Cổ tức là gì?
Theo Luật Doanh nghiệp 2020, cổ tức là phần lợi nhuận ròng trả cho mỗi cổ phần, bằng tiền mặt hoặc tài sản khác, được lấy từ nguồn lợi nhuận sau thuế của công ty sau khi đã thực hiện các nghĩa vụ tài chính.
Lợi nhuận sau thuế của một công ty thường được:
+ Công ty đầu tư lại vào các hoạt động kinh doanh, dành phần dự phòng và được gọi là lợi nhuận giữ lại.
+ Phần còn lại sẽ được trả cho các cổ đông và gọi là cổ tức.
Đại hội đồng cổ đông hàng năm sẽ thông qua tỷ lệ chia cổ tức và hình thức chia cổ tức (bằng cổ phiếu hoặc tiền mặt).
Chi trả cổ tức không chỉ đơn giản là phương thức phân phối lại lợi nhuận mà còn mang ý nghĩa quan trọng đối với cổ đông. Với tư cách là cổ đông, việc công ty chi trả cổ tức thể hiện rằng công ty vẫn hoạt động có lãi. Gần đây, việc đầu tư vào cổ phiếu để nhận cổ tức đang được nhiều người chào đón vì mang lại lợi tức/vốn cao và ổn định, đặc biệt trong bối cảnh lãi suất ngân hàng giảm mạnh.
Trên thị trường chứng khoán Việt Nam, hầu hết các doanh nghiệp kinh doanh hiệu quả đều chi trả cổ tức cho các cổ đông.
Ví dụ: Cổ phiếu của Chứng khoán Bản Việt (VCI) sẽ được phát hành để trả cổ tức năm 2021 như sau:
Vào ngày 18/8, CTCP Chứng khoán Bản Việt (Mytour – mã chứng khoán VCI) đã công bố danh sách cổ đông sở hữu hơn 100 triệu cổ phiếu mới được phát hành để trả cổ tức năm 2021. Tỷ lệ phát hành là 10:3, tức là mỗi cổ đông sở hữu 10 cổ phiếu sẽ được nhận thêm 3 cổ phiếu. Nguồn vốn phát hành này được lấy từ lợi nhuận sau thuế chưa phân phối theo báo cáo tài chính kiểm toán năm 2021.
Theo thông tin, vào ngày 29/12/2021, VCI đã tạm ứng cổ tức năm 2021 đợt 1 bằng tiền với tỷ lệ 12% (tương đương 1.200 đồng mỗi cổ phiếu). Tổng mức cổ tức năm 2021 là 42%. Trước đó, cổ tức năm 2020 của công ty là 30% được chi trả bằng tiền mặt. Ngoài ra, VCI còn phát hành thêm 166,5 triệu cổ phiếu để thưởng cho cổ đông hiện hữu theo tỷ lệ 1:1.
Quy định về việc chi trả cổ tức
Chi trả cổ tức đối với cổ phiếu ưu đãi sẽ tuân thủ theo các điều kiện áp dụng riêng biệt cho từng loại cổ phiếu ưu đãi.
Công ty cổ phần sẽ xác định việc trả cổ tức cho cổ phiếu thường dựa trên lợi nhuận ròng đã thực hiện và số tiền trích từ lợi nhuận giữ lại của công ty. Để được trả cổ tức cho cổ phiếu thường, công ty phải đáp ứng đầy đủ các điều kiện sau đây:
+ Đã đóng đủ các khoản thuế và các nghĩa vụ tài chính khác theo quy định của pháp luật;
+ Đã trích lập các quỹ công ty và bù đắp lỗ từ trước theo quy định của pháp luật và Điều lệ công ty;
+ Ngay sau khi chi trả hết cổ tức, công ty vẫn phải đảm bảo thanh toán đầy đủ các khoản nợ và các nghĩa vụ tài sản khác đến hạn.
Các ngày quan trọng liên quan đến việc trả cổ tức
Ngày không hưởng quyền giao dịch (Ngày GDKHQ) là ngày giao dịch mà nhà đầu tư khi mua cổ phiếu sẽ không được quyền hưởng các lợi ích của cổ đông như nhận cổ tức, quyền mua cổ phiếu phát hành mới, quyền tham dự đại hội cổ đông,... Để được hưởng quyền, nhà đầu tư cần mua cổ phiếu trước Ngày GDKHQ. Bài viết về cách nhận cổ tức chứng khoán cũng giải thích chi tiết về Ngày GDKHQ.
Ngày đăng ký cuối cùng (Ngày DKCC), hay còn được gọi là Ngày chốt quyền, là ngày chốt danh sách để thực hiện quyền lợi. Những nhà đầu tư có tên trong danh sách này sẽ được hưởng các quyền lợi như nhận cổ tức, quyền mua cổ phiếu phát hành mới, quyền tham dự đại hội cổ đông,...
Hiện tại, VSD quy định Ngày DKCC là ngày làm việc ngay sau Ngày GDKHQ.
Cách tính điều chỉnh giá tại Ngày không hưởng quyền giao dịch
P_dc = [P + (P_ph * m) - D] / (1 + m + n)
Trong công thức này:
- P: Giá hiện tại của cổ phiếu
- P_dc: Giá sau khi điều chỉnh
- P_ph: Giá cổ phiếu được phát hành thêm
- m: Tỷ lệ cổ phiếu được phát hành thêm
- n: Tỷ lệ cổ tức được trả bằng cổ phiếu (hoặc cổ phiếu thưởng)
- D: Số tiền cổ tức được trả bằng tiền mặt
Ví dụ:
Cổ phiếu VCI đã đóng cửa vào ngày 16/08/2022 với giá 46.800 đồng mỗi cổ phiếu.
Ngày 17/08/2022 là ngày GDKHQ của cổ phiếu VCI với quyền nhận cổ tức bằng cổ phiếu tỷ lệ 10:3 (tương đương 30%)
Khi đó, giá tham chiếu của cổ phiếu VCI vào ngày 17/08/2022 sẽ được tính như sau:
P_dc = 46.800 (1 + 30%) = 36.000 đồng/cổ phiếu
Tức là giá điều chỉnh là 36.000 đồng/cổ phiếu.
> Quyền mua cổ phiếu là gì? Các quy định và thực hiện quyền mua
> Cách đọc và phân tích biểu đồ chứng khoán
Cách nhận cổ tức
- Đối với cổ phiếu đã được ghi nhận trong tài khoản chứng khoán: Cổ tức sẽ được trả bằng cổ phiếu hoặc tiền mặt trực tiếp vào tài khoản chứng khoán của bạn. Thời gian nhận cổ tức có thể dao động từ 30 đến 60 ngày sau khi doanh nghiệp hoàn tất các thủ tục cần thiết.
- Đối với cổ phiếu chưa được ghi nhận trong tài khoản chứng khoán: Bạn cần liên hệ với doanh nghiệp để nhận trực tiếp tiền cổ tức hoặc điều chỉnh tăng số lượng cổ phiếu trong sổ cổ đông (trong trường hợp doanh nghiệp trả cổ tức bằng cổ phiếu).