồn tại ở đây từ khoảng 11,6 triệu năm trước', David Begun, một nhà nhân chủng học tại Đại học Toronto, Canada chia sẻ.
'Tuy nhiên, ở Châu Á trong khoảng thời gian đó, không có bản ghi hóa thạch nào hoàn chỉnh. Do đó, không thể khẳng định gấu trúc đã xuất hiện ở Châu Á'.
Mặc dù gấu trúc hiện nay là một loài động vật đặc trưng của Trung Quốc, nhưng các nhà nghiên cứu về sinh học cổ cho rằng quê hương của chúng có thể nằm ở Châu Âu.
Những chú gấu trúc khổng lồ thuộc loài Ailuropoda melanoleuca ngày nay vẫn giữ nguyên cấu trúc tiến hóa giống như tổ tiên của chúng. Do đó, chúng được gọi là những hóa thạch sống.
Điều này tạo ra khó khăn trong việc theo dõi nguồn gốc và quê hương của những chú gấu trúc Trung Quốc này.
Năm 2012, một nhóm nhà khoa học Tây Ban Nha đã phát hiện một hóa thạch của loài gấu trúc cổ đại ở Châu Âu, được đặt tên là Ailuropoda beatrix. Các chuyên gia khẳng định rằng chúng nhỏ hơn so với gấu trúc khổng lồ, chỉ nặng 60 kg, trong khi một con gấu trúc ở Trung Quốc có thể nặng đến 160 kg.
Điều này có thể khiến Ailuropoda beatrix có cơ thể gần giống hơn với gấu chó (Helarctos malayanus) hơn là gấu trúc.
Loài gấu trúc Ailuropoda beatrix cổ đại tại Tây Ban Nha.
Tuy nhiên, những hóa thạch của gấu trúc mới được phát hiện ở Bulgaria mang đặc điểm khác. Theo Spassov, kích thước răng cho thấy chúng có cơ thể to bằng gấu trúc khổng lồ.
Những chú gấu trúc này có thể đã sống ở khu vực đầm lầy của Châu Âu. Răng của chúng nhọn và yếu hơn so với gấu trúc Trung Quốc, ngụ ý rằng chúng không nhai tre mà ưa thích ăn cỏ và thực vật.
Hành trình tiến hóa và di cư
Mặc dù chúng chủ yếu ăn thực vật, cả gấu trúc Châu Âu cổ đại và gấu trúc khổng lồ hiện đại ở Trung Quốc vẫn có nguồn gốc từ loài ăn thịt. Chúng vẫn giữ enzyme phân hủy protein trong ruột, cho phép chúng đôi khi săn cá hoặc ăn xác thối.
'Gấu trúc đã chuyển từ loài ăn thịt sang loài ăn thực vật trong môi trường rừng ẩm ướt, có thể xuất phát từ sự cạnh tranh thức ăn với các loài gấu và động vật ăn thịt khác', Spassov chia sẻ.
Điều này mở ra những giả thuyết mới. Có khả năng gấu trúc khổng lồ đã tiến hóa từ gấu ăn thịt tại Châu Âu trước khi chúng di cư về phía đông. Đó là thời kỳ khi vùng Tây Nam Châu Âu trở nên ấm áp và ẩm ướt, tạo điều kiện thuận lợi khiến cho gấu trúc dần dần chuyển hướng về phía đó.
Các nhà khoa học cho hay, gấu trúc khổng lồ có họ hàng gần nhất sống ở Trung Quốc ngày nay là một loài gấu tồn tại cách đây khoảng 8 triệu năm. Gần đây, ở Hungary, đã khai quật được răng hóa thạch của một sinh vật giống gấu trúc, sống cách đây 10 triệu năm.
Dù có khả năng một ngày nào đó sẽ tìm thấy hóa thạch cũ hơn, nhưng dựa vào niên đại hiện tại, có nhiều khả năng gấu trúc xuất phát từ Châu Âu trước khi di cư về phía đông, đến Châu Á.
Quay trở lại với những chiếc răng hóa thạch của gấu trúc mới tìm thấy ở Bulgaria, chúng chỉ có niên đại khoảng 6 triệu năm, làm cho các nhà khoa học chưa thể rút ra bất kỳ kết luận nào.
Họ chỉ biết đây là một loài gấu trúc hoàn toàn mới, khác biệt so với những loài trước đây từ Tây Ban Nha hay Hungary. Để tưởng nhớ ông Ivan Nikolov, người đã nhận hóa thạch này, Spassov và đồng nghiệp quyết định đặt tên cho loài gấu trúc mới là Agriarctos nikolovi.
Về sự tuyệt chủng của loài gấu này, khiến chúng không còn tồn tại ở Châu Âu ngày nay, Spassov nói: Khoảng 6 triệu năm trước, khi những con gấu trúc A. nikolovi này đang đi bộ ở Bulgaria, chúng bất ngờ phát hiện môi trường dưới chân khô cạn.
Gấu trúc thường sống trong môi trường ẩm ướt, nhiều thực vật.
Tuy nhiên, cuộc khủng hoảng độ mặn Messinian vào cuối kỷ Miocen đã làm nước biển ở Châu Âu giảm đến 70m, lấy mất môi trường sống của gấu trúc.
Đợt biến đổi khí hậu Cuộc khủng hoảng độ mặn Messinian ở cuối kỷ Miocen đã làm nước biển rút xuống 70m. Những hồ nước ngọt trên cạn cũng khô mất. Điều này dẫn đến tuyệt chủng của nhiều loài thực vật và động vật phụ thuộc vào nước, trong đó có gấu trúc Agriarctos nikolovi.
'Những con gấu phải sống trong môi trường ẩm và nhiều cây cỏ', Spassov nói. Nhưng cuộc khủng hoảng độ mặn đã lấy đi môi trường sống của chúng. Nó kéo dài tới 700.000 năm, cho đến khi mực nước biển ở Địa Trung Hải tăng lên và mang sự sống trở lại.
Thật đáng tiếc, những con gấu trúc không thể chờ đợi. Có khả năng vì không thể đợi, một nhánh của chúng đã di cư sang Châu Á để tìm kiếm con đường sinh tồn mới.
Tham khảo từ Sciencealert, Smithsonianmag, Nationalgeographic, Tandfonline, Atmos.
